Men theo cầu thang, lên căn gác 2, chúng ta đặt chân vào căn phòng làm việc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nơi đây, sau khi Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, để tiếp tục lãnh đạo cách mạng Việt Nam trong giai đoạn lịch sử mới đầy cam go và ác liệt, ngày 25/8/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh từ chiến khu Việt Bắc trở về Hà Nội và tại căn nhà nhỏ này, Người đã khởi thảo bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. 62 năm đã trôi qua, cảnh vật trong căn nhà số 48 Hàng Ngang vẫn còn nguyên vẹn như ngày nào, vẫn bao trùm một không khí trang nghiêm, tĩnh lặng. Bộ bàn ghế giản dị trong phòng tiếp khách, chiếc bàn lịch sử nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh khởi thảo bản Tuyên ngôn Độc lập, chiếc máy chữ Người mang theo về từ chiến khu Việt Bắc, chiếc va li mây, chiếc giường đơn bé nhỏ Người nằm ngả lưng sau mỗi buổi làm việc... Đâu đây vẫn vương hơi ấm của Người...
Sáng ngày 30/8/1945, trên căn gác 2 này, Thường vụ Trung ương Đảng họp dưới sự chủ toạ của đồng chí Tổng Bí thư Trường Chinh, thông qua bản Dự thảo Tuyên ngôn Độc lập mà Chủ tịch Hồ Chí Minh vừa hoàn thành đêm trước. Lúc này, ngoài đường phố vẫn đông vui nhộn nhịp, còn ở đây là một không gian đầy nghiêm trang. Lịch sử như đang chậm lại để chứng kiến giây phút thiêng liêng, giây phút giao thừa của toàn bộ dân tộc, chuyển từ kỷ nguyên nô lệ sang kỷ nguyên tự do.
Chiều ngày 30/8/1945, cũng chính trên căn gác, Hồ Chủ tịch đã tiếp ông Pat-ti, người đại diện đầu tiên của nước Mỹ trên đất Việt Nam độc lập. Rất thân tình và cởi mở, Người đọc cho các vị khách Mỹ nghe câu mở đầu bản Tuyên ngôn Độc lập của nước Việt Nam. Thoạt đầu, những người Mỹ tưởng mình nhầm: “Tạo hoá cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được, trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”. Đây là câu mở đầu của bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1776 của nước Mỹ! Các vị khách không giấu nổi ngạc nhiên, Bác Hồ vẫn bình thản diễn tả đúng tinh thần và lời văn của mình. “… Suy rộng ra, câu ấy có nghĩa là: “Tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do…”
Từ ngạc nhiên đến xúc động, những người khách Mỹ như phát hiện một điều kỳ lạ ở đất nước xa xôi, chưa từng có tên trong bản đồ thế giới này. Điều kì lạ đó được một cụ già mảnh khảnh, mặc chiếc áo nâu, chiếc quần soóc lửng thể hiện bằng một phong thái lịch lãm và một thứ ngôn ngữ uyển chuyển đến mức không thể tưởng tượng nổi… Khi những tia nắng rực rỡ của buổi chiều thu Hà Nội trải dài trên căn gác, những người khách Mỹ cáo từ ra về, Bác Hồ tiễn họ ra cửa, vui vẻ báo tin: Ngày 2/9, Chính phủ Việt Nam tổ chức ngày Lễ Độc lập và mời đại biểu của Mỹ tới dự.
Ngày 2/9/1945 đúng vào ngày Chủ nhật. Đây thực sự là một ngày hội lớn của dân tộc Việt Nam sau gần 100 năm nô lệ. 12h trưa, từng đoàn người đã cuồn cuộn đổ về vườn hoa Ba Đình. Đúng 14h, Bác Hồ dẫn đầu phái đoàn Chính phủ bước lên lễ đài và buổi lễ bắt đầu. Lá cờ đỏ sao vàng rực rỡ từ từ được kéo lên trên nền bài hát “Tiến quân ca” hùng tráng.
Trên lễ đài, Bác Hồ và các thành viên Chính phủ giơ tay chào Quốc kỳ, phía dưới biển người, một rừng cánh tay cùng giơ lên. Một giọng nói đậm đà âm sắc xứ Nghệ vang lên: “Hỡi đồng bào cả nước ! Tất cả mọi người sinh ra đều có quyền bình đẳng…” Cả biển người như kết thành một khối im phăng phắc, lắng nghe từng lời như thấu vào tận trái tim mình… “Vì những lẽ trên, chúng tôi, Chính phủ Lâm thời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, trịnh trọng tuyên bố với thế giới rằng: Nước Việt Nam được quyền hưởng Tự do, Độc lập, và sự thật đã trở thành một nước Tự do - Độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền Tự do Độc lập ấy”.
Kết thúc buổi lễ, Bác Hồ bước lên loa phóng thanh nói mấy lời tâm huyết với quốc dân đồng bào: “Giành được độc lập đã khó, nhưng giữ vững độc lập lại càng khó hơn. Tôi mong rằng đồng bào hãy gắn bó đoàn kết xung quanh Chính phủ để bảo vệ nền độc lập mà nhân dân đã phải đổ biết bao xương máu vừa giành lại được”…
Đã 62 năm qua, thời gian không ngừng trôi, những đứa trẻ ngày xưa, giờ cũng đã thành ông già, bà cả. Nhưng trong căn nhà nhỏ 48 Hàng Ngang ấy, thời gian đã ngừng lại. Bóng dáng người cha già dân tộc vẫn còn in đậm nơi đây. Và mỗi khi nhớ Người, chúng ta lại cùng tìm về. “Vào nhà 48 Hàng Ngang lần này là lần thứ 3 và suốt cuộc đời được ba lần gặp Bác, lần nào tôi cũng bồi hồi xúc động như mới vào lần đầu. Được nhìn những bức ảnh, những nét bút trong bản chính đã trưng bày, tôi thấy bồi hồi như nghe lời Bác nói đâu đây…”. Đôi lời xúc động ghi trong cuốn sổ cảm nhận đặt trong di tích 48 Hàng Ngang của người lính già Vũ Hữu Quang, ở Hạ Lý, Hải Phòng đã thay mặt toàn thể nhân dân Việt Nam nói về những tình cảm của mình đối với vị lãnh tụ vĩ đại của đất nước, người cha già thân yêu của dân tộc.
