Thái Nguyên: Điều chỉnh quy hoạch tỉnh, tạo nền tảng vững chắc cho tăng trưởng bền vững

Trong bối cảnh mới, quy hoạch tỉnh Thái Nguyên (mới) được điều chỉnh theo hướng đồng bộ, linh hoạt và thực tiễn hơn, nhằm khai thác tối đa lợi thế của hai vùng trước đây, qua đó định hình rõ động lực tăng trưởng bền vững cho toàn tỉnh.

Cơ sở quy hoạch hai tỉnh Thái Nguyên và Bắc Kạn trước khi sáp nhập

Mục tiêu tổng quát của Quy hoạch tỉnh Thái Nguyên (trước khi sáp nhập) thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 là xây dựng tỉnh trở thành một trong những địa phương phát triển ở miền Bắc; đến năm 2025 là một trong những trung tâm kinh tế công nghiệp theo hướng hiện đại, thông minh của vùng trung du miền núi phía Bắc và vùng Thủ đô Hà Nội; đến năm 2030 trở thành một trong những trung tâm sản xuất điện, điện tử, cơ khí chế tạo trình độ cao; trung tâm giáo dục - đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, nghiên cứu, ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất…

Trong những năm qua, tỉnh Thái Nguyên (trước khi sáp nhập) đã được định vị là trung tâm công nghiệp của vùng với các ngành chủ lực như luyện kim, chế biến khoáng sản, điện tử, dệt may, chế biến nông sản. Các khu công nghiệp lớn trên địa bàn tỉnh đã có đóng góp quan trọng vào tăng trưởng công nghiệp, giải quyết việc làm và thúc đẩy xuất khẩu.

Cùng với đó, ngành nông nghiệp đa dạng với các sản phẩm chủ lực như chè, cây ăn quả, rau màu, gắn kết chặt chẽ với công nghiệp chế biến và thương mại. Hạ tầng giao thông và logistics được đầu tư đồng bộ và mang tính liên kết vùng giúp kết nối Thái Nguyên với các trung tâm kinh tế trong vùng và cả nước.

Trong khi đó, tỉnh Bắc Kạn (trước khi sáp nhập) là địa phương giàu tiềm năng nông - lâm nghiệp, với diện tích rừng tự nhiên chiếm tỷ lệ lớn. Quy hoạch tỉnh nhấn mạnh tập trung phát triển rừng, nông sản đặc sản và du lịch cộng đồng. Theo đó, mục tiêu đến năm 2030, Bắc Kạn trở thành tỉnh phát triển trung bình khá, bền vững của vùng với hệ thống không gian phát triển hài hòa, hợp lý giữa đô thị và nông thôn, giữa khu vực phát triển kinh tế với các khu vực bảo tồn sinh thái, văn hóa.

Tuy vậy, điểm hạn chế của địa phương là hạ tầng giao thông còn yếu, đô thị hóa chậm, thiếu khu công nghiệp và kết nối vùng hạn chế. Nhiều tiềm năng du lịch sinh thái và nông sản đặc trưng chưa được khai thác tương xứng.

Sự khác biệt rõ rệt về trình độ phát triển và định hướng quy hoạch giữa hai tỉnh trước sáp nhập đặt ra yêu cầu điều chỉnh toàn diện. Quy hoạch tổng thể mới cần vừa khai thác lợi thế riêng, vừa đồng bộ hóa chiến lược phát triển, đảm bảo cân bằng giữa phát triển công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ, đô thị hóa, giáo dục, y tế và bảo vệ môi trường.

Việc rà soát quy hoạch cũng nhằm giải quyết những hạn chế tồn tại trước đây là quỹ đất chưa được sử dụng hiệu quả, các ngành mũi nhọn chưa được khai thác tối đa, đô thị hóa chưa đồng đều và hạ tầng chưa kết nối toàn diện. Đây là bước chuẩn bị quan trọng thực hiện mục tiêu phát triển bền vững, đảm bảo hiệu quả đầu tư và nâng cao đời sống nhân dân.

Định hình không gian phát triển

Sau khi sáp nhập đơn vị hành chính, một trong những nhiệm vụ ưu tiên được tỉnh Thái Nguyên tập trung thực hiện là rà soát và điều chỉnh quy hoạch toàn diện, với mục tiêu mở rộng không gian phát triển, đồng bộ hóa hạ tầng và nâng cao năng lực thu hút đầu tư.

Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 66.2/2025/NQ-CP ngày 28/8/2025 về xử lý khó khăn, vướng mắc trong điều chỉnh quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, trong thời gian chưa ban hành Luật Quy hoạch (sửa đổi).

Nghị quyết quy định việc điều chỉnh quy hoạch phải bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, kế thừa và ổn định trong hệ thống quy hoạch quốc gia, đồng thời rút ngắn quy trình điều chỉnh ở các cấp. Đối với tổ chức thực hiện, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm lập điều chỉnh quy hoạch tỉnh trên cơ sở quy hoạch giai đoạn 2021 - 2030, phù hợp với địa giới hành chính mới.

Thực hiện chỉ đạo của Trung ương và trên tinh thần chủ động, tích cực, tỉnh Thái Nguyên sớm thành lập Ban Chỉ đạo điều chỉnh Quy hoạch tỉnh Thái Nguyên; ban hành kế hoạch triển khai thực hiện công tác lập, thẩm định và trình phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch tỉnh Thái Nguyên (sau khi sáp nhập) thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành sớm rà soát, đánh giá toàn diện các quy hoạch ngành và lĩnh vực. Đồng thời, tăng cường phối hợp với các bộ, ngành Trung ương, đơn vị tư vấn chuyên môn và các địa phương trong vùng để hoàn thiện các quy hoạch theo hướng vừa đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững, vừa nâng cao năng lực cạnh tranh, thích ứng với xu thế chuyển đổi số và định hướng phát triển công nghiệp, nông nghiệp công nghệ cao.

Theo đó, điều chỉnh Quy hoạch tỉnh Thái Nguyên thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được căn cứ trên cơ sở đánh giá kết quả thực hiện từ khi Quy hoạch tỉnh Thái Nguyên (cũ) và Quy hoạch tỉnh Bắc Kạn (cũ) được Thủ tướng phê duyệt đến nay.

Đồng thời, đánh giá sự phù hợp của quy hoạch tỉnh với các quy hoạch cao hơn; bổ sung nội dung phương án sắp xếp đơn vị hành chính.

Việc triển khai các bước điều chỉnh quy hoạch được thực hiện trên cơ sở dữ liệu, thông tin thực tiễn và tham vấn rộng rãi các nhà quản lý, chuyên gia, nhằm bảo đảm các quyết định có tính khoa học, khả thi và phù hợp với chiến lược phát triển của tỉnh trong trung và dài hạn.

Ngay sau khi sáp nhập, lãnh đạo UBND tỉnh đã yêu cầu các ngành, địa phương tập trung rà soát và đề xuất điều chỉnh quy hoạch, đặc biệt đối với các khu, cụm công nghiệp, hạ tầng điện, giao thông, đô thị. Một trong những nội dung được đặc biệt quan tâm là phương án điều chỉnh định hướng sử dụng đất và các chỉ tiêu sử dụng đất đến năm 2030.

Đồng thời, tập trung điều chỉnh phương án phát triển hạ tầng thủy lợi, phòng, chống thiên tai, ứng phó biến đổi khí hậu; bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học; thẩm định các quy hoạch, trong đó có quy hoạch mỏ khoáng sản để tránh vi phạm phạm vi rừng phòng hộ, rừng đặc dụng.

Để đảm bảo tiến độ, lãnh đạo UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành khẩn trương hoàn thiện phương án điều chỉnh quy hoạch theo lĩnh vực được giao; đồng thời, chủ động tham gia ý kiến, thẩm định kỹ lưỡng các nội dung nhằm ngăn ngừa vi phạm ở các khu vực cấm như rừng phòng hộ, rừng đặc dụng, khu vực an ninh - quốc phòng hoặc nơi có di tích...

Trong dự thảo điều chỉnh phương án phát triển cụm công nghiệp, ngành Công Thương tỉnh đã đề xuất đưa 16 cụm công nghiệp với tổng diện tích 437 ha ra khỏi quy hoạch và bổ sung mới 8 cụm công nghiệp với tổng diện tích 518 ha. Cùng với đó, dự thảo cũng bổ sung 1 trạm biến áp 220 kV và lưới điện 110 kV nhằm đáp ứng nhu cầu sản xuất và sinh hoạt trên địa bàn.

Từ các định hướng và giải pháp đã triển khai có thể thấy, việc điều chỉnh quy hoạch sau sáp nhập là bước đi chiến lược, định hình không gian phát triển và mở ra tầm nhìn mới cho tỉnh Thái Nguyên. Đây là nền tảng để phân bổ nguồn lực hợp lý, thu hút đầu tư, phát triển hạ tầng và khai thác hiệu quả tiềm năng của từng địa phương.

Quy hoạch mới còn góp phần tạo điều kiện hình thành các cực tăng trưởng, thúc đẩy liên kết ngành và xây dựng nền kinh tế có sức cạnh tranh cao trong vùng và cả nước. Khi được triển khai khoa học và đồng bộ, quy hoạch sẽ trở thành động lực then chốt, giúp tỉnh Thái Nguyên khẳng định vai trò trung tâm vùng và tạo nền tảng vững chắc cho tăng trưởng bền vững.