Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Không để thương mại điện tử dung dưỡng cho hành vi lừa đảo

Không để thương mại điện tử trục lợi người tiêu dùng

Đó là nhận xét của Bộ trưởng Trần Tuấn Anh trong buổi làm việc với các Cục, Vụ về vấn đề gian lận thương mại trong thương mại điện tử, diễn ra chiều 23/8/2019.

Bộ trưởng nhấn mạnh, hiện nay, thương mại điện tử đang có bước phát triển mạnh mẽ, tạo ra một phương thức kinh doanh và làm việc mới phù hợp với cuộc sống công nghiệp hiện đại. Tuy nhiên, nếu không quản lý tốt, nó sẽ trở thành một mảnh đất dung dưỡng cho lừa đảo, trục lợi người tiêu dùng, phá hoạt sản xuất, phá hoại thị trường.

Bộ trưởng đặt câu hỏi, thời gần đây, một loạt phản ánh về tình trạng hàng giả, hàng nhái tại một số sàn thương mại điện tử đều do các cơ quan báo chí phát hiện, đưa tin, vậy, những đơn vị như Tổng cục Quản lý thị trường, Cục Cạnh tranh và bảo vệ người tiêu dùng, Cục Thương mại điện tử và kinh tế số… đã ở đâu, làm gì trong bối cảnh đó?.

Thậm chí, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh còn nghiêm khắc, nhiều sàn thương mại có quy định bất lợi cho người tiêu dùng, dung dưỡng cho hàng giả, hàng nhái hoành hoành nhưng cũng chưa chủ động vào cuộc, điều tra, xem xét.

“Do vậy, trong buổi làm việc ngày hôm nay, tôi yêu cầu các đồng chí báo cáo cụ thể thực trạng, phải đi thẳng vào thực chất vấn đề, đi thẳng vào lỗ hổng, sự chồng chéo của những quy định pháp luật; thậm chí đi sâu phân tích vào phẩm chất, năng lực trình độ của đội ngũ cán bộ và phải nghiêm túc nhìn nhận thực tại để tìm ra những giải pháp ngăn chặn gian lận, hàng gian, hàng giả trên thương mại điện tử”, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.

Báo cáo tình hình gian lận thương mại trên thương mại điện tử thời gian qua, ông Đặng Hoàng Hải - Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và kinh tế số cho biết, hiện nay, thủ đoạn hoạt động của các đối tượng vi phạm ngày càng tinh vi.

Nhiều đối tượng không có kho hàng hay cửa hàng, chỉ tiếp nhận đặt hàng online, phân tán hàng hóa nhiều nơi, chỉ giao hàng với số lượng nhỏ, chỉ bán hàng qua các cộng tác viên trung gian...

“Họ tìm mọi cách để lách các bộ lọc kỹ thuật của Sàn. Chẳng hạn, để tránh bị kiểm soát, người bán cố tình thay đổi tên sản phẩm khi đăng bán (ví dụ sản phẩm NIKE), họ sẽ đăng bán với tên N.I.K.E hoặc Ni_KE thay vì để NIKE... Thậm chí có những đối tượng bán mặt hàng cấm không đưa rõ hình ảnh sản phẩm hoặc đưa một cái tên rất khó phát hiện như “Cỏ Mỹ”, “Lá cây đu đủ”…”, ông Đặng Hoàng Hải nói.

Ngoài ra, nhiều trường hợp mua tên miền và đặt máy chủ ở nước ngoài, trả tiền thông qua thẻ tín dụng, không thông qua công ty bán tên miền, cung cấp dịch vụ máy chủ ở Việt Nam hoặc chỉ lập fanpage để chạy quảng cáo, bán hàng. Các đối tượng này cố tình che giấu thông tin, không có địa chỉ, điện thoại hay bất kỳ thông tin liên lạc gì.

“Họ thông tin, bán hàng lên mạng, khi đó họ sử dụng những hình ảnh thật, nhưng khi mua hàng, sản phẩm mà khách hàng nhận được thì lại là hàng giả, hàng nhái. Điều này bản thân khách hàng không biết được”, ông Hải nêu rõ.

Nhắc đến những nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên, ông Hải thừa nhận, đó là do trình độ kỹ thuật, năng lực nghiệp vụ của cán bộ quản lý thực thi còn yếu, trang thiết bị thực thi công vụ chưa đáp ứng được những thay đổi công nghệ sản xuất, mô hình kinh doanh mới.

Bên cạnh đó còn là do công tác phối hợp giữa các cơ quan chức năng còn hạn chế. Cùng với đó, bản thân sự phối hợp giữa chủ sở hữu nhãn hiệu đối với các cơ quan chức năng còn nhiều bất cập, các chủ sở hữu không muốn công khai cách nhận biết hàng thật - hàng giả vì lo ngại các đối tượng làm hàng giả...

Làm rõ hơn về thực trạng gian lận trong thương mại điện tử, ông Trần Hữu Linh- Tổng Cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường cho biết, các sàn thương mại điện tử phân phối rất nhiều hàng hoá không rõ nguồn gỗ xuất xứ, nhiều hàng lậu hàng giả và không hề thực hiện nghĩa vụ thuế.

Ông cho biết, hiện có 3 loại hình thương mại điện tử tiềm ẩn nguy cơ gian lận thương mại cao: Bán hàng trên mạng xã hội (facebook, youtube), bán hàng trên các website và qua sàn thương mại điện tử.

“Trên mạng chỉ giao dịch chung chung còn kho ở đâu không biết. Lực lượng quản lý thị trường đi kiểm tra trên mạng, thậm chí phải đóng giả người mua hàng và lần theo người bán hàng, giao hàng, nhưng nhiều đơn vị, cá thể thuê kho là chung cư nên rất nhiều lần lực lượng quản lý thị trường không được thâm nhập vào" - ông Linh ví dụ và cho biết, khó khăn lớn nhất là để điều tra phải có dấu hiệu, chứng cứ đầy đủ, trong khi trên thương mại điện tử, đối tượng có thể đóng website, xoá dấu vết bất cứ lúc nào.

Ràng buộc trách nhiệm của chủ sàn với các giao dịch để ngăn chặn gian lận

Kết luận tại buổi làm việc, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh yêu cầu Cục Thương mại điện tử và Kỹ thuật số cần nghiêm túc triển khai phối hợp và thực thi nhiệm vụ giữa các đơn vị thuộc Bộ Công Thương, các cơ quan quản lý nhà nước có liên quan về công tác chống hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ và hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trên môi trường Internet.

Cùng với đó, Bộ trưởng cũng yêu cầu phải nâng cao trách nhiệm, gắn trách nhiệm của các doanh nghiệp sở hữu các website thương mại điện tử trong việc bảo vệ người tiêu dùng; cam kết bán hàng hóa đảm bảo chất lượng, nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng và không tiếp tay cho các đối tượng lợi dụng thương mại điện tử để kinh doanh hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số phối hợp với Vụ Pháp chế, rà soát lại các quy định pháp luật liên quan về thương mại điện tử, đề xuất sửa các quy định pháp luật không còn phù hợp, và có thể nghiên cứu đề xuất xây dựng quy định, văn bản pháp luật mới trên cơ sở cập nhật nội dung mới, chế tài khắt khe hơn với kênh buôn bán online.

“Quy định pháp luật với thương mại điện tử tới đây phải đảm bảo vai trò quản lý gắn với truy suất giao dịch trên sàn thương mại điện tử, ràng buộc trách nhiệm của chủ sàn với các giao dịch, thanh toán...", Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nói.

Liên quan tới bán hàng online trên Facebook, Youtube... Bộ trưởng Bộ Công Thương đề nghị các đơn vị chủ động làm việc với Bộ Thông tin và truyền thông, Bộ Công an và doanh nghiệp, để thống nhất cơ chế quản lý, các chế tài xử lý vi phạm.

Riêng đối với Tổng Cục Quản lý thị trường, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh yêu cầu, Tổng cục phải đánh giá thực tiễn tình trạng gian lận thương mại để chủ động đề xuất kế hoạch chống gian lận thương mại và hàng giả trong thương mại điện tử.

Từ năm 2018 đến nay, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đã thực hiện thanh tra tại 3 đơn vị và kiểm tra 11 đơn vị. Tổng mức xử phạt 500 triệu đồng.

Đối với nhiệm vụ rà soát trên các sàn giao dịch thương mại điện tử, ông Đặng Hoàng Hải cho biết tính đến hết 2018, tổng số sản phẩm vi phạm đã gỡ bỏ trên các sàn là 35.943 và hơn 3000 tài khoản trên các sản đã bị khoá.