Tiếp tục triển khai nhiều giải pháp phát triển ngành điện giai đoạn 2021 - 2030

Chủ trì và chỉ đạo Phiên giải trình là ông Phùng Quốc Hiển - Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội. Đồng chủ trì có ông Vũ Hồng Thanh - Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội.

Về phía Bộ Công Thương có sự tham gia của Bộ trưởng Trần Tuấn Anh và Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng, cùng đại diện các đơn vị thuộc Bộ có liên quan.

Về phía Quốc hội, có đại diện Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban Quốc hội, các Đại biểu Quốc hội.

Cùng tham dự Phiên giải trình còn có đại diện lãnh đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Tập đoàn Công nghiệp Than Khoáng sản Việt Nam (TKV), Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) và các Hiệp hội trong nước.

Đảm bảo cung cấp điện an toàn, tin cậy

Phát biểu khai mạc Phiên giải trình, Chủ nghiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội Vũ Hồng Thanh khẳng định, an ninh năng lượng là một trong những vấn đề an ninh quốc gia hết sức quan trọng. Từ nhiều năm vừa qua, Đảng và Nhà nước đã có những cơ chế, chính sách, bố trí nguồn lực phát triển ngành Điện.

Theo báo cáo của Bộ Công Thương do Bộ trưởng Trần Tuấn Anh trình bày, sau gần 10 năm thực hiện Quy hoạch điện VII và Quy hoạch điện VII điều chỉnh, ngành điện Việt Nam đã có bước phát triển nhanh, tương đối đồng bộ trong các lĩnh vực, bám sát các quan điểm phát triển và đã đạt được nhiều mục tiêu quy hoạch đề ra.

Giai đoạn 2011-2019, tốc độ tăng trưởng phụ tải điện của cả nước luôn duy trì ở mức cao, trung bình là 10,5%/năm. Mặc dù gặp nhiều khó khăn, thách thức nhưng ngành điện vẫn đảm bảo cung cấp đủ điện an toàn, tin cậy, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo an ninh, quốc phòng của đất nước.

Tính đến hết năm 2019, điện sản xuất và nhập khẩu toàn hệ thống đạt 239 tỷ kWh tăng 2,35 lần so với năm 2010. Công suất phụ tải lớn nhất toàn hệ thống (Pmax) năm 2019 đạt 38.249 MW.

So với Quy hoạch điện VII điều chỉnh, sản lượng điện sản xuất ước thực hiện năm 2020 đạt khoảng 93,3% sản lượng quy hoạch, sản lượng điện thương phẩm đạt trên 91,6%.

Đặc biệt, những năm qua ngành điện đã tập trung đầu tư và hoàn thành đưa vào vận hành khối lượng lớn các dự án nguồn và lưới điện, góp phần xây dựng hạ tầng cung cấp điện đồng bộ, đáp ứng nhu cầu điện tăng nhanh.

Về nguồn điện, tính đến hết năm 2019, tổng công suất đặt của hệ thống điện quốc gia đạt 54.880 MW.

Trong 5 năm đầu (2011-2015), ngành điện đã đưa vào vận hành khoảng 17.000 MW nguồn điện (bao gồm cả thủy điện nhỏ và năng lượng tái tạo), đạt hơn 81% khối lượng được giao trong giai đoạn 2011-2015 theo Quy hoạch điện VII.

Giai đoạn 2016-2020, tổng công suất đặt của hệ thống đạt khoảng 94% tổng công suất nguồn điện quy hoạch. Tuy vậy, khối lượng xây dựng nguồn điện truyền thống chỉ đạt khoảng 60% so với quy hoạch.

Về năng lượng tái tạo, hiện nay, tổng công suất điện gió và mặt trời là khoảng 5.800 MW, chiếm khoảng 10% tổng công suất nguồn của hệ thống.

Về lưới điện, đến cuối năm 2019, tổng chiều dài đường dây 500 kV là 8.496 km tăng 2,2 lần so với năm 2010; chiều dài đường dây 220-110 kV tăng từ 23.156 km lên 43.174 km (tăng 1,9 lần); dung lượng các trạm biến truyền tải cũng tăng khoảng 2,8 lần so với năm 2010.

Sau gần 5 năm thực hiện Quy hoạch điện VII điều chỉnh, lưới điện truyền tải được xây dựng đạt khoảng 70-90% của cả giai đoạn 2016-2020.

Bên cạnh đó, việc liên kết lưới điện với các nước láng giềng cũng đạt kết quả khá tốt. Sản lượng nhập khẩu từ Lào và Trung Quốc năm 2019 khoảng 3,31 tỷ kWh, chiếm 1,4% tổng sản lượng điện của hệ thống.

Nâng cao chất lượng thị trường điện

Công tác đầu tư đưa điện về nông thôn, miền núi, hải đảo được chú trọng và thực hiện vượt chỉ tiêu của Đảng và Chính phủ đề ra, góp phần quan trọng trong việc thực hiện chính sách xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, giữ gìn ổn định chính trị, an ninh, chủ quyền biên giới và hải đảo.

EVN đã đảm nhận cấp điện cho 11/12 huyện đảo. Đối với các đảo có vị trí chiến lược trên biển (như: Phú Quốc, Cô Tô, Lý Sơn, Kiên Hải,…) EVN đầu tư cấp điện lưới quốc gia để đảm bảo cấp điện ổn định.

Tính đến nay, 100% số xã và 99,52% các hộ dân, trong đó 99,25% hộ dân nông thôn trên cả nước có điện. Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới, Việt Nam thực hiện thành công và đạt hiệu quả cao về đầu tư điện nông thôn.

Ngành điện đã rất tích cực trong việc theo dõi, thực hiện các biện pháp quản lý vận hành, thực hiện những giải pháp ngăn ngừa sự cố, rút ngắn thời gian cắt điện, … nhằm nâng cao độ tin cậy cấp điện, giảm thời gian mất điện của khách hàng. Đã đưa vào áp dụng bộ chỉ số đánh giá độ tin cậy cung cấp điện theo tiêu chuẩn quốc tế gồm: tổng thời gian mất điện khách hàng bình quân (SAIDI); tần suất mất điện kéo dài bình quân (SAIFI); tần suất mất điện thoáng qua bình quân (MAIFI). Năm 2019, chỉ số SAIDI giảm còn 648 phút, SAIFI là 5,21 lần/khách hàng và MAIFI là 0,98 lần/khách hàng.

Chỉ số tiếp cận điện năng Việt Nam cũng có bước tiến vượt bậc, chỉ trong vòng 5 năm (2013-2018) cải thiện thứ hạng được 129 bậc, từ vị trí 156/189 quốc gia, vùng lãnh thổ vào năm 2013 vươn lên vị trí 27/190 vào năm 2018 và đứng thứ 4 trong khu vực ASEAN.

Nhờ thực hiện đồng bộ nhiều biện pháp về kỹ thuật và quản lý kinh doanh, tổn thất điện năng của hệ thống điện giảm từ mức 10,15% vào năm 2010 xuống còn 6,5% năm 2019.

Các hoạt động nhằm tiết kiệm điện và sử dụng điện hiệu quả được triển khai sâu rộng. Sản lượng điện tiết kiệm hàng năm bằng 1,7-2,5% sản lượng điện thương phẩm.

Thị trường phát điện cạnh tranh (cấp độ 1) hoàn chỉnh đã chính thức vận hành ngày 01 tháng 7 năm 2012 và đã đạt được các kết quả tích cực góp phần đảm bảo an ninh cung cấp điện, tăng cường tính minh bạch, công bằng trong việc lập lịch, huy động các nhà máy điện, góp phần tối ưu chi phí toàn hệ thống.

Đến cuối năm 2019, có 94 nhà máy điện với tổng công suất 26.126 MW (chiếm 47,5% tổng công suất toàn hệ thống) trực tiếp tham gia thị trường điện.

Thị trường bán buôn điện cạnh tranh (cấp độ 2) đã được vận hành thử nghiệm từ 2017-2018 và vận hành chính thức từ 1/1/2019.

Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 2093/QĐ-BCT ngày 7/8/2020 phê duyệt Đề án thiết kế mô hình thị trường bán lẻ điện cạnh tranh, hướng tới cho phép các khách hàng được lựa chọn đơn vị bán lẻ điện từ sau năm 2024.

Đẩy mạnh thu hút đầu tư phát triển ngành điện 

Tuy vậy, Bộ Công Thương cũng thẳng thắn nhận định, bên cạnh những kết quả đã đạt được, ngành điện nước ta vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế liên quan đến các dự án nguồn điện chậm tiến độ, mất cân đối nguồn cung giữa các vùng miền hay giải tỏa công suất cho các dự án năng lượng tái tạo.

Việc đảm bảo nhiên liệu cho phát điện cũng ngày càng phụ thuộc nhập khẩu, trong khi huy động vốn cho các dự án điện lại gặp nhiều khó khăn.

Bộ Công Thương dự báo, do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, nhu cầu phụ tải trong giai đoạn tới về cơ bản sẽ thấp hơn so với các kết quả dự báo trước đây. Nhu cầu điện thương phẩm sẽ duy trì mức tăng khoảng 8% trong giai đoạn 2021-2030. Năm 2025 dự kiến đạt khoảng 337,5 tỷ kWh và năm 2030 dự kiến đạt khoảng 478,1 tỷ kWh.

Công suất nguồn điện năm 2030 dự kiến khoảng 138.000 MW, trong đó nhiệt điện than chiếm 27%, nhiệt điện dầu và khí chiếm 19%, thủy điện chiếm 18%, điện gió và mặt trời chiếm 28%, nhập khẩu 5%, còn lại là các nguồn khác.

Để phát triển ngành điện trong giai đoạn tới, Bộ Công Thương cho biết trước hết sẽ tập trung xây dựng Quy hoạch Điện VIII đáp ứng tiến độ và đảm bảo chất lượng. Dự kiến Quy hoạch Điện VIII sẽ được trình Thủ tướng Chính phủ trong tháng 10/2020 và phê duyệt trong năm nay.

Cùng với đó, khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư vào lĩnh vực phát điện, truyền tải điện và bán buôn, bán lẻ điện theo cơ chế thị trường, đặc biệt thông qua các cơ chế chính sách hỗ trợ để khuyến khích đầu tư phát triển năng lượng tái tạo.

Bộ Công Thương cũng khẳng định sẽ tiếp tục tham mưu xây dựng cơ chế chính sách tài chính để thu hút mạnh mẽ nguồn vốn đầu tư trong và ngoài nước, khuyến khích, hỗ trợ phát triển ngành điện.

Đồng thời, phát triển khoa học - công nghệ, thực thi chính sách bảo vệ môi trường trong phát triển điện lực; đẩy mạnh thực hiện các giải pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, để góp phần giảm nhu cầu sử dụng điện, giảm áp lực đầu tư, nâng cao hiệu quả sử dụng điện và nâng cao nhận thức sử dụng điện của khách hàng.

Để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong việc đầu tư phát triển ngành điện, đáp ứng đủ điện cho phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2030, Bộ Công Thương kiến nghị Quốc hội xem xét ban hành một Nghị quyết cho phép ngành điện thực hiện thí điểm một số chính sách chưa có luật điều chỉnh hoặc khác với quy định của luật hiện hành để hỗ trợ các chủ đầu tư dự án điện đẩy nhanh tiến độ các dự án.