Cửa trước/cửa sau là một cặp từ trái nghĩa cùng nằm trong trường nghĩa “cửa nói chung”. Cửa trước, tức “cửa ở phía trước”, cửa sau, tức “cửa ở phía sau”. Nhưng mọi ngôi nhà của chúng ta hầu như chỉ có một cửa ra vào nằm ở chính diện mặt tiền, là lối đi chính. Dù là nhà to, nhà nhỏ hay căn hộ trong khối nhà chung cư đều thế. Cũng có nhiều nhà khá giả, diện tích rộng rãi, lại thêm sân vườn nằm trong khuôn viên thì người ta có thể trổ thêm cửa hậu phía sau. Nhưng những nhà có cả cửa tiền, cửa hậu, loại này không nhiều lắm. Và cái cửa trổ thêm này cũng chỉ dành riêng cho việc đi lại, sinh hoạt trong nội bộ gia đình chứ mấy ai (nhất là khách khứa cần phải đi đứng đàng hoàng) lại theo lối này để vào nhà gia chủ?
ấy vậy mà, chính tổ hợp từ cửa sau, “hiếm muộn” này lại rất đắc dụng trong giao tiếp hiện nay. Trong xu hướng thương mại hóa của cơ chế thị trường, cách đi bằng cửa sau có khi lại là cách chính và đặc biệt phát huy hiệu quả trong rất nhiều trường hợp. Cần “chạy” bất cứ việc gì: chạy việc, chạy dự án, chạy ghế, chạy nhà đất, chạy trường chuyên lớp chọn, đặc biệt là… chạy tội mà “đương sự” cứ ung dung đi vào cửa trước thì thất bại coi như đã cầm chắc. Cửa chính là cửa công, cửa của luật pháp, của nguyên tắc, cơ chế… Mọi thứ đều rõ ràng, “ngang bằng sổ ngay” giữa thanh thiên bạch nhật thì ai chạy cho được? Con đường vòng là con đường ngắn nhất. Đi cửa sau chào nhau cửa trước. Chỉ có gặp riêng, nói nhỏ, khép cửa, thỏa thuận, phong bao… là mọi chuyện sẽ dễ dàng an bài theo ý muốn. Thế là cửa chính thua cửa phụ, cửa tiền nhường cửa hậu, lệnh ông không bằng cồng bà (ông chỉ quyết khi ở nhà bà đã nhận quà, nhận tiền và nhận lời)…
Chuyện cửa sau bây giờ thật muôn hình vạn trạng. Nó không tường minh hiển hiện nhưng rồi có lẽ ai cũng hiểu, cũng rõ, cũng thấm thía nếu đến lượt mình phải lo, phải chạy. Buồn một nỗi, có cửa chính to rộng đàng hoàng nhiều người lại không đi. Họ cứ muốn tìm cách “lách” cho bằng được cái cửa sau vô hình bí hiểm kia. Cái phức tạp của ngôn từ lại bắt nguồn từ chính từ cái trớ trêu, thiếu minh bạch của cuộc sống.
