Bà Yingluck Shinawatra cho biết, mối quan hệ tốt giữa Thái Lan và Trung Quốc là lý do quan trọng khiến Trung Quốc đồng ý nâng mức nhập khẩu gạo theo đề nghị của Chính phủ Thái Lan. Thỏa thuận mới giữa Thái Lan và Trung Quốc sẽ có hiệu lực ngay lập tức và lượng gạo nhập khẩu này sẽ không bao gồm lượng gạo mà các công ty Trung Quốc mua trực tiếp từ các nhà xuất khẩu Thái Lan.
Ngoài ra, Trung Quốc cũng đồng ý mua 200.000 tấn cao su Thái Lan/năm theo thỏa thuận giữa hai nước. Triển vọng giao dịch thêm nhiều sản phẩm nông sản giữa hai nước Trung Quốc – Thái Lan cũng đã được đề cập trong thời gian Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường ở thăm Thái Lan.
Các quan chức hàng đầu Thái Lan cho biết hạn ngạch nhập khẩu gạo hàng năm của Trung Quốc theo quy định của WTO đạt 5,6 triệu tấn/năm, cao hơn nhiều so với mức nhập khẩu gạo hiện tại của Trung Quốc với khoảng 3,5 triệu tấn/năm.
Tuy nhiên, hầu hết các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan vẫn giữ thái độ hoài nghi đối với tuyên bố trên. Một nhà xuất khẩu gạo Thái Lan nhận định: “10 năm trước đây, lượng gạo xuất khẩu sang Trung Quốc đạt mức kỷ lục 2 triệu tấn do khi đó Trung Quốc phải hứng chịu một đợt hạn hán nghiêm trọng”.
Các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan cho biết lượng gạo xuất khẩu sang Trung Quốc đang sụt giảm trong những năm gần đây do gạo Thái Lan trở nên kém cạnh tranh hơn so với gạo Việt Nam và Pakistan. Theo số liệu của Ban Thương mại Thái Lan , trong năm 2009, Thái lan đã xuất khẩu sang Trung Quốc 328.238 tấn gạo, tuy nhiên sang năm 2012 con số này đã giảm gần ½ xuống còn 143.082 tấn. Trong 8 tháng đầu năm 2013, Thái Lan chỉ xuất khẩu được 110.742 tấn gạo sang Trung Quốc.
Xuất khẩu gạo của Thái Lan sang Trung Quốc (2009 - 2013)
Trong 2 tháng vừa qua, các bộ trưởng và quan chức Chính phủ Thái Lan đã đưa ra các thông tin về tình hình xuất khẩu gạo Thái Lan sang Trung Quốc, bao gồm thông tin Trung Quốc mua 1,2 triệu tấn gạo Thái Lan theo hợp đồng liên chính phủ. Tuy nhiên, các thông tin trên đều có rất ít bằng chứng thuyết phục.
Ông Charoen Laotamatas, phó chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan cho biết: “Hiện tại, giá gạo Thái Lan đang cao hơn so với các quốc gia xuất khẩu gạo khác, đặc biệt là với Việt Nam, nhà cung cấp gạo chính cho Trung Quốc. Chính phủ Thái Lan cần chấp nhận khoản lỗ trên mức 200 USD – 300 USD/tấn, nếu muốn tăng lượng gạo xuất khẩu sang Trung Quốc”.
Trong một động thái gần đây để đẩy nhanh tiến độ giải phóng lượng gạo tồn trữ khổng lồ của mình và tạo nguồn tài chính để tiếp tục duy trì chương trình trợ giá thu mua lúa gạo, Chính phủ Thái Lan đã đề nghị xuất khẩu gạo sang Trung Quốc, đổi lại Trung Quốc sẽ phát triển hệ thống đường sắt tại Thái Lan.
Chính phủ Trung Quốc hiện vẫn chưa khẳng định thỏa thuận mua 1 triệu tấn gạo/năm của Thái Lan; các đảng đối lập tại Thái Lan đang yêu cầu Chính phủ Thái Lan cung cấp chi tiết về thỏa thuận nói trên, bao gồm cả mức giá xuất khẩu.
