Sự cần thiết phải sản xuất rau an toàn (hay thường gọi là rau sạch)
Vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP) trong rau xanh đang thực sự trở thành vấn đề quan tâm của toàn xã hội. Tuy nhiên, trong quá trình thâm canh tăng năng suất cây trồng để tạo ra khối lượng sản phẩm và hiệu quả kinh tế ngày một cao, tình hình VSATTP trong nông sản ở Việt Nam, nhất là trong rau xanh đang gây nhiều lo lắng và bức xúc. Tình trạng rau bị ô nhiễm do thuốc BVTV, Nitrat (NO3), kim loại nặng, vi sinh vật (VSV) gây hại đã đến mức báo động từ nhiều năm nay. Kết quả phân tích dư lượng các chất độc hại trong rau của Cục BVTV và Viện BVTV trong thời gian gần đây cho thấy: có tới 30 – 50% số mẫu rau có dư lượng thuốc BVTV, kim loại nặng, Nitrat và vi sinh vật gây bệnh vẫn được bán tràn lan trên thị trường. Đó là những nguyên nhân chính gây nên tình trạng ngộ độc thực phẩm cấp tính cho người sử dụng. Chính vì thế, vài năm trở lại đây, vấn đề rau sạch đã trở thành mối quan tâm của toàn xã hội.
Những hạn chế chủ yếu của việc sản xuất và cung ứng rau sạch
Hơn chục năm trở lại đây, nước ta đã tiến hành triển khai chương trình rau sạch. Từ Chính phủ đến các bộ ngành ở trung ương và các địa phương, đặc biệt từ năm 2005 tới nay đã có nhiều chủ trương, biện pháp, chính sách nhằm bảo đảm VSATTP nói chung và phát triển sản xuất rau quả sạch nói riêng.
Đến nay, trên địa bàn cả nước đã hình thành nhiều vùng sản xuất rau, quả tập trung đã đẩy mạnh phong trào thực hành nông nghiệp tốt (GAP). Đã có những mô hình tổ chức sản xuất, sơ chế, kinh doanh và tiêu thụ rau sạch ở các địa phương khá thành công. Song, trên thực tế, vấn đề sản xuất và cung ứng sau sạch vẫn còn tồn tại một số hạn chế sau:
Thứ nhất, sản xuất rau hiện này còn manh mún, nhỏ lẻ theo truyền thống, chưa quy hoạch thành vùng sản xuất rau sạch, diện tích rau chuyên canh còn ít.
Thứ hai, chưa xây dựng được hệ thống phân phối, tiêu thụ rau sạch một cách hợp lý. Chi phí sản xuất rau sạch cao hơn chi phí sản xuất rau thông thường cùng loại nên chưa khuyến khích được người sản xuất rau sạch phát triển.
Thứ ba, rau sạch vẫn chưa đa dạng về chủng loại thường tập trung ở các loại rau thông dụng như cà chua, rau cải, bắp cải… Do rau sạch không dùng thuốc BVTV, dễ chịu ảnh hưởng của các yếu tố tự nhiên nên loại rau này chóng héo không để được lâu.
Thứ tư, NTD vẫn nghi ngờ về chất lượng các loại rau sạch đang được bày bán trên thị trường. Bởi lẽ, nhiều cửa hàng bán rau treo biển bán rau sạch nhưng lại không rõ nguồn gốc loại rau này được trồng ở đâu và chăm sóc như thế nào..?
Thứ năm, vấn đề VSATTP đối với rau, củ quả chưa thực sự kiểm soát được.
Những điển hình trong việc sản xuất và cung ứng rau sạch cần được nghiên cứu và nhân rộng
Trong bài viết này, xin giới thiệu 2 đơn vị điển hình trong việc sản xuất và cung ứng rau sạch để bạn đọc suy ngẫm:
Thứ nhất, mô hình sản xuất rau sạch của Tập đoàn TH
Thấu hiểu được nhu cầu cần thiết dùng rau sạch của NTD, Tập đoàn TH (có trụ sở tại 166 Nguyễn Thái Học, phường Quang Trung, TP. Vinh, tỉnh Nghệ An), với sự tư vấn đầu tư bởi Ngân hàng TMCP Bắc Á đi theo hướng công nghệ cao trong nông nghiệp và xây dựng mô hình sản xuất qui mô khép kín, sản xuất những sản phẩm rau tươi sạch an toàn và chất lượng.
Các sản phẩm rau sạch TH true VEG được trồng tại hệ thống trang trại nhà kính, cánh đồng mở quy mô công nghiệp nằm trong những vùng quy hoạch sản xuất biệt lập, không gần với những mô hình sản xuất, dịch vụ khác, như: khu công nghiệp, bệnh viện hay khu vực bị ô nhiễm nên đảm bảo độ an toàn tối ưu. Đất trồng rau là loại đất đỏ bazan, đất dốc tụ giàu dinh dưỡng và chất khoáng phù hợp cho việc trồng rau chất lượng cao. Nguồn nước dùng để tưới rau là nguồn nước ngầm độ sâu từ trên 40m và đã được kiểm nghiệm về độ sạch và an toàn. Bên cạnh những điều kiện sản xuất chất lượng, điểm khác biệt nổi bật làm nên những sản phẩm rau sạch TH true VEG chính là sự hoàn hảo của quy trình sản xuất, chăm sóc và quản lý nghiêm ngặt. Đặc biệt, đây là mô hình sản xuất theo hướng canh tác hữu cơ “5 không”: Không phân bón hóa học, không thuốc BVTV hóa học, không kích thích tăng trưởng, không chất bảo quản và không giống biến đổi gen...
Nhằm tạo ra một quy trình khép kín, đồng bộ từ khâu nuôi trồng, chăm sóc, phân phối đến tay NTD, Tập đoàn TH đã cho ra đời chuỗi cửa hàng TH true mart trên cả nước. Để đảm bảo chất lượng sản phẩm tốt nhất, toàn bộ hệ thống cửa hàng TH true mart được đầu tư cơ sở vật chất hiện đại với hệ thống máy lạnh và những kệ gỗ, mây, tre, đan… vừa thân thiện mội trường, vừa ít bị ô-xy hóa. Trong thời gian tới, người tiêu dùng còn có thể đặt hàng trực tuyến trên website www.thmilk.vn và nhận hàng ngay tại nhà - một trải nghiệm mua sắm hiện đại bên cạnh hình thức mua hàng truyền thống.
Thứ hai, mô hình cung ứng rau sạch của Hapro
Để đẩy mạnh việc tiêu thụ sản phẩm rau sạch trên thị trường Hà Nội, TCty Thương mại Hà Nội (Hapro) đã tiến hành nghiên cứu thực trạng tiêu thụ sản phẩm này trong thời gian qua. Tuy nhiên, do rau sạch có rất nhiều loại với những mức giá khác nhau nên bộ phận nghiên cứu thị trường của TCty chỉ nghiên cứu đại diện một loại là rau cải bắp. Để phân tích một cách khoa học, bộ phận nghiên cứu đã xây dựng hàm cầu đối với sản phẩm rau cải bắp của TCty và xác định được các yếu tố tác động đến lượng cầu rau cải bắp của TCty bao gồm: giá rau cải bắp của đơn vị bán ra, thu nhập người tiêu dùng, giá rau cải bắp của Big C, dân số Hà Nội. Những yếu tố này sẽ được đưa vào mô hình phân tích.
Cùng với đó, nhằm tăng cường lượng rau xanh cung ứng cho thị trường Thủ đô, góp phần bình ổn giá cả mặt hàng này trên thị trường, những năm gần đây Hapro đã làm việc với các sở ngành, các DN, HTX trồng rau và cung ứng rau tại các địa phương để tổ chức ổn định việc cung cấp rau sạch cho các siêu thị, cửa hàng tiện ích Hapromart, Haprofood của TCty. Chương trình đã được sự ủng hộ và phối hợp nhiệt tình của các địa phương. Ví dụ như, đầu tháng 11/2008, đoàn làm việc của Hapro đã đến Đà Lạt trực tiếp làm việc với Sở Công Thương Lâm Đồng, và các ngành liên quan, các DN, HTX sản xuất, chế biến và cung ứng rau củ quả Đà Lạt. Bước đầu TCty đã ký thoả thuận hợp tác với một số đối tác tại Đà Lạt và thống nhất tổ chức việc cung ứng hàng đều đặn và lâu dài ra thị trường phía Bắc. Để rau xanh nhanh chóng đến với NTD, Hapro Mart tổ chức điểm bán tại các chợ đầu mối Bắc Thăng Long, Đền Lừ. Ngoài hợp tác với rau Đà Lạt, Hapro đã làm việc với các DN, HTX trồng rau tại các địa phương khác như Hoà Bình, Lào Cai để tổ chức ổn định việc cung cấp rau sạch cho các siêu thị, cửa hàng tiện ích Hapromart, Haprofood của mình.
Theo ông Trần Mạnh Cảnh - Phó Tổng giám đốc Hapro, các loại rau sạch và thực phẩm chế biến bán tại các cửa hàng tiện ích, siêu thị của Hapro tuyệt đối không có việc bán xen rau, thực phẩm không rõ nguồn gốc. Bởi các cửa hàng bán lẻ của Hapro không thể tự ý đưa sản phẩm khác vào bán được vì chúng tôi có quy trình quản lý chặt chẽ bằng công nghệ thông tin, nên sẽ biết ngay. Ông Cảnh khẳng định rau, thực phẩm Hapro đều đặt hàng qua các nhà cung cấp lớn, có thương hiệu có nguồn gốc xuất xứ và đảm bảo VSATTP.
