Nguyên nhân do tình trạng hạn hán làm giảm năng suất cây trồng và tình trạng nông dân Thái Lan giảm diện tích canh tác khi Chính phủ Thái Lan kết thúc chương trình trợ giá thu mua lúa gạo.
Ông Somkiat Makcayathorn - chủ tịch TRPA cho biết, sản lượng gạo của Thái Lan trong niên vụ 2014/2015 có thể giảm 10% xuống còn 34 triệu tấn. Theo số liệu của Văn phòng kinh tế nông nghiệp Thái Lan (OAE), đây có thể sẽ là mức sản lượng thấp nhất kể từ niên vụ 2009/2010; trong niên vụ 2009/2010, sản lượng gạo của Thái Lan đạt 32,4 triệu tấn. Tổ chức nông nghiệp và lương thực Liên Hiệp Quốc (FAO) cảnh báo tình trạng thời tiết khô hạn cũng sẽ tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất lúa gạo tại Ấn Độ trong niên vụ này. FAO dự báo lượng dự trữ gạo trên toàn cầu trong niên vụ 2014/2015 có khả năng giảm xuống lần đầu tiên trong vòng 10 năm trở lại đây.
Hãng tin Bloomberg dẫn lời ông Somkiat Makcayathorn nhận định, sản lượng lúa gạo của Thái Lan giảm xuống là do chịu ảnh hưởng từ cả tình trạng hạn hán và việc chương trình trợ giá thu mua lúa gạo kết thúc.
Số liệu của Chính phủ Thái Lan cho thấy, tình trạng hạn hán đã lan rộng ra 49 tỉnh trên tổng số 77 tỉnh thành của Thái Lan kể từ thnasg 9/2013; lương mưa trong tháng 5/2014 tại Thái Lan thấp hơn 31% lượng mưa trung bình 30 năm trở lại đây. Khảo sát của hãng tin Bloomberg cho biết, năng suất lúa gạo của Thái Lan có thể giảm 20% đến 50% do tình trạng mưa ít và thiếu hụt nguồn nước phục vụ hoạt động canh tác.
Vào ngày 15/7/2014, Cơ quan khí tượng Australia cho biết, khả năng hiện tượng El Nino có khả năng xảy ra vào cuối năm nay đang tăng lên; hiện tượng El Nino sẽ tác động đến khu vực Nam và Đông Nam Á, làm giảm sản lượng nông nghiệp.
Việc sản lượng gạo Thái Lan giảm xuống sẽ kéo theo sự sụt giảm thu nhập của nông dân Thái Lan nhưng điều này sẽ làm giảm bớt áp lực lên Chính quyền quân sự Thái Lan. Chính quyền quân sự Thái Lan hiện đang đối mặt với nhiều khó khăn trong việc xả bán lượng gạo tồn trữ khổng lồ được hình thành dưới chính sách trợ giá thu mua lúa gạo. Chính quyền quân sự Thái Lan đang tiến hành kiểm tra toàn bộ các nhà kho dự trữ gạo nhằm đánh giá khối lượng và chất lượng gạo dự trữ.
Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), lượng gạo dự trữ của Thái Lan đã tăng từ mức 5,62 triệu tấn trong năm 2011 lên mức 12,8 triệu tấn trong năm 2013; lượng gạo xuất khẩu của Thái Lan đã giảm từ 10,6 triệu tấn xuống còn 6,72 triệu tấn trong cùng kỳ. USDA dự báo sản lượng gạo của Thái Lan sẽ giảm từ 31 triệu tấn xuonsg còn 30,5 triệu tấn trong năm 2015.
Trong báo cáo hàng quý của FAO được đưa ra vào cuối tuần trước, lượng gạo dự trữ trên toàn cầu vào cuối niên vụ 2014/2015 được dự báo giảm 0,9% xuống mức 179,7 triệu tấn. Sản lượng thóc của Ấn Độ được FAO dự báo giảm 1,2% xuống còn 157,5 triệu tấn do mùa mưa diễn ra không thuận lợi cho hoạt động canh tác.
Ông Darren Cooper - chuyên gia kinh tế cấp cao của Hội đồng ngũ cốc quốc tế nhận định, tình trạng mưa trong mùa mưa tại Ấn Độ diễn ra ít khiến sản lượng gạo của nước này giảm một cách đáng kể có thể đem lại ít lợi thế cho hoạt động xuất khẩu gạo của Thái Lan. Thái Lan có khả năng giành lại vị trí nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới từ Ấn Độ.
Thái Lan đã giữ vị trí nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới trong vòng 30 năm cho đến năm 2011, khi Chính phủ Thái Lan thực hiện chính sách trợ giá thu mua lúa gạo. Chính sách này đã tác động xấu đến hoạt động xuất khẩu gạo của nước này và khiến Thái Lan mất vị trị nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới về Ấn Độ.
Việc Chính phủ Thái Lan chấm dứt chương trình trợ giá thu mua lúa gạo vào hồi tháng 2/2014 đã phần nào giúp cải thiện hoạt động xuất khẩu gạo nhưng giá gạo xuất khẩu Thái Lan đã giảm mạnh. Vào ngày 28/5/2014, giá gạo 5% tấm Thái Lan chỉ còn đạt 384 USD/tấn, mức giá thấp nhất kể từ năm 2008; tính từ đầu năm 2014 đến nay, giá gạo trắng 5% tấm Thái Lan đã giảm 23%. Tuy nhiên, việc Chính quyền quân sự Thái Lan tạm hoãn việc xả bán gạo để kiểm tra các kho gạo đã giúp giá gạo xuất khẩu tăng trở lại mức 433 USD/tấn vào ngày 23/7/2014 – mức giá cao nhất trong vòng 4 tháng trở lại đây.
Ông Somkiat Makcayathorn nhận định, với mức giá hiện tại, gạo Thái Lan vẫn có thể cạnh tranh với các loại gạo khác; hoạt động xuất khẩu gạo của Thái Lan có thể tăng lên mức 10 triệu tấn và trở thành nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới.
