Thương vụ Việt Nam tại Bỉ và EU cho biết, ngày 17/11/2023, Ủy ban Châu Âu thông báo Nghị viện và Hội đồng châu Âu đã đạt thỏa thuận về các chuyến hàng chất thải, đảm bảo EU chịu trách nhiệm cao hơn về chất thải của mình và không xuất khẩu các thách thức môi trường sang các nước thứ ba. Các quy định cũng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng chất thải làm nguồn tài nguyên. Thỏa thuận này đóng góp cho mục tiêu của Thỏa thuận Xanh Châu Âu về giảm ô nhiễm và thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn.
Việc xuất khẩu chất thải nhựa từ EU sang các nước không thuộc OECD sẽ bị cấm. Chỉ khi các điều kiện môi trường nghiêm ngặt được đáp ứng, từng quốc gia mới có thể nhận được chất thải đó sau 5 năm kể từ khi các quy định mới có hiệu lực. Trước các vấn đề toàn cầu về lượng rác thải nhựa tăng vọt và những thách thức đối với việc quản lý bền vững, với biện pháp này, các nhà lập pháp EU nhằm mục đích ngăn chặn tình trạng suy thoái và ô nhiễm môi trường ở các nước thứ ba do rác thải nhựa tạo ra ở EU.
Chất thải phù hợp khác để tái chế sẽ chỉ được xuất khẩu từ EU sang các nước không thuộc OECD khi họ đảm bảo rằng họ có thể xử lý chúng một cách bền vững. Đồng thời, việc vận chuyển chất thải để tái chế trong EU sẽ dễ dàng hơn nhờ các quy trình số hóa hiện đại. Cũng sẽ có sự thực thi và hợp tác mạnh mẽ hơn trong cuộc chiến chống buôn bán chất thải. Luật mới sẽ bổ sung cho Chỉ thị Tội phạm Môi trường mới, vừa đạt được thỏa thuận hôm 16/11.
Đảm bảo xuất khẩu chất thải từ EU được quản lý bền vững
Các biện pháp được thông qua về xuất khẩu chất thải sẽ đặt ra tiêu chuẩn liên quan đến việc ngăn ngừa các vấn đề về môi trường và sức khỏe cộng đồng ở các nước thứ ba do quản lý chất thải không bền vững được tạo ra ở nơi khác. Quy định mới này chỉ cho phép xuất khẩu chất thải sang các nước không thuộc OECD nếu các nước này thông báo cho Ủy ban họ sẵn sàng nhập khẩu chất thải và có khả năng quản lý chất thải đó một cách bền vững. Đối với chất thải nhựa, sẽ không được phép xuất khẩu sang các nước không thuộc OECD sau 2,5 năm kể từ khi luật mới có hiệu lực, trừ khi quốc gia đó có thể đáp ứng các điều kiện nghiêm ngặt – trong trường hợp này, nhập khẩu sẽ được phép, nhưng chỉ 5 năm sau khi hiệu lực của các quy định mới.
Ủy ban cũng sẽ giám sát việc xuất khẩu chất thải sang các nước OECD và có hành động nếu việc xuất khẩu đó gây ra vấn đề môi trường ở quốc gia tiếp nhận. Ngoài ra, tất cả các công ty EU xuất khẩu chất thải ra ngoài EU sẽ phải đảm bảo các cơ sở tiếp nhận chất thải của họ được kiểm toán độc lập để chứng minh họ đang quản lý chất thải này theo cách thân thiện với môi trường.
Khai thác tiềm năng của thị trường rác thải EU để thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn
Việc lưu thông chất thải để tái chế và tái sử dụng giữa các Quốc gia Thành viên là chìa khóa cho quá trình chuyển đổi của EU sang nền kinh tế tuần hoàn và đảm bảo an ninh cung cấp nguyên liệu thô.
EU sẽ hiện đại hóa các thủ tục hiện hành trở nên số hóa hơn để vận chuyển chất thải. Thủ tục theo dõi nhanh đối với một số cơ sở đủ điều kiện do các Quốc gia Thành viên chỉ định cũng sẽ được thực hiện dễ dàng và hiệu quả hơn. Điều này sẽ giúp chất thải tái nhập vào nền kinh tế tuần hoàn trên toàn EU dễ dàng hơn mà không làm giảm mức độ kiểm soát cần thiết đối với các lô hàng đó.
Xử lý nạn buôn bán rác thải
Để tăng cường phản ứng của EU đối với nạn buôn bán rác thải, sẽ có sự hợp tác mạnh mẽ hơn giữa các quốc gia thành viên EU và có nhiều biện pháp trừng phạt răn đe hơn đối với tội phạm liên quan đến buôn bán rác thải bất hợp pháp. Ủy ban sẽ hành động thực tế để hỗ trợ các cuộc điều tra của các Quốc gia Thành viên về tội phạm xuyên quốc gia liên quan đến buôn bán chất thải, với sự tham gia trực tiếp của Văn phòng Chống Lừa đảo (OLAF) về những vấn đề này.
Buôn bán chất thải là một trong những tội phạm môi trường nghiêm trọng nhất hiện nay, gây hại cho môi trường nhưng cũng là hoạt động kinh doanh hợp pháp. Hơn nữa, có mối liên hệ rõ ràng giữa buôn bán rác thải và tội phạm có tổ chức. Có tới 1/3 số lượng chuyến hàng chất thải được cho là bất hợp pháp, tạo ra lợi nhuận bất hợp pháp đáng kể hàng năm.
Bước tiếp theo Nghị viện và Hội đồng Châu Âu sẽ phải chính thức thông qua Quy định này và sẽ có hiệu lực vào ngày thứ 20 sau khi được công bố trên Công báo của EU.
