Chỉ số PAPI 2018: Người dân hài lòng hơn với dịch vụ công căn bản

Người dân hài lòng với dịch vụ công căn bản

Sáng 2/4/2019, tại Hà Nội, sự kiện công bố Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh ở Việt Nam (PAPI) năm 2018 đã được diễn ra, thu hút sự quan tâm của hàng ngàn người.

Chỉ số PAPI được đo lường qua các chỉ tiêu cấu thành 8 nội dung, gồm 6 nội dung gốc (tham gia của người dân ở cấp cơ sở; công khai, minh bạch; trách nhiệm giải trình với người dân; kiểm soát tham nhũng trong khu vực công, thủ tục hành chính công; và cung ứng dịch vụ công) và hai nội dung mới là quản trị môi trường và quản trị điện tử.

Bà Caitlin Wiesen - Quyền trưởng đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNPD) tại Việt Nam cho biết, bà ấn tượng với kết quả quả thống kê PAPI lần này nhờ xu hướng tích cực trong hầu hết các chỉ số.

“2018 là năm đầu tiên người dân cho thấy có sự cải thiện trong cả 6 trục nội dụng cơ bản. Việc tham nhũng ở các bệnh viện cấp huyện giảm mạnh và người dân ngày càng hài lòng hơn với thủ tục hành chính công như cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất”, bà Wiesen nhấn mạnh.

Báo cáo chi tiết về PAPI 2018 được công bố cũng chứng minh, trong năm qua, phần lớn trong số 14.300 người dân ngẫu nhiên được hỏi nói rằng họ ghi nhận nỗ lực cải thiện dịch vụ và thủ tục hành chính công ở các địa phương, với điểm của các tỉnh thành phố đạt được dao động từ 6,9 đến 7,95 (trên thang điểm 10).

Người dân 63 tỉnh, thành cả nước cũng tương đối hài lòng với các dịch vụ công căn bản như y tế, giáo dục (với 87% người dân có bảo hiểm y tế); ghi nhận việc các cấp chính quyền cơ sở đã tương tác nhiều hơn với người dân cũng như cơ chế “một cửa” ở cấp xã/phường được cải thiện.

Đáng chú ý, gần 60% số người dân trả lời cho rằng tham nhũng ở cấp xã, phường đã thuyên giảm trong ba năm qua; khoảng 50% số người trả lời cho rằng tham nhũng ở cấp quốc gia có xu hướng thuyên giảm.

Liên quan tới lĩnh vực bình đẳng giới, một trong những chính sách ưu tiên trong nghị trình phát triển ở Việt Nam, ông Craig Chittick, Đại sứ Australia tại Việt Nam nhận định: “Những phát hiện từ Báo cáo PAPI 2018 cho thấy Việt Nam có cơ hội lớn trong việc bầu chọn phụ nữ vào các vị trí lãnh đạo, quản lý khu vực Nhà nước”.

Tại từng địa phương, bản báo cáo cũng cho biết, đặc điểm phân bố số điểm theo vùng, miền dường như ít thay đổi qua các năm ở cấp độ chỉ số nội dung. Các tỉnh Đông Bắc và Bắc Trung Bộ có xu hướng huy động người dân tham gia vào các hoạt động chính trị, xã hội tốt hơn các tỉnh phía Nam.

Trong khi đó, ở chỉ số “Kiểm soát tham nhũng trong khu vực công”, các tỉnh phía Nam như Bến Tre, Vĩnh Long, Tây Ninh lại có kết quả tốt nhất.

Nhưng đói nghèo vẫn đang là thách thức

Ngoài những điểm sáng và thay đổi tích cực, Báo cáo PAPI 2018 vẫn ghi nhận một số vấn đề đáng lo ngại. Báo cáo cho rằng đói nghèo vẫn là vấn đề lớn, với việc đa số người dân coi đây là “vấn đề hệ trọng nhất”, dù tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm vừa qua đạt mức kỉ lục hơn 7%. Nhiều người lo ngại về khả năng bản thân hoặc gia đình trở lại đói nghèo sau khi đã thoát nghèo.

Ngoài ra, bất bình đẳng thu nhập cũng là yếu tố làm người dân cảm thấy bất an. Theo khảo sát, 90% số người được hỏi có thu nhập dưới mức 20 triệu VND/tháng, và chỉ 1,7% có mức trên 40 triệu VND/tháng. Bà Cait Moran, Đại sứ Ai-len tại Việt Nam nhấn mạnh, một trong những nguyên nhân dẫn đến sự chênh lệch là việc cộng đồng người thiểu số tại Việt Nam hiện còn tương đối nghèo và gặp nhiều hạn chế trong tiếp cận dịch vụ công căn bản.

Bên cạnh đó, Báo cáo cũng giúp phác họa một bức tranh nhiều màu sắc của xã hội Việt Nam hiện nay. Như, tham nhũng vẫn là một trong những mối quan ngại hàng đầu trong công chúng. Tham nhũng được xem là ít phổ biến ở cấp xã, phường hơn ở các cấp chính quyền cao hơn. Mặc dù người dân có chung quan điểm rằng tham nhũng đã giảm đi so với ba năm trước, song mỗi cấp chính quyền có mức độ thuyên giảm khác nhau. Gần 60% số người trả lời cho rằng tham nhũng ở cấp xã, phường đã thuyên giảm trong ba năm qua, song chỉ có 50% số người trả lời cho rằng tham nhũng ở cấp quốc gia có xu hướng thuyên giảm.

Phát hiện chính từ Chỉ số ‘Kiểm soát tham nhũng trong khu vực công’ cho thấy vòi vĩnh trong dịch vụ y tế tuyến huyện,quận và giáo dục tiểu học công lập giảm; song, "lót tay" để có việc làm trong khu vực Nhà nước, vòi vĩnh trong cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, lạm dụng công quỹ không đổi qua hai năm 2017 và 2018.

Phát hiện chính từ Chỉ số "Công khai, minh bạch trong việc ra quyết định" cho biết, từ năm 2011 đến 2018, chưa đến một phần tư dân số có thể truy cập thông tin về quy hoạch sử dụng đất của địa phương và chưa đến một phần ba có cơ hội đóng góp ý kiến cho các bản quy hoạch sử dụng đất ở địa phương. 

Bản Báo cáo cũng nêu rõ người dân Việt Nam có xu hướng ngày càng ủng hộ mạnh mẽ hơn việc bảo vệ môi trường, với 74% người dân không muốn đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng. Đa số người trả lời ủng hộ chính sách xây dựng các nhà máy điện sử dụng nhiên liệu “sạch”.

Đây là năm thứ 10 báo cáo PAPI được Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP) công bố tại Việt Nam. Năm nay UNDP và nhóm nghiên cứu đã khảo sát hơn 14.000 người ở 63 tỉnh để đánh giá về hiệu quả hoạt động của bộ máy công quyền trong năm vừa qua.