Xuất khẩu thuỷ sản tháng 5 tăng cao, riêng cá tra giảm
Báo cáo của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (VASEP) cho thấy, xuất khẩu thuỷ sản 5 tháng đầu năm 2023 đạt khoảng 3,4 tỷ USD, thấp hơn 29% so với cùng kỳ năm 2022.
Tuy nhiên, trong tháng 5/2023, kim ngạch xuất nhập khẩu thuỷ sản ghi nhận cao nhất từ đầu năm đến nay, đạt trên 808 triệu USD. Con số này cho thấy tín hiệu thị trường đang tốt dần lên, doanh số xuất khẩu sang các thị trường chủ lực như Mỹ, EU, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc đều đạt cao nhất từ đầu năm tới nay.
Các mặt hàng chủ lực đang hạ dần mức độ sụt giảm so với cùng kỳ. Nhưng xét trên tổng quát, xuất khẩu các mặt hàng thuỷ sản chính trong 5 tháng đầu năm nay đều giảm từ 10-40% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, cá tra giảm sâu nhất 40%, tôm giảm 34%, cá ngừ giảm 31%, mực bạch tuộc giảm 12%.
Đà giảm của xuất khẩu cá tra Việt Nam sang các thị trường truyền thống vẫn chưa dừng lại, chỉ riêng trong tháng 5/2023, xuất khẩu cá tra Việt Nam đạt 159 triệu USD, giảm 35% so với cùng kỳ.
Còn tính chung 5 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu cá tra đạt 730 triệu USD, giảm 40% so với cùng kỳ. Cụ thể, xuất khẩu cá tươi, đông lạnh, khô đạt 115 triệu USD, giảm 7%; cá tra phi lê đông lạnh giảm 603 triệu USD, giảm 44%; cá tra chế biến đạt 11 triệu USD, giảm 32%.
Về thị trường, Trung Quốc và Hồng Kông (Trung Quốc) đang là thị trường nhập khẩu cá tra lớn nhất của Việt Nam, với trị giá 233 triệu USD, giảm 37% so với cùng kỳ. Đứng thứ 2 là thị trường Mỹ với trị giá xuất khẩu 119 triệu USD, giảm 62% so với cùng kỳ năm ngoái.
"Cú sốc" lạm phát khiến xuất khẩu thủy sản khó phục hồi
Theo VASEP, nguyên nhân chính khiến chế biến, xuất khẩu thuỷ sản của Việt Nam từ đầu năm tới nay giảm tới 30% so với cùng kỳ năm ngoài là do lạm phát, lượng tồn kho tăng nên nhu cầu tiêu thụ và nhập khẩu tại các thị trường chính giảm.
Bên cạnh đó, Việt Nam phải cạnh tranh căng thẳng với các nước sản xuất khác điển hình như Ecuador, Ấn Độ,… về nguồn cung và giá cả.
"Mặt khác, sức chống chịu của bà con nông ngư dân và doanh nghiệp thuỷ sản lại suy yếu do chi phí sản xuất tăng, giá bán giảm, tiêu thụ chậm, tồn kho nhiều, cạn kiệt vốn và khó tiếp cận vay vốn để duy trì các hoạt động sản xuất, xuất khẩu", VASEP phân tích.
Dự báo 6 tháng cuối năm, những biến động về cung - cầu xuất phát từ chiến sự Nga - Ukraine kéo dài, lạm phát toàn cầu ở mức cao,… khiến việc xuất khẩu thuỷ sản sang các thị trường khó có thể phục hồi, hoặc sẽ phục hồi chậm.
Tại thị trường Mỹ, EU, bên cạnh việc chờ đợi tình hình kinh tế và lạm phát hạ nhiệt thì việc tồn kho tại thị trường này là vấn đề lớn phải giải quyết. Trong năm 2022, các thị trường này nhập khẩu ồ ạt, chưa kịp tiêu thụ hàng hoá đã gặp ngay “cú sốc” lạm phát nên lượng hàng tồn nhiều, giá bán hạ thấp.
Cùng với đó, việc các nước như Ecuador, Ấn Độ bán hàng với giá rẻ gần như lấn át sản phẩm của Việt Nam tại các thị trường này, nhất là tôm, đã khiến tín hiệu thị trường không mấy khả quan trong ngắn hạn.
Tuy không giảm sâu như Mỹ và EU nhưng lạm phát cũng đã khiến thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc sụt giảm nhu cầu. Dù vậy, nhiều doanh nghiệp vẫn nhìn thấy ở hai thị trường này điểm sáng lạc quan, chỉ cần lạm phát dần ổn định, việc xuất khẩu sang hai thị trường Nhật Bản và Hàn Quốc sẽ phục hồi nhanh hơn, có thể bù đắp cho những thị trường còn lại.
Trái với kỳ vọng, xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam sang thị trường Trung Quốc sụt giảm gần 30%, do sau 3 năm kiểm soát chặt giao thương chống Covid-19, nền kinh tế Trung Quốc ảnh hưởng khá nặng nề, thu nhập của người dân giảm, tỷ lệ thất nghiệp tăng. Vì vậy, nhu cầu tiêu thụ trong nước chưa thể phục hồi.
Tuy vậy, nửa cuối năm, diễn biến của thị trường này có thể sẽ khả quan hơn so với đầu năm, khi người dân Trung Quốc thích nghi với bối cảnh mới, hoạt động du lịch, nhà hàng, khách sạn và tiêu dùng cơ bản sẽ hồi phục dần dần.
“Nỗi lo lớn nhất của doanh nghiệp hiện nay là chi phí đầu vào cao, giá bán lại thấp. Trước tình hình này, nếu nông dân và doanh nghiệp nuôi bỏ ao sẽ dẫn đến hệ luỵ không còn nguyên liệu để chế biến khi thị trường xuất khẩu hồi phục. Như vậy, một lần nữa thuỷ sản Việt Nam lại mất vị thế trước các nước”, VASEP nhận định.
