Chuyển đổi số trong hoạt động marketing và kinh doanh hiện đại: Từ nghiên cứu đến ứng dụng thực tiễn

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của môi trường số trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng, nhiều doanh nghiệp đã nhận thấy sự cấp thiết của điều chỉnh hoạt động kinh doanh và marketing để phù hợp hơn với xu thế và bối cảnh mới.

Sáng 21/4, Trường Đại học Thương mại phối hợp với Trường Đại học Kinh tế Quốc dân tổ chức Hội thảo Khoa học Quốc gia 2022 với chủ đề “Chuyển đổi số trong hoạt động Marketing và kinh doanh hiện đại” thu hút sự tham gia trực tiếp và trực tuyến của nhiều nhà quản lý đào tạo, các chuyên gia nghiên cứu kinh doanh thương mại, đại diện các doanh nghiệp ở nhiều lĩnh vực, ngành nghề sản xuất kinh doanh khác nhau.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS.Nguyễn Thị Bích Loan, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Thương mại cho biết, sự phát triển của môi trường số dẫn tới sự xuất hiện của các nền tảng công nghệ số và tích hợp các công nghệ thông minh để tối ưu hóa quy trình, phương thức marketing và kinh doanh.

Ngày 27/9/2019, Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành Nghị quyết số 52-NQ/TW về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, trong đó nhấn mạnh yêu cầu cấp bách để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số. Trên cơ sở đó, ngày 03/6/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 749/QĐ-TTg phê duyệt chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến 2030.

Quyết định số 749/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ đề cập mục tiêu phát triển kinh tế số nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, mục tiêu phát triển xã hội số. Đây là căn cứ để cho các doanh nghiệp kinh doanh thúc đẩy chuyển đổi số trong kinh doanh và marketing.

Chuyển đổi số (Digital Transformation) là quá trình sử dụng các công nghệ kỹ thuật số để tạo ra hoặc điều chỉnh các quy trình kinh doanh, văn hóa và trải nghiệm khách hàng hiện có để đáp ứng các thay đổi kinh doanh và yêu cầu của thị trường trong thời đại số. Quá trình chuyển đổi số được phân nhóm theo 03 cấp độ: số hóa, đổi mới sáng tạo mô hình hoạt động số, chuyển đổi toàn diện tổ chức.

Chuyển đổi số hoạt động marketing và kinh doanh ở một số tình huống và bối cảnh sẽ ưu việt hơn các hình thức marketing và kinh doanh truyền thống. Chuyển đổi số được xem là một trong những giải pháp then chốt giúp các doanh nghiệp từ duy trì hoạt động đến tăng trưởng và bứt phá trên thị trường.

Tuy nhiên, chuyển đổi số hiện đang là thách thức đối với các doanh nghiệp. Ở nhiều doanh nghiệp, nhiều hoạt động và quy trình vẫn chưa được số hóa, tự động hóa; nhiều phương pháp và hoạt động làm việc vẫn là truyền thống đan xen với số.

Nhiều doanh nghiệp chỉ mới bắt đầu tạo ra một kế hoạch chuyển đổi số và hành trình chuyển đổi số hoạt động marketing, kinh doanh còn rất nhiều việc cần giải quyết như: vấn đề cơ sở hạ tầng kỹ thuật, nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số...

PGS.TS.Loan
PGS.TS.Nguyễn Thị Bích Loan, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Thương mại phát biểu Đề dẫn Hội thảo

Hội thảo “Chuyển đổi số trong hoạt động Marketing và kinh doanh hiện đại” là diễn đàn khoa học để các giảng viên, các nhà nghiên cứu về quản lý giáo dục đại học, các doanh nhân trao đổi và chia sẻ kinh nghiệm về chuyển đổi số trong hoạt động marketing và kinh doanh hiện đại trong bối cảnh hiện nay.

Ban tổ chức Hội thảo đã nhận được sự hưởng ứng, tham gia của đông đảo các đơn vị, tổ chức và cá nhân với gần 100 bài viết. Sau khi tiến hành phản biện khoa học độc lập, nghiêm túc, Hội đồng thẩm định đã lựa chọn được 85 bài viết đăng kỷ yếu Hội thảo. Nội dung các bài viết tập trung vào 03 nhóm chủ đề chính: Chuyển đổi số trong hoạt động marketing; Hành vi của khách hàng trong môi trường chuyển đổi số; Chuyển đổi số trong doanh nghiệp và các đơn vị khác.

Trong khuôn khổ Hội thảo, Ban tổ chức đã lựa chọn một số vấn đề tham luận có tính chất tiêu biểu được nhiều doanh nghiệp và nhà nghiên cứu quan tâm để trình bày và thảo luận.

Với Nghiên cứu “Ảnh hưởng của Affiliate marketing tới quyết định mua sản phẩm thời trang của người tiêu dùng trẻ” do nhóm tác giả thuộc Trường Đại học Kinh tế Quốc dân thực hiện, kết quả khảo sát trên 500 người trẻ chỉ ra rằng affiliate marketing có ảnh hưởng tới ý định mua và quyết định mua của họ. Trên cơ sở kết quả đó, nhóm tác giả đề xuất các kiến nghị giúp nhà cung cấp (advertiser/merchant) và doanh nghiệp cung cấp nền tảng (affiliate network) ứng dụng hiệu quả phương thức marketing này trong quảng bá sản phẩm, xây dựng và phát triển thương hiệu.

Một đề tài thu hút sự quan tâm của các đại biểu tham dự Hội thảo trực tiếp và trực tuyến là nghiên cứu của nhóm tác giả ThS. Trần Bảo Châu – Giám đốc Marketing Tập đoàn Austdoor, PGS.TS. Vũ Huy Thông - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân về “Trải nghiệm khách hàng trong thời kỳ Marketing số”. Nghiên cứu chia sẻ về khái niệm trải nghiệm khách hàng, các công nghệ cũng như vai trò của công nghệ trong việc tăng trải nghiệm khách hàng trong thời kỳ marketing số như: Internet vạn vật (IoT); Thực tế tăng cường/ Thực tế ảo/ Thực tế hỗn hợp (AR/VR/MR); Trợ lý ảo, Chatbots và Robot.

Nghiên cứu cho biết, với tốc độ phát triển internet khá cao, Việt Nam đang trên đà nắm bắt xu hướng công nghệ mới nhất để theo kịp sự phát triển của thế giới. Điều này khiến cho yêu cầu về trải nghiệm khách hàng của người dùng ngày càng nâng cao, nó cũng tạo cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam chuyển đổi cách thức trải nghiệm cho khách hàng.

Những năm gần đây chúng ta đã chứng kiến sự thay đổi về công nghệ trong trải nghiệm khách hàng giúp doanh nghiệp tạo ấn tượng đặc biệt với khách hàng. Các công nghệ thực tế ảo, chatbots... cũng đã bước đầu được một số doanh nghiệp sử dụng để tăng trải nghiệm cho khách hàng.

Tuy nhiên, theo nhóm nghiên cứu, hiện vẫn còn khá nhiều rào cản cho việc ứng dụng công nghệ AI vào doanh nghiệp Việt Nam như thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao, ngân sách hạn hẹp, nhu cầu của người tiêu dùng về sản phẩm công nghệ chưa cao, hạ tầng IoT chưa được đầu tư bài bản.

Công nghệ AI đòi hỏi nguồn nhân lực với trình độ đào tạo chuyên sâu tuy; nhiên nước ta chưa có nơi đào tạo đáp ứng thực sự đầy đủ nhu cầu về lĩnh vực này. Mặt khác, các doanh nghiệp chưa đầu tư còn dè dặt do chi phí sở hữu và đầu tư khá lớn. Hơn nữa, thu nhập người tiêu dùng thấp nên chưa có nhu cầu cao về các sản phẩm công nghệ.

Do đó, để cải thiện trải nghiệm của khách hàng một cách hiệu quả trong thời đại marketing số, doanh nghiệp cần nghiêm túc xây dựng chiến lược chuyển đổi số toàn diện, sẵn sàng thay đổi và đầu tư vào việc tích hợp các công nghệ mới trên nền tảng đa kênh, xuyên suốt hành trình người dùng sản phẩm dịch vụ của mình.

TS.Trần Thị Thu Hương, Trường Đại học Thương mại mang đến tham luận với đề tài đang được các doanh nghiệp quan tâm hiện nay, đó là “Chuyển đổi số và những yêu cầu mới đối với nhân lực tại các doanh nghiệp logistics Việt Nam”.

digital logistics

Trên cơ sở kết hợp dữ liệu thứ cấp và sơ cấp từ cuộc khảo sát 72 doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam, nghiên cứu nhận định: Chuyển đổi số đang là xu hướng tất yếu trong ngành logistics nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ, tối ưu hoá hệ thống logistics, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong bối cảnh mới.

Tuy nhiên, chính quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực logistics đang đặt ra yêu cầu mới về kiến thức và năng lực đối với nhân lực trong ngành. Trong đó, quan trọng nhất là các yêu cầu về khả năng thích nghi với sự thay đổi và khả năng học tập suốt đời để có thể bắt kịp được sự phát triển của công nghệ. Khả năng chịu áp lực cao cũng được doanh nghiệp logistics quan tâm để có thể làm việc trong môi trường cạnh tranh gay gắt hiện nay trong ngành.

Ngoài ra, trong bối cảnh chuyển đổi số, các doanh nghiệp cũng yêu cầu nhân lực logistics phải tăng cường thêm các kiến thức và kỹ năng liên quan đến công nghệ như: kiến thức về tự động hoá và trí tuệ nhân tạo, an ninh và bảo mật dữ liệu; kỹ năng xử lý và phân tích thông tin, dữ liệu trên máy tính, kỹ năng giao tiếp với các thiết bị thông minh trong hoạt động logistics.

Trong khi đó, nghiên cứu “Quản lý tài sản trí tuệ ở các trường đại học trong bối cảnh chuyển đổi số” do PGS.TS.Nguyễn Quốc Thịnh, ThS.Nguyễn Thị Vân Quỳnh, Trường Đại học Thương mại chia sẻ những phân tích mô hình quản lý tài sản trí tuệ trong các trường đại học, trong đó, mô hình tiếp cận kinh tế được áp dụng tại một số đại học và trường đại học khối kỹ thuật, nơi các tài sản trí tuệ chủ yếu thuộc nhóm các đối tượng sở hữu công nghiệp. Với các trường đại học khối xã hội nhân văn, mô hình quản lý chủ yếu theo tiếp cận hành chính xuất phát từ đặc thù các tài sản trí tuệ của các trường này hầu hết thuộc nhóm đối tượng quyền tác giả.

Nghiên cứu cho biết, hoạt động thương mại và bảo vệ tài sản trí tuệ cũng diễn ra mạnh hơn ở các trường khối kỹ thuật, trong khi lại ít được chú ý hơn ở các trường đào tạo về kinh tế và quản trị kinh doanh. Từ đó, nghiên cứu đề xuất một số giải pháp nhằm quản lý tốt hơn tài sản trí tuệ trong các trường đại học, nhấn mạnh vào công tác hoạch định, nhận diện và bảo mật tài sản trí tuệ, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số.

Trong những năm qua, với tư cách là một trong những trường đại học hàng đầu về kinh tế và quản trị kinh doanh trong lĩnh vực thương mại hiện đại của nước ta, Trường Đại học Thương mại đã và đang góp phần quan trọng vào việc đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao cho các ngành và lĩnh vực khác nhau.

Trao đổi thêm bên lề Hội thảo, PGS.TS.Nguyễn Thị Bích Loan, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Thương mại cho biết: Một trong những những điều kiện tiên quyết để chuyển đổi số thành công của bất kỳ một quốc gia cũng như tổ chức, doanh nghiệp nào chính là yếu tố con người. Với quan điểm đó, ngay sau khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”, Trường Đại học Thương mại đã nhanh chóng xây dựng Đề án về chuyển đổi số và hiện nay Đề án đang được Nhà trường tập trung thực hiện.

Trong năm 2021 vừa qua, chúng tôi đã xây dựng và phát triển các chương trình đào tạo mới gắn với cái chuyển đổi số, ví dụ như marketing số, quản trị kinh doanh số, quản trị nhân lực số... và rất nhiều các học phần gắn với chuyển đổi số. Tới đây, Nhà trường sẽ chú trọng tuyển sinh những ngành học liên quan đến chuyển đổi số mà chúng tôi hy vọng tỷ lệ thu hút học viên sẽ rất cao”, PGS. chia sẻ.

Bên cạnh đổi mới chương trình đào tạo, Nhà trường cũng tập trung triển khai một nội dung khác là đẩy mạnh chuyển đổi số trong công tác tổ chức, phục vụ hành chính. Hiện nay Trường đang phối hợp với Học viện Viettel thuộc Tập đoàn Viettel tổ chức các khóa học về vấn đề chuyển đổi số cho đội ngũ cán bộ quản lý và giảng viên, trước hết là các trưởng, phó bộ môn, lãnh đạo các khoa, đơn vị và sau đó là toàn bộ viên chức, người lao động. Với nền tảng đội ngũ được đào tạo về chuyển đổi số, Nhà trường sẽ xây dựng các bài giảng số, hướng tới triển khai các dịch vụ số phục vụ người học. Trường cũng mới ra mắt thư viện điện tử theo hướng hiện đại hóa thư viện và tăng cường sử dụng, khai thác dữ liệu số trong công tác giảng dạy, học tập và nghiên cứu...

Việt Hằng