Thành công trong kiểm soát lạm phát 5 tháng đầu năm, nhưng vẫn phải cẩn trọng, tránh lơ là

Từ đầu năm đến nay, lãnh đạo Chính phủ đã có nhiều văn bản chỉ đạo các Bộ ngành, địa phương tổ chức triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp, biện pháp về quản lý, điều hành để bình ổn giá, hạn chế những biến động của mặt bằng giá gây tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế, xã hội, hoạt động sản xuất kinh doanh và đời sống nhân dân.

Đến nay, mặt bằng giá vẫn cơ bản được kiểm soát, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 5/2022 tăng 0,38% so với tháng trước, tăng 2,86% so với tháng 5/2021. Bình quân 5 tháng đầu năm 2022, CPI tăng 2,25% so với cùng kỳ năm trước, cao hơn mức tăng 1,29% của năm tháng đầu năm 2021 nhưng thấp hơn mức tăng của 5 tháng đầu năm giai đoạn 2017-2020. Lạm phát cơ bản 5 tháng đầu năm 2022 tăng 1,1% so với cùng kỳ 2021.

Về nguyên nhân, CPI tăng chủ yếu là do ảnh hưởng từ giá xăng dầu, LPG tăng theo giá thế giới, giá vật liệu xây dựng tăng theo giá nguyên vật liệu đầu vào, giá gạo trong nước tăng theo giá gạo xuất khẩu, nhu cầu ăn uống, đi lại, du lịch hồi phục trở lại khi dịch COVID-19 được kiểm soát,…

Bộ Tài chính cũng báo cáo chi tiết về công tác quản lý giá đối với một số mặt hàng thiết yếu như: xăng dầu, cước phí vận tải, vật liệu xây dựng, vật tư nông nghiệp, sách giáo khoa, nhóm dịch vụ công, đồng thời cập nhật kịch bản nửa cuối năm và kiến nghị một số biện pháp điều hành giá.

Thành công kiểm soát lạm phát trong bối cảnh “bão giá” toàn cầu

Tại cuộc họp, đại diện các Bộ, ngành bày tỏ thống nhất cao với nội dung báo cáo và các đề xuất của Bộ Tài chính. Các ý kiến nhấn mạnh, việc quản lý, kiềm chế lạm phát trong bối cảnh "bão giá" xuất hiện trên toàn cầu thời gian qua là rất khó khăn, kể cả đối với các nền kinh tế phát triển, cũng như các nước trong khu vực. Việc chúng ta kiểm soát được mặt bằng giá như thế này là một sự cố gắng lớn, có thể coi là thành công.

Cho rằng dư địa để điều hành giá trong thời gian tới còn rất thấp, "nguy cơ lạm phát tăng cao là hiện hữu", đại diện các bộ, ngành đã thảo luận, nhấn mạnh một số giải pháp cần tập trung triển khai quyết liệt trong thời gian tới để bảo đảm cung - cầu các mặt hàng, dịch vụ thiết yếu, điều hành chính sách tiền tệ để đáp ứng nhu cầu của sản xuất và đời sống người dân, đảm bảo quản lý giá, lạm phát theo kế hoạch đề ra.

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái khẳng định, trong 5 tháng đầu năm, áp lực lạm phát rất cao. Nguyên nhân là do các nước áp dụng chính sách tiền tệ nới lỏng. Bên cạnh đó, sau khi dịch bệnh COVID-19 được kiểm soát, các hoạt động sản xuất kinh doanh trở lại, nên cầu tăng lên rất cao. Mặt khác, do tình hình xung đột giữa Nga và Ukraine cũng làm cho giá lương thực, xăng dầu, năng lượng tăng cao… ảnh hưởng đến điều hành lạm phát của các nước.

Trong bối cảnh đó, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương đã triển khai nhiều giải pháp tích cực, hiệu quả. Do đó, chúng ta kiểm soát được lạm phát trong 5 tháng đầu năm 2022.

"Đây là kết quả rất tốt so với các nước trong khu vực và các nền kinh tế trên thế giới", Phó Thủ tướng Lê Minh Khái nhấn mạnh và nêu một loạt dẫn chứng: Indonesia tăng 2,8%; Thái Lan 5,19%; Philippines 4,06%; Hoa Kỳ 8,6%; các nước châu Âu tăng 5,7%,...

Áp lực lạm phát lớn sẽ tiếp tục gây khó khăn cho công tác điều hành giá

Tuy nhiên, thời gian tới, áp lực lạm phát còn cao hơn nữa. Nhất là giá xăng dầu tiếp tục gia tăng gây tác động tới giá một số dịch vụ, hàng hóa khác như: Giáo dục, y tế, vật liệu xây dựng, dịch vụ vận tải,… Do đó, công tác điều hành giá của Chính phủ từ nay đến cuối năm rất khó khăn.

Phó Thủ tướng yêu cầu các Bộ, ngành theo chức năng quản lý nhà nước tiếp tục theo dõi sát, đánh giá, phân tích kỹ lưỡng tình hình để triển khai các giải pháp, cũng như tham mưu cho cấp có thẩm quyền để kiểm soát giá theo mục tiêu Quốc hội giao.

Phó Thủ tướng cũng đề nghị các Bộ, ngành, địa phương căn cứ vào các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban chỉ đạo điều hành giá để triển khai các giải pháp quyết liệt, sát tình hình thực tế; tăng cường kiểm tra, kiểm soát các mặt hàng thiết yếu trên thị trường, góp phần kiểm soát lạm phát theo mục tiêu đã đề ra.

Phải hết sức thận trọng

"Đây là vấn đề rất quan trọng! Chúng ta phải hết sức thận trọng. Nếu chúng ta lơ là để lạm phát kỳ vọng tăng cao sẽ rất khó kiểm soát. Do đó, phải kiên trì mục tiêu và thực hiện các giải pháp đã chứng minh hiệu quả trong thời gian qua", Phó Thủ tướng Lê Minh Khái nhấn mạnh.

Giao nhiệm vụ cho các bộ, ngành, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái yêu cầu Ngân hàng Nhà nước phối hợp với Bộ Tài chính và các bộ, ngành liên quan thực hiện chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt; phối hợp chặt chẽ chính sách tiền tệ với chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô khác để kiểm soát lạm phát theo mục tiêu là tiếp tục kiểm soát lạm phát cơ bản trong năm 2022, tạo cơ sở cho việc kiểm soát lạm phát chung.

Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Ngoại giao phối hợp với các bộ ngành theo dõi sát tình hình lạm phát, diễn biến giá cả các mặt hàng, vật tư chiến lược và các biện pháp ứng phó của các nước trên thế giới, nhất là những nền kinh tế có ảnh hưởng tới nước ta; kịp thời cung cấp thông tin cho các cơ quan chuyên môn có biện pháp xử lý.

Bộ Tài chính chủ động phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các cơ quan liên quan chủ động phân tích, dự báo tình hình, xây dựng các kịch bản ứng phó sát thực với tình hình thực tiễn, trên cơ sở đó tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ các biện pháp điều hành phù hợp, hiệu quả. Đồng thời, phối hợp với các bộ ngành liên quan, hoàn thiện các dự thảo để trình cấp có thẩm quyền ban hành các quy định pháp luật về giá.

Phó Thủ tướng đề nghị các địa phương theo thẩm quyền của mình, căn cứ pháp luật về giá, tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường, triển khai hiệu quả các biện pháp bình ổn giá. Khi phát hiện các dấu hiệu bất thường phải tiến hành kiểm tra ngay các yếu tố hình thành giá để có biện pháp xử lý kịp thời theo đúng quy định của pháp luật.

Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với các bộ ngành tiếp tục triển khai các biện pháp tuyên truyền, góp phần đảm bảo công khai, minh bạch về giá để hạn chế những thông tin không đúng, gây nhiễu tâm lý, làm người tiêu dùng hoang mang, thị trường bất ổn;…

Kiểm soát chặt các mặt hàng nhà nước định giá

Đối với quản lý giá một số mặt hàng thiết yếu "sát sườn" với đời sống người dân, Phó Thủ tướng đề nghị các bộ ngành từ nay đến cuối năm, phải theo dõi sát diễn biến thị trường, tăng cường công tác dự báo, "phải dự báo sớm hơn" để có biện pháp điều hành linh hoạt, đảm bảo cung cầu hàng hóa thiết yếu phục vụ sản xuất, tiêu dùng, đạt mục tiêu đề ra.

Trước mắt, những hàng hóa, dịch vụ do nhà nước định giá, Phó Thủ tướng đề nghị các bộ ngành "phải hết sức cân nhắc, đánh giá tác động chi tiết, báo cáo kịp thời với cấp có thẩm quyền, thì mới được tăng giá. Nếu chi phí đầu vào cao quá mà không tăng giá sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực tới cả hệ thống. Do đó phải có phương án rất cụ thể". Còn đối với những mặt hàng doanh nghiệp tự định giá theo quy định của luật, nếu bất thường phải kiểm tra để có chấn chỉnh kịp thời.

Đối với mặt hàng xăng dầu, Phó Thủ tướng yêu cầu phải điều hành hết sức linh hoạt, sử dụng Quỹ BOG hợp lý; triển khai các biện pháp đảm bảo nguồn cung và dự phòng phương án nhập khẩu khi cần thiết, không để bị động. Đồng thời, các bộ ngành, địa phương phải tăng cường kiểm soát, ngăn chặn, xử lý nghiêm các trường hợp buôn lậu xăng dầu qua biên giới.

Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ ngành: Quản lý chặt giá cước vận tải, đảm bảo mức tăng phù hợp; không để nguồn cung vật liệu xây dựng bị đứt gẫy, xử lý nghiêm các trường hợp lợi dụng găm hàng, tăng giá, triển khai các biện pháp để công bố giá sớm, "công bố hàng tháng" để hỗ trợ doanh nghiệp;…

Phó Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu đảm bảo an ninh lương thực; tính toán thận trọng lộ trình tăng học phí, nhất là đối với những cơ sở giáo dục công lập; nghiên cứu kỹ pháp luật về giá để quản lý giá sách giáo khoa phù hợp với thực tiễn và quy định pháp luật, đảm bảo mọi học sinh đều được tiếp cận sách giáo khoa với giá hợp lý.