Xuất khẩu gặp khó vì virus corona, Bộ Công Thương khuyến nghị giải pháp

Bộ Công Thương nhận định hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam không tránh khỏi ảnh hưởng tiêu cực trong ngắn hạn và trung hạn (có thể từ 6 đến 8 tháng) vì sự bùng phát của dịch bệnh viêm phổi do virus corona chủng mới gây ra.

Thương mại biên giới ảnh hưởng lớn nhất

Trong cuộc họp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn về việc thúc đẩy đầu tư thương mại, phát triển sản xuất nông sản trước tác động của dịch virus corona, Bộ Công Thương cho biết dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus corona gây ra đang diễn biến hết sức phức tạp, tốc độ lây nhiễm nhanh hơn nhiều so với dịch SARS trước đây.

Dịch và các biện pháp quyết liệt để chống dịch đã và đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến rất nhiều lĩnh vực kinh tế như: giao thông vận tải (nặng nhất là vận tải hàng không, sau đó là vận tải đường bộ và đường sắt qua biên giới), du lịch, bán lẻ, thị trường chứng khoán, chuyển phát nhanh, logistics...

Đặc biệt, hoạt động xuất nhập khẩu giữa hai nước Việt Nam - Trung Quốc cũng không tránh khỏi ảnh hưởng tiêu cực trong ngắn hạn và trung hạn (có thể từ 6 đến 8 tháng).

Các nguyên nhân chính của tình trạng này là nhu cầu tiêu thụ phía Trung Quốc suy giảm (ví dụ chuỗi Starbucks Trung Quốc đóng cửa hàng ngàn cửa hàng, ảnh hưởng tiêu thụ cà phê; chuỗi McDonald đóng cửa hàng trăm cửa hàng, ảnh hưởng tiêu thụ cá phi-lê; các nhà hàng, chuỗi ẩm thực vắng khách dẫn đến giảm nhu cầu đối với thủy sản).

Ngoài ra, chợ biên giới mở chậm hơn thường lệ, trước mắt là đóng đến ngày 8/2/2020 khiến trao đổi cư dân bị gián đoạn trong khi đây vẫn là hình thức trao đổi quan trọng đối với một số nông sản của ta, nhất là trái cây.

Khách mua Trung Quốc không sang được Việt Nam như thường lệ nên không có đơn hàng mới mặc dù một số chủng loại trái cây đã vào vụ. 

Đàm phán mở cửa chính thức thị trường nông sản (như sầu riêng, chanh leo) do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phụ trách đang diễn biến thuận lợi nhiều khả năng bị đình trệ do các đoàn chức năng của Trung Quốc không sang được Việt Nam.

 

virus corona
Xuất nhập khẩu của Việt Nam bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh virus corona. Ảnh: Hàng trăm xe container hoa quả đông lạnh đang nằm chờ tại bãi xe cửa khẩu Tân Thanh

Theo Bộ Công Thương, phạm vi ảnh hưởng của dịch và biện pháp chống dịch tới hoạt động xuất nhập khẩu là “tương đối rộng” nhưng thương mại biên giới sẽ chịu ảnh hưởng lớn nhất.

Hiện nay, kim ngạch xuất nhập khẩu qua các cửa khẩu đất liền là khoảng 7 tỷ USD, trong đó xuất khẩu theo đường chính thức khoảng 3,7 tỷ USD, xuất khẩu theo đường trao đổi cư dân khoảng 1 tỷ USD, chủ yếu là nông, thủy sản.

Trước tình hình đó, ngay từ ngày 29/1/2020, tức mùng 5 Tết, Bộ Công Thương đã có văn bản cập nhật tình hình và đưa ra cảnh báo gửi tới Bộ Nông nghiệp, các tỉnh và các doanh nghiệp xuất khẩu nông thủy sản; yêu cầu toàn bộ hệ thống Thương vụ tại nước ngoài tổ chức ngay các hoạt động tìm kiếm, kết nối khách hàng mới để chuyển hướng tiêu thụ nông, thủy sản, đặc biệt là trái cây.

Đồng thời, Bộ cũng đề nghị các doanh nghiệp logistics giúp đỡ bảo quản nông thủy sản trong thời gian chờ xuất khẩu.

Các chi nhánh Thương vụ tại Quảng Đông, Quảng Tây và Vân Nam cũng đã và đang tích cực cùng các tỉnh biên giới trao đổi với phía Trung Quốc về thời gian mở lại các chợ biên giới.

Ngoài ra, Bộ cũng đã vận động một số chủ hàng chuyển từ hình thức trao đổi cư dân sang hình thức trao đổi chính ngạch để giúp đẩy nhanh tốc độ tiêu thụ.

virus corona
Dù đã nỗ lực triển khai nhiều giải pháp để thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam trước bão dịch virus corona nhưng kết quả thu được không nhiều

Mặc dù vậy, kết quả thu được là chưa nhiều bởi nhiều nguyên nhân. Một là xuất khẩu theo hình thức trao đổi cư dân, nhất là xuất khẩu trái cây, do được ưu đãi về thuế VAT khi nhập khẩu vào Trung Quốc, vẫn còn chiếm tỷ trọng khá lớn, dù Bộ Công Thương đã khuyến nghị các doanh nghiệp chuyển nhanh, chuyển mạnh sang xuất khẩu chính ngạch trong suốt 2 năm qua.

“Với sản phẩm xuất khẩu theo hình thức trao đổi cư dân, chỉ còn cách chờ chợ biên giới được mở cửa trở lại”, Bộ Công Thương cho biết.

Hai là các chủ hàng ngại ngần khi được đề nghị chuyển sang xuất khẩu chính ngạch bởi chuyển sang xuất khẩu chính ngạch đồng nghĩa với việc mất thêm chi phí, chưa kể phải đáp ứng các yêu cầu khác về bao bì, nhãn mác, truy xuất nguồn gốc...

Mặt hàng trái cây chịu sức ép thời vụ và bảo quản (cao su, cà phê, tinh bột sắn và thủy sản đỡ hơn) nên khó xoay chuyển tình thế trong thời gian ngắn.

Cuối cùng, trái cây nói riêng và nông sản nói chung không dễ chuyển hướng thị trường bởi chưa được nước khác cho nhập khẩu chính thức; hoặc không đáp ứng được các tiêu chuẩn thông thường về truy xuất nguồn gốc, nhãn mác, bao bì.

Kiến nghị của Bộ Công Thương

Trước những diễn biến phức tạp của dịch bệnh và làm ảnh hưởng lớn đến nhiều lĩnh vực của nền kinh tế, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục triển khai quyết liệt các giải pháp đã làm, như chỉ đạo hệ thống Thương vụ vào cuộc (nhiều Thương vụ đã có lịch làm việc với khách trong tuần này), yêu cầu các doanh nghiệp logisctics tham gia giúp đỡ bảo quản nông sản trong thời gian chờ xuất khẩu.

Bộ khuyến nghị nông dân điều chỉnh ngay tiến độ sản xuất bởi tình hình dịch bệnh còn diễn biến phức tạp, khó lường, nhiều khả năng kéo dài. Tăng cường tiêu thụ nội địa thông qua việc động viên và tổ chức kết nối chuỗi phân phối trong nước với các vựa trái cây lớn như Bình Thuận, Long An. Kêu gọi người dân chung tay ủng hộ nông dân trong nước.

virus corona
Trước những diễn biến phức tạp của dịch bệnh, Bộ Công Thương đã đưa ra một loạt kiến nghị để thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu như: tăng cường tiêu thụ nội địa, kêu gọi người dân chung tay ủng hộ nông dân trong nước; rà soát các loại thuế, phí cho hàng hóa lưu thông trong giai đoạn hiện nay…

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng đề nghị hướng dẫn và động viên các chủ hàng chuyển sang xuất khẩu theo đường chính ngạch các lô hàng có đủ điều kiện; khuyến nghị người bán đóng bao bì, gắn nhãn, gắn tem truy xuất nguồn gốc để tạo thuận lợi cho việc chuyển sang xuất khẩu theo đường chính ngạch.

Với các lô hàng không đủ điều kiện chuyển sang xuất khẩu theo đường chính thức thì ưu tiên giải phóng hàng khi chợ biên giới được mở lại. Bộ Công Thương cũng khuyến nghị các tỉnh biên giới bố trí diện tích bảo quản và cung cấp đủ điện cho các container lạnh.

Được biết, trước ảnh hưởng sâu rộng của dịch và các biện pháp chống dịch, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc đã vào cuộc để hỗ trợ các doanh nghiệp Trung Quốc thông qua cắt giảm lãi suất cho vay. Nội các Thái Lan hôm nay, 4/2/2020 dự kiến sẽ thông qua một Chương trình tổng thể để hỗ trợ khẩn cấp cho các công ty lữ hành của họ (cho vay ưu đãi, hoàn trả vốn và lãi trong 6 tháng, tạm hoãn đóng thuế thu nhập...), đồng thời giảm thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nhiên liệu bay và giảm phí sân bay để trợ giúp cho ngành hàng không.

Trong bối cảnh đó, Bộ Công Thương cũng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổng hợp nhu cầu của ngành nông nghiệp, trình Chính phủ có các biện pháp hỗ trợ tương tự để giúp đỡ bà con nông dân vượt qua giai đoạn khó khăn này, nhất là với trái cây, vốn có thời gian bảo quản rất ngắn.

Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng đề nghị Bộ Giao thông vận tải, Bộ Tài chính cùng vào cuộc, rà soát các loại thuế, phí, nhất là phí vận chuyển đường bộ, thuế với nhiên liệu bay... để xem xét giảm thuế, phí cho hàng hóa lưu thông trong giai đoạn hiện nay, góp phần hỗ trợ cho bà con nông dân.

 

Hạ An