Bộ Công nghiệp đã giao cho Trung tâm Khuyến công Hà Tây thực hiện, trên cơ sở phối hợp với Sở Công nghiệp Điện Biên (do tỉnh Điện Biên chưa thành lập Trung tâm Khuyến công).
Thực hiện Quyết định số 1184/QĐ-CN, ngày 29/3/2005 của Bộ Công nghiệp, Sở Công nghiệp đã phối hợp với Trung tâm Khuyến công Hà Tây, UBND huyện Mường Chà và trực tiếp là HTX Dịch vụ Điện nông thôn xã Si Pa Phìn thực hiện Dự án “Xây dựng mô hình sản xuất than tổ ong phục vụ nhân dân tái định cư vùng lòng hồ Thủy điện Sơn La, tại xã Si Pa Phìn – huyện Mường Chà - tỉnh Điện Biên”. Đến nay, Dự án đã hoàn thành với kết quả như sau:
- Đã vận động và chuyển đổi mô hình HTX Dịch vụ Điện nông thôn Si Pa Phìn thành HTX Dịch vụ Công nghiệp để làm chủ thể thực hiện và tiếp nhận Dự án. HTX Dịch vụ Công nghiệp xã Si Pa Phìn vừa thực hiện tốt chức năng kinh doanh điện nông thôn và được hướng dẫn kỹ thuật sản xuất than tổ ong, nên HTX đã có thêm nghề sản xuất kinh doanh mới.
- Trang bị dụng cụ, thiết bị để sản xuất than tổ ong bao gồm máy khuôn và một số dụng cụ sản xuất với tổng giá trị là 3,1 triệu đồng. Ngoài ra, HTX còn được đầu tư kinh phí 8,4 triệu đồng mua 7 tấn than và các phụ gia. HTX đã sản xuất được 9.100 viên than tổ ong f20 với 2 loại viên than có chiều cao 8 cm và 10 cm để phục vụ hộ gia đình. Các viên than sau khi đưa vào sử dụng dễ nhóm, khi đun cho nhiệt lượng cao và thời gian cháy trên 4 giờ/viên. Như vậy, hộ gia đình 1 ngày chỉ cần sử dụng 2 viên than phục vụ đun nấu. Qua sơ bộ tính toán, giá thành sau sản xuất thử 1 viên than là 1.000 đồng.
- Sau khi vận động nhân dân chuyển đổi tập quán đun củi sang đun than tổ ong, đã có 12 hộ dân đun than thay củi. Các hộ dân đăng ký sử dụng than tổ ong được Dự án cấp miễn phí bếp, quạt gió nhóm lò và than đun trong 1 tháng đầu. Hiện nay, đã có thêm 27 hộ dân của xã đăng ký sử dụng than tổ ong.
Dự án hoàn thành đã được chuyển giao cho HTX Dịch vụ Công nghiệp xã Si Pa Phìn để HTX tiếp tục sản xuất, kinh doanh than tổ ong phục vụ nhân dân tái định cư.
Qua thực hiện và kết quả Dự án “Xây dựng mô hình sản xuất than tổ ong phục vụ nhân dân tái định cư vùng lòng hồ Thủy điện Sơn La, tại xã Si Pa Phìn – huyện Mường Chà - tỉnh Điện Biên”, việc dùng than tổ ong thay củi làm chất đốt sinh hoạt là một hướng đi đúng trong việc giải quyết chất đốt cho các khu tái định cư nông thôn, góp phần giảm bớt việc sử dụng củi. Tuy nhiên, do thói quen dùng củi làm chất đốt và tập quán sinh hoạt bên bếp lửa từ lâu đời, nên việc vận động nhân dân chuyển đổi tập quán và thói quen đun củi sang đun than cũng cần phải có thời gian nhất định, nếu kiên trì vận động thuyết phục các hộ dân thay đổi tập quán, thì sẽ phát huy được hiệu quả của việc dùng than tổ ong làm chất đốt sinh hoạt.
Để duy trì hiệu quả hoạt động của HTX Dịch vụ Công nghiệp và phát huy hiệu quả việc sử dụng than tổ ong làm chất đốt thay củi, Sở Công nghiệp đề nghị:
- UBND huyện Mường Chà và UBND xã Si Pa Phìn có biện pháp giúp đỡ và chỉ đạo HTX tổ chức và phát triển sản xuất than tổ ong có chất lượng tốt để phục vụ nhân dân trong xã và các khu vực lân cận, đồng thời tuyên truyền, vận động nhân dân thay đổi thói quen sử dụng chất đốt bằng củi sang dùng than tổ ong. Bước đầu cần xem xét trợ giá vận tải than để khuyến khích HTX duy trì sản xuất.
- UBND Tỉnh nghiên cứu cho áp dụng kết quả của Dự án đối với các khu tái định cư Tả Sì Láng, Tả Huổi Tráng… của huyện Tủa Chùa bằng các nguồn vốn của chương trình tái định cư theo đề nghị của UBND huyện Tủa Chùa.
Trong quá tình vận động nhân dân chuyển đổi tập quán đun củi sang đun than tổ ong và một vài năm đầu khi dân sử dụng than tổ ong, Tỉnh cần có chế độ trợ giá than để giảm giá thành than tổ ong và để phù hợp với điều kiện kinh tế của nhân dân vùng tái định cư.
