Buổi lễ được tổ chức trong không khí tự hào, phấn khởi của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân vừa đón mừng Đại lễ kỷ niệm Cách mạng tháng Tám, Quốc khánh 2/9 và thi đua lập thành tích hướng tới Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng lần thứ XIV.
80 năm lịch sử hình thành và phát triển ngành Hải quan
Trình bày diễn văn kỷ niệm, Bí thư Đảng ủy, Cục trưởng Cục Hải quan Nguyễn Văn Thọ đã điểm lại các dấu mốc quan trọng về lịch sử ra đời, các dấu mốc quan trọng và những kết quả, thành tích, đóng góp nổi bật trên chặng đường 80 năm xây dựng và trưởng thành của Hải quan Việt Nam.
Theo đó, khi Cách mạng Tháng Tám thành công, 8 ngày sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, ngày 10/9/1945, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Võ Nguyên Giáp, được sự ủy quyền của Chủ tịch Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đã ký Sắc lệnh số 27/SL thành lập Sở Thuế quan và Thuế gián thu - tiền thân của Hải quan Việt Nam, khẳng định vị trí và tầm quan trọng của ngành thuế quan đối với một quốc gia độc lập.
Trong kháng chiến chống Pháp (1945 - 1954), Hải quan chủ yếu thu thuế, kiểm soát xuất nhập cảnh và chống buôn lậu, đồng thời phối hợp đấu tranh kinh tế với thực dân Pháp. Giai đoạn chống Mỹ (1954 - 1975), Hải quan tăng cường kiểm soát biên giới, thu thuế, tiếp nhận hàng viện trợ và bảo vệ an ninh chính trị, chủ quyền biên giới.
Sau năm 1975, Hải quan hoạt động thống nhất cả nước, quản lý xuất nhập khẩu trong cơ chế kế hoạch hóa tập trung, kiểm soát buôn lậu và thu thuế trong điều kiện kinh tế khó khăn; đồng thời được xác định là “công cụ chuyên chính nửa vũ trang của Đảng và Nhà nước” để tăng cường sức chiến đấu.
Từ năm 1986, trong thời kỳ Đổi mới và xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, vai trò Hải quan được nâng cao với nhiều đột phá trong hoàn thiện thể chế, hiện đại hóa công nghệ thông tin và đầu tư trang thiết bị, tiếp cận các chuẩn quốc tế và trình độ phát triển của các nước trong khu vực.
Ngành Hải quan Việt Nam đã tiên phong đổi mới, chuyển đổi số và đơn giản hóa thủ tục để tạo thuận lợi cho thương mại, góp phần đưa Việt Nam trở thành một trong 20 quốc gia có kim ngạch xuất nhập khẩu lớn nhất thế giới.
Ngành luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ thu ngân sách, đóng góp gần một phần tư tổng thu ngân sách hàng năm, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội. Ngoài quản lý xuất nhập khẩu, Hải quan còn là tuyến đầu bảo vệ an ninh kinh tế, phòng chống tội phạm xuyên quốc gia với nhiều chuyên án lớn được triệt phá.
Tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ ngày càng được kiện toàn chuyên nghiệp, làm chủ công nghệ và nghiệp vụ trước yêu cầu hội nhập sâu và chuyển đổi số mạnh mẽ.
Trải qua 80 năm, Hải quan Việt Nam đã phát triển từ lực lượng thu thuế và chống buôn lậu thành cơ quan quản lý hiện đại, góp phần kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo vệ chủ quyền quốc gia và sứ mệnh “Bảo vệ lợi ích chủ quyền quốc gia” luôn được giữ vững.
Với những kết quả đã đạt được của ngành, trong khuôn khổ Lễ kỷ niệm, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng thừa ủy quyền Chủ tịch nước trao Huân chương Chiến công hạng Nhất tặng Cục Hải quan. Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ trao Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ tặng 10 cá nhân có thành tích xuất sắc của ngành Hải quan.
Các nhiệm vụ chiến lược của ngành Hải quan trong thời gian tới
Cục trưởng Cục Hải quan Nguyễn Văn Thọ nhấn mạnh, trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc với nhiều cơ hội và thách thức đan xen, Hải quan Việt Nam lấy “bộ tứ trụ cột” gồm các Nghị quyết của Bộ Chính trị về phát triển khoa học công nghệ, thúc đẩy kinh tế tư nhân, hoàn thiện pháp luật và đẩy mạnh hội nhập quốc tế làm kim chỉ nam cho hoạt động trong thời gian tới.
Với quyết tâm thực hiện thành công các mục tiêu được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030, Hải quan Việt Nam đặt mục tiêu rõ ràng và nỗ lực vượt bậc để hoàn thành. Trên cơ sở đó, Cục trưởng Cục Hải quan đề ra một số nhiệm vụ trọng tâm của đơn vị.
Thứ nhất, tiếp tục xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật về hải quan đồng bộ, hiện đại, phù hợp với thực tiễn và yêu cầu hội nhập quốc tế, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và thực thi pháp luật, kịp thời tháo gỡ các điểm nghẽn, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, lấy doanh nghiệp và người dân làm trung tâm phục vụ.
Thứ hai, tiếp tục đẩy mạnh cải cách, hiện đại hóa, chuyển đổi số toàn diện ngành Hải quan, quyết tâm xây dựng và triển khai thành công Hải quan số, Hải quan thông minh, ứng dụng sâu rộng công nghệ hiện đại vào quản lý, giám sát, kiểm tra, kiểm soát hải quan. Hoàn thiện hạ tầng số, tăng cường sử dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn vào công tác quản lý rủi ro và phân luồng tự động.
Thứ ba, tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước về hải quan, bảo đảm an ninh kinh tế, chủ quyền quốc gia. Chủ động kiểm soát chặt chẽ hàng hóa xuất nhập khẩu, phương tiện xuất nhập cảnh. Kiên quyết phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, tội phạm ma túy và vi phạm sở hữu trí tuệ. Phối hợp hiệu quả với các lực lượng chức năng trong và ngoài nước, nâng cao hiệu quả kiểm soát từ sớm, từ xa.
Thứ tư, tạo thuận lợi thương mại, cải thiện môi trường đầu tư, đồng hành cùng doanh nghiệp. Thực hiện đầy đủ các cam kết quốc tế, triển khai hiệu quả Cơ chế một cửa Quốc gia, một cửa ASEAN. Tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian thông quan, giảm chi phí tuân thủ, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Thứ năm, phát triển nguồn thu bền vững, nâng cao hiệu quả thu ngân sách nhà nước. Tiếp tục nghiên cứu, đổi mới công tác quản lý thu, đẩy mạnh thu thuế điện tử, chống thất thu, kiểm soát giá, mã HS và xuất xứ hàng hóa. Tăng cường thanh tra, kiểm tra sau thông quan, đảm bảo công khai, minh bạch trong thực thi nhiệm vụ.
Thứ sáu, xây dựng tổ chức bộ máy và đội ngũ công chức Hải quan “đủ về số lượng, mạnh về chất lượng”, bản lĩnh, trí tuệ, kỷ cương, trách nhiệm, chuyên nghiệp và liêm chính, làm chủ công nghệ hiện đại, đáp ứng yêu cầu hội nhập và chuyển đổi số toàn diện.
Thứ bảy, đẩy mạnh hợp tác và hội nhập quốc tế, nâng cao hiệu quả phối hợp với các đối tác trong khu vực và toàn cầu, góp phần tăng cường vị thế Hải quan Việt Nam trên trường quốc tế.
Phát biểu tại buổi Lễ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng ghi nhận Hải quan là một trong những đơn vị tiên phong của ngành tài chính trong công cuộc chuyển đổi số. Từ mô hình thủ công ban đầu, ngành đã thành công triển khai hải quan điện tử, kết nối Một cửa quốc gia, Một cửa ASEAN và đang từng bước tiến tới hải quan số, hải quan thông minh.
Đến năm 2024, tổng thu ngân sách từ hoạt động này đã đạt 427.577 tỷ đồng, chiếm hơn 21% tổng thu quốc gia. “Đây là con số khẳng định vai trò ngày càng quan trọng của hải quan trong phát triển kinh tế đất nước”, Bộ trưởng nói.
Để hoàn thành được trọng trách của Hải quan Việt Nam, góp phần hoàn thành sứ mệnh chính trị của ngành Tài chính Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đề nghị các đơn vị thuộc ngành Hải quan tập trung, đoàn kết, quyết tâm phát huy mọi nguồn lực và triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để thực hiện có chất lượng các định hướng phát triển sau:
Một là, cần đẩy nhanh tiến độ xây dựng, hoàn thiện pháp luật về hải quan đảm bảo phù hợp với mô hình tổ chức bộ máy mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả tổ chức thực hiện pháp luật hải quan; coi đây là bước là đột phá và động lực phát triển.
Hai là, khẩn trương hoàn thành việc xây dựng Hải quan số, Hải quan thông minh trên nền tảng ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, đáp ứng nhu cầu xử lý tự động tất cả các khâu nghiệp vụ hải quan, thực hiện thủ tục hải quan mọi lúc - mọi nơi - trên mọi phương tiện.
Ba là, cần bám sát và đánh giá kịp thời, toàn diện tình hình kinh tế trong nước, khu vực và thế giới để chủ động dự báo, kịp thời tham mưu Bộ và chủ động triển khai hiệu quả các giải pháp phù hợp, khả thi nhằm hoàn thành các chỉ tiêu thu NSNN, góp phần thực hiện thành công các mục tiêu phát triển của đất nước.
Bốn là, tiếp tục phát huy vai trò cơ quan tham mưu, giúp việc Cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, Ban chỉ đạo 389 Bộ Tài chính, Ban Chỉ đạo tạo thuận lợi thương mại (Ủy ban 1899). Thúc đẩy cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục và triển khai các giải pháp đồng bộ để tạo thuận lợi cho thương mại và thúc đẩy giao lưu hàng hóa qua biên giới. Tiếp tục chủ động, tăng cường triển khai các kế hoạch, biện pháp giám sát, kiểm soát hải quan nhằm ngăn chặn từ sớm, từ xa và đấu tranh có hiệu quả, triệt phá tận gốc tội phạm buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa, hàng giả, ma túy qua biên giới theo đúng tinh thần chỉ đạo quyết liệt của đồng chí Tổng Bí thư và Chính phủ.
Năm là, tăng cường xây dựng lực lượng hải quan tinh nhuệ, hiện đại, có tư duy sáng tạo và đổi mới, chuyên môn nghiệp vụ sắc bén, nghiêm túc chấp hành kỷ cương, kỷ luật công vụ, liêm chính hải quan; phát triển bộ máy tổ chức của Hải quan Việt Nam theo hướng hiện đại, chuyên nghiệp.
Bộ trưởng Bộ Tài chính bày tỏ tin tưởng với truyền thống vẻ vang 80 năm xây dựng và phát triển, lực lượng Hải quan tiếp tục nỗ lực, quyết tâm hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, góp phần cùng toàn ngành Tài chính hoàn thành trọng trách đã được đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm tin tưởng giao phó “thực hiện tốt hơn nữa các nhiệm vụ được giao, góp phần hiện thực hoá khát vọng đưa Đất nước phát triển phồn vinh, thịnh vượng, hạnh phúc. Ngành Tài chính phải tiếp tục là lực lượng tiên phong, dấn thân, đổi mới, vì một Việt Nam phồn thịnh, hùng cường”.
