Tuy vậy, tình hình vi phạm hành lang an toàn lưới điện cao áp vẫn cũn khỏ nghiêm trọng, tính đến quý I/ 2004 còn tồn tại 111.295 điểm vi phạm trên phạm vi cả nước. Các điểm vi phạm đều đã được lập biên bản nhưng chưa xử lý được.
Bảng thống kê số điểm vi phạm NĐ 54/CP tính theo đơn vị quản lý
Khu vực
Số điểm vi phạm (đến QI/2004) Tổng chiều dài đường dây cao áp từ 6-500 kVTần suất vi phạm
Miền Bắc
24.614
42.109
58
Miền Trung
11.859
18.264
64
Miền Nam
74.822
32.504
230
Cả nước (tổng)
111.295
93.039
120
2. Nguyên nhân tồn tại hoặc phát sinh số vụ vi phạm NĐ 54/CP: Qua khảo sát cho thấy, phần lớn các vụ vi phạm đều tập trung vào những nguyên nhân chủ yếu sau:
a. Dân tự cơ nới, xây nhà trong hành lang lưới điện cao áp, vi phạm khoảng cách an toàn là dạng vi phạm thường gặp nhất ở khu vực thành phố và ven đô.
b. Một số cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng nhà ở, công trình trong hành lang lưới điện cao áp nhưng không thoả thuận với đơn vị quản lý lưới điện cao áp. Tình trạng này xảy ra ở nhiều nơi, nhiều dạng khác nhau và rất phức tạp. Khi vụ việc xảy ra rất khó giải quyết. Khá nhiều công trình giao thông, cầu đường khi mở rộng đã làm giảm khoảng cách an toàn từ dây điện đến mặt đất, là nguyên nhân gây tai nạn cho người và phương tiện giao thông, gây mất điện khu vực rộng lớn.
c. Tồn tại do lịch sử để lại từ khi còn thực hiện Nghị định 70/HĐBT. Về phía Điện lực thì hồ sơ, tài liệu xây dựng các tuyến đường dây bị thất lạc hoặc không được lưu trữ đầy đủ. Về phía người dân khi xây dựng nhà ở cũng không có giấy phép xây dựng, v.v... dẫn đến khiếu kiện, tranh chấp, nhưng không có cơ sở pháp lý để giải quyết, dẫn đến tồn đọng.
d. Khi bàn giao lưới điện trung áp nông thôn về cho ngành Điện quản lý đã có những tồn tại,vi phạm NĐ 54/CP từ trước, nhưng chính quyền địa phương cấp huyện, xã hầu như không quan tâm đến, do đó rất khó giải quyết. Các đơn vị Điện lực khi tiếp nhận lưới điện này về quản lý đã phải xin bổ sung kinh phí để từng bước xử lý các vi phạm này.
3. Những việc đã làm được: Kể từ khi ban hành Nghị định 54/1999/NĐ-CP cho đến nay, Bộ Công nghiệp đã phối hợp với các cơ quan chức năng hướng dẫn để Nghị định sớm đi vào cuộc sống. Cụ thể:
a. Về cơ bản, Bộ Công nghiệp đã hoàn thiện trình Chính phủ ban hành hoặc tự ban hành theo thẩm quyền hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến tổ chức thực hiện NĐ 54/CP .
b) Về công tác tuyên truyền, hướng dẫn nhân dân thực hiện NĐ 54/CP, cỏc Điện lực và các sở Công nghiệp địa phương đã thực hiện rất tích cực. Hàng năm, các sở Công nghiệp đã tổ chức nhiều lớp huấn luyện, kiểm tra sát hạch an toàn điện cho thợ điện nông thôn, Điện lực tỉnh mỗi năm đã chi trung bình khoảng 150 triệu đồng để xuất bản tài liệu, tờ rơi, pa-nô, áp phích tuyên truyền an toàn điện và hỗ trợ kinh phí mở các lớp huấn luyện, các hội nghị, hội thảo về an toàn điện. Tổng Cty Điện lực VN đã in 12.000 cuốn giới thiệu Nghị định 54/CP để phát miễn phí cho các quận, huyện và đã xây dựng 3 bộ phim về an toàn điện để phát đi phát lại nhiều lần trên các kênh truyền hình Trung ương và truyền hình địa phương. Cục KTAT đã phối hợp với các sở Công nghiệp Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh tổ chức các buổi toạ đàm, hướng dẫn cho đại diện UBND quận, huyện, phường, xã về các quy định của Nhà nước, của Bộ Công nghiệp liên quan đến công tác bảo vệ an toàn lưới điện cao áp theo tinh thần Nghị định 54/CP, đồng thời Cục đã trực tiếp mở nhiều khóa đào tạo, huấn luyện lực lượng Kiểm tra viên Điện lực cho các sở Công nghiệp và cho các Điện lực tỉnh. Lực lượng này đang phát huy có hiệu quả công tác kiểm tra, phát hiện và xử lý vi phạm trong cung ứng, sử dụng điện cũng như an toàn hành lang lưới điện cao áp.
c. Tổng công ty Điện lực Việt Nam đã có văn bản chỉ đạo về việc giảm thiểu vi phạm NĐ 54/CP cho các đơn vị trực thuộc. Công ty Điện lực Hà Nội và Sở Công nghiệp Hà Nội đã phối hợp thực hiện đề án thí điểm giải tỏa vi phạm NĐ 54/CP trên địa bàn huyện Gia Lâm, bước đầu đạt kết quả tốt, có thể rút kinh nghiệm để nhân rộng ra các tỉnh, thành khác.
Cho đến nay, mặc dù lưới điện cao, hạ áp trong cả nước phát triển mạnh, nhưng số vụ tai nạn điện và số vụ vi phạm an toàn hành lang lưới điện đã có chiều hướng giảm. Tuy nhiên, số vụ tai nạn điện chết người trong dân còn khá cao so với các nước trong khu vực. Để ngăn chặn có hiệu quả các hành vi vi phạm hành lang lưới điện cao áp, trong thời gian tới cần khắc phục những tồn tại sau:
a. Hiện nay mới có 17 trên tổng số 64 tỉnh, thành phố thành lập được Ban Chỉ đạo thực hiện Nghị định 54/CP . Kinh nghiệm cho thấy, một mình ngành Điện lực thì không thể thực hiện NĐ 54/CP có hiệu quả. Nơi nào có sự phối hợp tốt giữa Sở Công nghiệp với các đơn vị Điện lực, đồng thời có sự quan tâm, tạo điều kiện của UBND các cấp trong việc chỉ đạo nhằm phối hợp sức mạnh tổng hợp của các cơ quan chức năng địa phương như Công an, Địa chính, Xây dựng, Tài chính, Trật tự xây dựng, v.v... thì nơi đó công tác bảo vệ an toàn lưới điện cao áp thực hiện tốt, có hiệu quả, đồng nghĩa với việc giảm tai nạn điện trong nhân dân và giảm số lần sự cố gây mất điện khu vực. Hiện nay ở một số tỉnh, thành gặp nhiều khó khăn trong việc tổ chức xử lý vi phạm hành lang lưới điện cao áp, trong khi đó, UBND tỉnh chưa sẵn sàng thành lập Ban chỉ đạo thực hiện NĐ 54/CP . Vấn đề này cần có sự chủ động tham mưu, giải thích của các sở Công nghiệp và Điện lực địa phương cho lãnh đạo UBND tỉnh. Trường hợp cần thiết thì các sở Công nghiệp và Điện lực tỉnh có kiến nghị với Bộ Công nghiệp để Bộ có ý kiến với lãnh đạo UBND tỉnh. Kinh nghiệm tổ chức thực hiện Nghị định 54/CP trên địa bàn thành phố Hà Nội đáng để các đơn vị khác học tập.
b. Việc củng cố hồ sơ quản lý kỹ thuật các công trình điện, trong đó có các hồ sơ liên quan đến phê duyệt mặt bằng tuyến đường dây cao áp, vị trí trạm biến áp và hồ sơ đền bù giải phóng mặt bằng v.v... để làm cơ sở cho việc giải quyết vi phạm NĐ 54/CP là rất cần thiết. Các Điện lực cần củng cố hồ sơ này và tổ chức tập huấn kỹ cho lực lượng chuyên môn làm công tác quản lý hành lang lưới điện cao áp hiểu đúng và vận dụng tốt các văn bản pháp luật liên quan trong việc triển khai thực hiện Nghị định./.
