TÓM TẮT:
Bài nghiên cứu phân tích thực trạng công tác quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng (ĐTXD) từ ngân sách nhà nước (NSNN) tại huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau. Kết quả phân tích thực trạng cho thấy công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động ĐTXD được thực hiện theo quy định, nghiêm túc, khoa học và linh hoạt, nên các dự án ĐTXD đã có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số hạn chế, như: hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật về xây dựng, tiến độ thi công các dự án chậm,…
Từ khóa: quản lý nhà nước, hoạt động đầu tư xây dựng, ngân sách nhà nước, huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau.
1. Đặt vấn đề
Trong thời gian qua, kinh tế của huyện Năm Căn tiếp tục tăng trưởng cao và tương đối vững chắc; tiềm năng một số ngành, lĩnh vực, địa phương đã được chú trọng đầu tư khai thác; môi trường, chính sách thu hút đầu tư được cải thiện đáng kể. Bên cạnh đó, Huyện vẫn gặp một số khó khăn, như: các dự án mang tính chất quyết định trong chuyển đổi cơ cấu kinh tế đang chuẩn bị điều kiện để đầu tư, nên chưa có điều kiện tạo đột phá cho phát triển kinh tế - xã hội (KTXH) của Huyện; kết cấu hạ tầng có được đầu tư, nhưng còn chưa đồng bộ.
Với định hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Huyện nhanh hơn theo hướng phát triển công nghiệp, dịch vụ, rút bớt khoảng cách chênh lệch mức sống bình quân cả nước theo hướng phát triển bền vững và phấn đấu trở thành một trong các huyện trọng điểm về kinh tế của tỉnh, hoạt động ĐTXD được lãnh đạo huyện hết sức quan tâm và ưu tiên, đặc biệt là các hoạt động ĐTXD từ nguồn vốn NSNN. Nhiều công trình, dự án thuộc các lĩnh vực giao thông, công nghiệp, điện, nước, nông nghiệp, thủy lợi, dịch vụ, du lịch, văn hóa, thông tin, giáo dục, y tế, thể thao, chỉnh trang đô thị… đã được huyện quan tâm đầu tư. Nhiều dự án ĐTXD trọng điểm, có tầm cỡ và quy mô đầu tư lớn đã hoàn thành đưa vào sử dụng và ngày càng phát huy hiệu quả đã tạo động lực mạnh mẽ để thúc đẩy sự phát triển KTXH và góp phần từng bước cải thiện đời sống và nâng cao trình độ dân trí của nhân dân. Với cơ sở hạ tầng kỹ thuật bền vững và phát triển thông qua hoạt động ĐTXD giúp huyện Năm Căn tạo lập được niềm tin và ngày càng thu hút được các nhà đầu tư quan tâm, đầu tư thêm từ các nguồn vốn ngoài vốn Nhà nước.
Bên cạnh kết quả đã đạt được trong công tác quản lý nhà nước về hoạt động ĐTXD, vẫn còn tồn tại một số hạn chế của UBND huyện Năm Căn cần phải được khắc phục trong thời gian tới, như: công tác quản lý quy hoạch xây dựng trên địa bàn huyện chưa được tốt như để một số công trình, dự án đã được ĐTXD hoàn thành nhưng từ khâu lập quy hoạch, thiết kế, đấu thầu, thi công và quản lý còn nhiều thiếu sót gây thất thoát, lãng phí nguồn vốn đầu tư từ NSNN; công tác quản lý kế hoạch ĐTXD và dự trù nguồn vốn cho huyện chưa được chính xác; phát triển thị trường và ban hành các văn bản hướng dẫn quản lý hoạt động đầu tư còn thiếu liên tục… (Báo cáo UBND huyện Năm Căn, 2022).
Do vậy, bài nghiên cứu “Thực trạng công tác quản lý nhà nước về hoạt động đầu tư xây dựng sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước của Ủy ban nhân dân huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau” nhằm chỉ ra kết quả đạt được và những điểm còn hạn chế trong công tác quản lý nhà nước về hoạt động ĐTXD sử dụng nguồn NSNN của UBND huyện Năm Căn, từ đó tìm những giải pháp phù hợp để khắc phục và nâng cao hiệu quả trong thời gian tới là cần thiết.
2. Phương pháp nghiên cứu
2.1. Phương pháp thu thập số liệu
Số liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo quyết toán NSNN, báo cáo quy hoạch tổng thể phát triển KTXH của huyện Năm Căn đến năm 2022.
Số liệu sơ cấp được thu thập gồm 65 người tham gia trong hoạt động ĐTXD từ NSNN thuộc UBND huyện, nhằm bổ sung những dữ liệu mà số liệu thứ cấp còn thiếu.
2.2. Phương pháp phân tích số liệu
2.2.1. Phương pháp so sánh
Được sử dụng để phân tích biến động giữa các thời điểm, các sự kiện của cùng một chỉ số; phản ánh mức độ thay đổi và dự báo chiều hướng biến động của nội dung, vấn đề nghiên cứu. Kết quả phân tích sẽ xác định được sự thay đổi các hoạt động liên quan đến ĐTXD qua các năm.
2.2.2. Phương pháp thống kê mô tả
Phương pháp thống kê mô tả được sử dụng để phân tích khái quát về quản lý nhà nước về ĐTXD từ NSNN trong thời gian qua.
Tác giả dùng phương pháp phân tích tần số để đo lường cả biến định lượng và định tính dưới dạng đếm số lần xuất hiện, để mô tả một số biến số liên quan đến đặc tính nhân khẩu học của đối tượng được phỏng vấn như giới tính, độ tuổi, trình độ.
Bên cạnh đó, phương pháp thống kê còn giúp tác giả phân tích về đối tượng phỏng vấn và nhận xét từ tổng quan đến chi tiết về vấn đề nghiên cứu.
3. Thực trạng quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng sử dụng vốn ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau
3.1. Xây dựng quy hoạch và kế hoạch
Công tác quản lý xây dựng theo quy hoạch đã được tổ chức công khai. Các đồ án quy hoạch được duyệt theo quy định của pháp luật tạo điều kiện cho nhân dân biết, tham gia công tác quản lý đô thị theo quy hoạch và chấp hành việc xây dựng theo quy hoạch.
Việc giải phóng mặt bằng, tạo quỹ đất sạch cho ĐTXD của huyện những năm gần đây được thực hiện tốt, nhờ việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân hiến đất đai, cây trái, hoa màu, tích cực cùng với Nhà nước để đầu tư xây dựng các công trình phát triển kinh tế - xã hội.
Bên cạnh đó, nhìn chung việc cung cấp các thông tin của UBND huyện Năm Căn chưa được kịp thời, nhanh chóng tới các chủ đầu tư và người dân trên địa bàn. Huyện chưa có hình thức công khai thông tin về hoạt động ĐTXD trên trang thông tin đại chúng hay dán niêm yết công khai nên khi tổ chức, cá nhân có nhu cầu tìm hiểu thì phải đến cơ quan chức năng để hỏi mới có được thông tin.
Bảng 1. Tổng hợp các dự án được bồi thường giải phòng mặt bằng giai đoạn 2018 - 2022
Nguồn: Báo cáo của UBND huyện Năm Căn qua các năm
Trong 5 năm qua có nhiều dự án, công trình chỉnh trang, phát triển được hoàn thành đưa vào sử dụng và phát huy hiệu quả. Bên cạnh chiến lược phát triển đô thị, việc đẩy mạnh công tác xây dựng các công trình thuộc chương trình xây dựng nông thôn mới của các xã đã được phê duyệt, phấn đấu đến năm 2025 đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế của Huyện. Qua số liệu tại Bảng 2 cho thấy, số lượng đồ án quy hoạch ĐTXD sử dụng vốn NSNN trên địa bàn huyện có xu hướng giảm, năm 2018 có 84 đồ án quy hoạch, đến năm 2022 giảm còn 70 đồ án quy hoạch.
Bảng 2. Số dự án quy hoạch ĐTXD sử dụng nguồn vốn NSNN
Đơn vị: Số đồ án
Nguồn: Báo cáo của UBND huyện Năm Căn qua các năm
Qua số liệu tại Bảng 2 cho thấy số lượng đồ án quy hoạch ĐTXD sử dụng vốn NSNN trên địa bàn thời gian qua chưa được công bố công khai kịp thời có xu hướng tăng. Năm 2018, số lượng đồ án quy hoạch chưa được công bố công khai kịp thời chiếm 2,38%, tuy nhiên tới năm 2022, số lượng đồ án quy hoạch chưa được công bố công khai kịp thời chiếm lên tới 7,14%. Nguyên nhân do việc công khai quy hoạch hiện có nhiều hình thức, như: Công bố trên trang thông tin điện tử của cơ quan quản lý nhà nước về quy hoạch xây dựng; tổ chức hội nghị công bố; trưng bày công khai, thường xuyên liên tục các pano, bản vẽ, mô hình tại nơi công cộng, cơ quan quản lý, tại UBND cấp xã phường đối với quy hoạch chi tiết xây dựng… Tuy nhiên, công khai theo cách nào vẫn do thủ trưởng cơ quan quyết định và chính quyền còn thiếu quan tâm, chú trọng, chưa đưa ra những giải pháp đảm bảo người dân được tiếp cận thông tin quy hoạch, do đó chất lượng công khai quy hoạch chưa thể chuyển biến, chưa kịp thời.
3.2. Tổ chức thực hiện đầu tư xây dựng bằng vốn ngân sách nhà nước
Bảng 3. Tổng hợp công trình giai đoạn 2018 - 2022
Nguồn: Phòng Tài chính - Kế hoạch, UBND huyện Năm Căn
Qua số liệu tại Bảng 3, cho thấy các công trình được đầu tư trên địa bàn huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau giai đoạn 2018 - 2022, có xu hướng tăng giảm khác nhau. Trong đó, năm 2018 có 84 công trình đang được quy hoạch ĐTXD, số lượng công trình giảm xuống còn 51 công trình ở năm 2021, tăng lên 70 công trình ở năm 2022.
Như vậy, số công trình đang chuẩn bị đầu tư chiếm tỷ lệ thấp so với các hạng mục khác như công trình đang tổ chức thi công, lập hồ sơ quyết toán, thẩm định quyết toán và phê duyệt quyết toán, có thể thấy, số công trình được quy hoạch mới để đầu tư hiện nay còn hạn chế.
Bảng 4. ĐTXD sử dụng vốn NSNN trên địa bàn huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau
Đơn vị tính: Triệu đồng
Nguồn: Phòng tài chính - kế hoạch, UBND huyện Năm Căn
Qua số liệu tại Bảng 4, cho thấy tổng số vốn ĐTXD từ vốn NSNN giai đoạn 2018 -2022 là 362,802 tỷ đồng, trong đó, việc ĐTXD từ NSNN là 316.088 tỷ đồng. Cụ thể, năm 2018 có tổng vốn ĐTXD trên địa bàn huyện Năm Căn là 57,895 tỷ đồng (trong đó, vốn ĐTXD từ NSNN là 41,643 tỷ đồng, chiếm 71,928% so với tổng vốn đầu tư); số vốn đầu tư cho xây dựng tăng lên 111,726 tỷ đồng ở năm 2022 (trong đó, vốn ĐTXD từ NSNN là 105,112 tỷ đồng), so với năm 2018, số vốn đầu tư từ NSNN tăng 63,469 tỷ đồng, với tốc độ tăng trưởng 152%.
3.3. Kiểm tra, thanh tra thực hiện quản lý đầu tư xây dựng bằng vốn ngân sách nhà nước
Hiện nay, công tác thanh tra và kiểm tra xử lý các vi phạm trong hoạt động ĐTXD sử dụng nguồn vốn ngân sách trên địa bàn của UBND huyện Năm Căn được giao cho 3 đơn vị là Phòng Kinh tế và Hạ tầng, Phòng Tài chính - Kế hoạch và Thanh tra huyện Năm Căn.
Bảng 5. Thực trạng sai phạm của các chủ thể trong hoạt động ĐTXD
bằng nguồn vốn NSNN của UBND huyện
Nguồn: UBND huyện Năm Căn
Qua số liệu tại Bảng 5 cho thấy, thực trạng sai phạm của các chủ thể trong hoạt động ĐTXD bằng nguồn vốn NSNN của UBND huyện. Trong đó, sai phạm do chủ đầu tư xảy ra 3 trường hợp ở 3 năm; sai phạm do nhà thầu thi công, lắp đặt thiết bị xảy ra 8 trường hợp; sai phạm do nhà thầu tư vấn xảy ra 2 trường hợp.
4. Kết quả và hạn chế
Nhìn chung, thời gian qua, công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động ĐTXD của huyện Năm Căn được thực hiện theo quy định, nghiêm túc, khoa học và linh hoạt, nên các dự án ĐTXD đã có nhiều chuyển biến tích cực. Cụ thể:
(1) Đối với cơ chế, chính sách, pháp luật liên quan đến hoạt động ĐTXD: cơ chế, chính sách, pháp luật ngày càng đồng bộ hơn, phù hợp với thực tiễn hơn. Các dự án được triển khai thời gian gần đây đã cơ bản tuân thủ đúng về trình tự ĐTXD theo quy định của pháp luật đầu tư công và pháp luật về xây dựng, các vướng mắc trong đầu tư giảm so với những năm trước.
(2) Đối với công tác quy hoạch ĐTXD: các dự án đã bám sát quy hoạch phát triển KTXH của huyện và được nghiên cứu, đánh giá cụ thể về hiệu quả trước khi được phê duyệt triển khai thực hiện.
(3) Đối với tổ chức bộ máy và năng lực cán bộ của cơ quan quản lý nhà nước về ĐTXD: tổ chức bộ máy ngày càng hoàn thiện, phân định cụ thể chức năng, nhiệm vụ của từng bộ phận. Hệ thống tổ chức bộ máy các cơ quan chức năng được sắp xếp, kiện toàn theo hướng ngày càng tinh gọn về tổ chức, trình độ cán bộ quản lý được nâng cao, ý thức trách nhiệm của cán bộ được nâng lên rõ rệt.
(4) Đối với hoạt động kiểm tra, thanh tra ĐTXD: công tác quản lý các dự án đầu tư từng bước được chấn chỉnh và nâng cao hiệu quả. Tạo sự chuyển đổi tích cực trong quan điểm chỉ đạo, điều hành, khắc phục tình trạng đầu tư dàn trải, hệ thống kết cấu hạ tầng KTXH được đầu tư, mở rộng, đẩy mạnh đô thị hóa và góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển KTXH, xóa đói, giảm nghèo.
Tuy nhiên, công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động ĐTXD của huyện Năm Căn vẫn còn tồn tại một số hạn chế, như:
- Hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật về xây dựng là rất phức tạp, lại có nhiều điểm chưa thống nhất;
- Công tác quy hoạch về ĐTXD và kế hoạch ĐTXD trên địa bàn chưa chuẩn xác;
- Tiến độ thi công các dự án chậm do vướng mặt bằng;
- Công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng một số nơi còn tồn tại đơn thư kiến nghị do giá bồi thường của Nhà nước chưa hợp lý về đơn giá bồi thường công trình kiến trúc và nhà đất, hoa màu,... còn thấp, chưa sát với thực tế.
Do đó, trong thời gian tiếp theo, cần có thêm nghiên cứu để tìm giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về hoạt động đầu tư xây dựng sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước.
5. Kết luận
Bài nghiên cứu đã phân tích thực trạng công tác quản lý nhà nước về ĐTXD từ NSNN tại huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau trong thời gian 5 năm (2018-2022). Nhìn chung, công tác quản lý nhà nước về ĐTXD từ NSNN trên địa bàn đã đạt được những kết quả nhất định, dù vẫn còn tồn tại và hạn chế. Do vậy, hướng nghiên cứu tiếp theo của đề tài sẽ là tìm ra và đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện và khắc phục các điểm hạn chế còn tồn tại trong công tác quản lý nhà nước về ĐTXD từ NSNN trên địa bàn tỉnh.
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
- Bùi Minh Thanh (2019). Tìm hiểu nội dung của chế độ chi ngân sách về xây dựng cơ bản, đánh giá thực tiễn áp dụng và đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật về ngân sách cho lĩnh vực xây dựng cơ bản ở Việt Nam.
- Nguyễn Quốc Toản (2018). Đánh giá về quản lý nhà nước đối với đầu tư xây dựng sử dụng vốn ngân sách nhà nước ở Việt Nam.
- Ủy ban nhân dân huyện Năm Căn (2018, 2019, 2020, 2021, 2022). Báo cáo kết quả hoạt động quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng công, huyện Năm Căn, Cà Mau.
- Phòng Tài chính - Kế hoạch, Ủy ban nhân dân huyện Năm Căn (2018, 2019, 2020, 2021, 2022). Báo cáo tình hình đầu tư xây dựng công trên địa bàn huyện Năm Căn, Cà Mau.
THE CURRENT STATE MANAGEMENT
OF CONSTRUCTION INVESTMENT USING
THE STATE BUDGET OF THE PEOPLE'S COMMITTEE
OF NAM CAN DISTRICT, CA MAU PROVINCE
• LAM THI MY LAN1
• NGUYEN VAN NHIEM2
1Lecturer, Tra Vinh University
2Master’s student, Tra Vinh University
ABSTRACT:
This study analyzes the current state management of construction investment using the state budget in Nam Can district, Ca Mau province. The study finds that Nam Can district’s state management of construction investment activities is fully carried out according to current regulations. As a result, investment projects in Nam Can district have achieved many positive results. However, the district’s state management of construction investment activities still has some limitations, such as the slow progress of construction projects, the complexity of legal documents on construction, etc.
Keywords: state management, construction investment activities, state budget, Nam Can district, Ca Mau province.
[Tạp chí Công Thương - Các kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ, Số 18 tháng 8 năm 2023]
