Tóm tắt:
Bài viết phân tích thực trạng pháp luật về bảo hiểm tài sản tại Việt Nam, bao gồm những kết quả đạt được và những hạn chế trong các quy định hiện hành. Qua đó, bài viết làm rõ các bất cập và khó khăn trong việc thực thi pháp luật bảo hiểm tài sản, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện khung pháp lý và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực này. Các giải pháp cụ thể bao gồm: việc sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật, tăng cường công tác thanh tra, giám sát, cũng như nâng cao nhận thức và kỹ năng của người tham gia bảo hiểm.
Từ khóa: pháp luật bảo hiểm tài sản, bảo hiểm tài sản, quản lý nhà nước, hoàn thiện pháp luật.
1. Đặt vấn đề
Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam ngày càng phát triển và hội nhập quốc tế, bảo hiểm tài sản trở thành một công cụ quan trọng giúp bảo vệ tài sản của cá nhân và doanh nghiệp trước các rủi ro không lường trước. Tuy nhiên, hệ thống pháp luật về bảo hiểm tài sản hiện nay vẫn còn nhiều bất cập và hạn chế, gây khó khăn cho việc thực thi và quản lý hiệu quả. Những bất cập này không chỉ làm giảm hiệu quả bảo vệ tài sản mà còn gây mất lòng tin của người dân và doanh nghiệp đối với hệ thống bảo hiểm. Việc hoàn thiện khung pháp lý về bảo hiểm tài sản không chỉ nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước mà còn đảm bảo quyền lợi của người tham gia bảo hiểm, góp phần vào sự phát triển bền vững của thị trường bảo hiểm tại Việt Nam. Cụ thể, các quy định hiện hành cần phải được điều chỉnh để tăng cường tính minh bạch, đồng bộ và nhất quán, từ đó tạo ra một môi trường pháp lý thuận lợi cho hoạt động kinh doanh bảo hiểm. Đồng thời, việc cải thiện khung pháp lý cũng sẽ giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp bảo hiểm trong nước, hỗ trợ sự phát triển của ngành bảo hiểm và tăng cường khả năng ứng phó với các thách thức toàn cầu.
Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích và đề xuất các giải pháp cụ thể để khắc phục những hạn chế hiện tại. Các giải pháp này bao gồm việc sửa đổi và bổ sung các quy định pháp luật, tăng cường công tác thanh tra, giám sát, và nâng cao nhận thức của người tham gia bảo hiểm. Qua đó, tác giả hy vọng sẽ đóng góp một phần vào sự hoàn thiện và phát triển lĩnh vực bảo hiểm tài sản, mang lại lợi ích thiết thực cho cá nhân, doanh nghiệp và toàn xã hội.
2. Thực trạng pháp luật về bảo hiểm tài sản
Trong bối cảnh kinh tế phát triển mạnh mẽ, bảo hiểm tài sản đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ tài sản của cá nhân và doanh nghiệp trước các rủi ro. Tuy nhiên, hệ thống pháp luật về bảo hiểm tài sản tại Việt Nam vẫn còn nhiều bất cập, gây khó khăn cho việc thực thi và quản lý hiệu quả.
Pháp luật về bảo hiểm tài sản tại Việt Nam hiện nay được quy định trong Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022 và các văn bản dưới luật như Nghị định số 73/2016/NĐ-CP và Thông tư số 50/2017/TT-BTC. Các văn bản này quy định chi tiết về quyền và nghĩa vụ của các bên liên quan trong hợp đồng bảo hiểm tài sản, điều kiện bảo hiểm, mức phí bảo hiểm, và quy trình giải quyết khiếu nại, bồi thường[2]. Theo Điều 45 Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022, bảo hiểm tài sản là loại hình bảo hiểm nhằm bảo vệ tài sản của người được bảo hiểm trước các rủi ro đã được thỏaoả thuận trong hợp đồng bảo hiểm[1]. Điều này giúp người tham gia bảo hiểm có thể được bồi thường thiệt hại về tài sản khi xảy ra các sự kiện bất khả kháng hoặc rủi ro bất ngờ. Nghị định số 73/2016/NĐ-CP quy định chi tiết về việc triển khai các sản phẩm bảo hiểm tài sản, bao gồm quy định về hồ sơ yêu cầu bảo hiểm, quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia bảo hiểm. Điều 12 của Nghị định này yêu cầu các doanh nghiệp bảo hiểm phải cung cấp đầy đủ thông tin về điều khoản bảo hiểm, phạm vi bảo hiểm và các trường hợp loại trừ, nhằm đảm bảo người tham gia bảo hiểm hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình[2]. Thông tư số 50/2017/TT-BTC tiếp tục làm rõ các quy định về bảo hiểm tài sản, bao gồm quy trình giải quyết bồi thường khi xảy ra tổn thất. Các doanh nghiệp bảo hiểm phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về hồ sơ, thủ tục và thời hạn giải quyết bồi thường để đảm bảo quyền lợi cho người tham gia bảo hiểm. Thời hạn giải quyết bồi thường tối đa là 30 ngày, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ[3].
Tuy nhiên, trong thực tiễn áp dụng, các quy định pháp luật này vẫn chưa đồng bộ và nhất quán, gây khó khăn cho việc thực thi. Các doanh nghiệp bảo hiểm chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm giám sát rủi ro, dẫn đến tình trạng bồi thường kéo dài và gây thiệt hại cho người tham gia bảo hiểm. Quy trình giải quyết khiếu nại và tranh chấp bảo hiểm còn phức tạp và kéo dài, trong khi nhận thức và kỹ năng của người tham gia bảo hiểm còn hạn chế.
Những bất cập này đòi hỏi cần có các giải pháp cụ thể để hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực thi trong lĩnh vực bảo hiểm tài sản. Việc này không chỉ nhằm bảo vệ quyền lợi của người tham gia bảo hiểm mà còn góp phần tạo sự minh bạch, công bằng và bền vững cho thị trường bảo hiểm tài sản tại Việt Nam.
3. Những bất cập trong thực thi pháp luật
Mặc dù các quy định về bảo hiểm tài sản đã được xây dựng một cách chi tiết, việc thực thi các quy định này vẫn gặp nhiều khó khăn.
Trước hết, sự đồng bộ và thống nhất giữa các văn bản pháp luật còn hạn chế. Nhiều quy định trong Luật Kinh doanh bảo hiểm và các văn bản dưới luật vẫn còn mâu thuẫn, gây khó khăn cho các doanh nghiệp bảo hiểm và người tham gia bảo hiểm trong quá trình thực hiện. Ví dụ, một số quy định về hồ sơ và thủ tục giải quyết bồi thường trong Nghị định số 73/2016/NĐ-CP và Thông tư số 50/2017/TT-BTC không đồng nhất, dẫn đến tình trạng kéo dài thời gian giải quyết khiếu nại và bồi thường[6].
Thứ hai, công tác thanh tra, giám sát hoạt động của các doanh nghiệp bảo hiểm vẫn còn nhiều bất cập. Mặc dù đã có các quy định về trách nhiệm giám sát rủi ro của các doanh nghiệp bảo hiểm, nhưng thực tế cho thấy việc thực hiện còn chưa đầy đủ. Nhiều doanh nghiệp bảo hiểm chưa thực hiện đúng các quy định về báo cáo định kỳ và giám sát rủi ro, dẫn đến tình trạng bồi thường kéo dài và không minh bạch[5]. Việc thiếu giám sát hiệu quả dẫn đến nhiều hệ lụy, bao gồm: Kéo dài thời gian giải quyết bồi thường: kKhi không có hệ thống giám sát nội bộ hiệu quả, các doanh nghiệp bảo hiểm gặp khó khăn trong việc xác định và xử lý các yêu cầu bồi thường kịp thời. Điều này dẫn đến tình trạng bồi thường kéo dài, gây thiệt hại cho người tham gia bảo hiểm. Thiếu minh bạch trong xử lý khiếu nại: vViệc không tuân thủ đúng các quy định về báo cáo và giám sát rủi ro dẫn đến thiếu minh bạch trong việc xử lý khiếu nại. Người tham gia bảo hiểm khó có thể theo dõi và hiểu rõ quy trình xử lý khiếu nại, gây mất niềm tin vào hệ thống bảo hiểm. Tăng nguy cơ rủi ro tài chính: dDo không có hệ thống giám sát rủi ro hiệu quả, các doanh nghiệp bảo hiểm dễ gặp phải các rủi ro tài chính không lường trước, gây ảnh hưởng đến khả năng thanh toán bồi thường và sự ổn định tài chính của doanh nghiệp.
Thứ ba, quy trình giải quyết khiếu nại và tranh chấp bảo hiểm còn phức tạp và kéo dài. Người tham gia bảo hiểm thường gặp khó khăn trong việc thu thập hồ sơ, chứng từ cần thiết để chứng minh thiệt hại và yêu cầu bồi thường. Quy trình này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan, nhưng hiện tại vẫn còn thiếu sự liên thông, dẫn đến việc giải quyết khiếu nại kéo dài và không hiệu quả[4]. Việc giải quyết khiếu nại bảo hiểm yêu cầu người tham gia bảo hiểm phải cung cấp đầy đủ hồ sơ, chứng từ chứng minh thiệt hại. Tuy nhiên, nhiều người tham gia bảo hiểm gặp khó khăn trong việc thu thập các tài liệu này, đặc biệt là khi thiếu kinh nghiệm và kiến thức về quy trình yêu cầu bồi thường. Thêm vào đó, các doanh nghiệp bảo hiểm thường yêu cầu nhiều loại giấy tờ khác nhau, gây phức tạp và mất thời gian cho người tham gia bảo hiểm. Thực tế, quy trình này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan như công an, cơ quan y tế, và các cơ quan chức năng khác để xác minh thiệt hại và thông tin liên quan. Tuy nhiên, hiện nay, sự liên thông giữa các cơ quan này còn hạn chế, dẫn đến việc xử lý khiếu nại kéo dài và không hiệu quả[4]. Cuối cùng, nhận thức và kỹ năng của người tham gia bảo hiểm còn hạn chế. Nhiều người dân chưa hiểu rõ về quyền lợi và nghĩa vụ của mình trong hợp đồng bảo hiểm tài sản, dẫn đến việc không tuân thủ đúng quy trình và điều kiện bảo hiểm. Điều này gây khó khăn cho việc yêu cầu bồi thường và bảo vệ quyền lợi của chính họ[6].
Những bất cập trên đặt ra nhu cầu cấp thiết phải có những giải pháp cụ thể để hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực thi trong lĩnh vực bảo hiểm tài sản. Việc này không chỉ nhằm bảo vệ quyền lợi của người tham gia bảo hiểm mà còn góp phần tạo sự minh bạch, công bằng và bền vững cho thị trường bảo hiểm tài sản tại Việt Nam.
4. Một số giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm tài sản
Hoàn thiện khung pháp lý về bảo hiểm tài sản là một trong những yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả quản lý và bảo vệ quyền lợi của người tham gia bảo hiểm. Để đạt được mục tiêu này, cần thực hiện các biện pháp sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật hiện hành nhằm đảm bảo tính đồng bộ và nhất quán. Dưới đây là các giải pháp cụ thể:
Thứ nhất, sửa đổi Điều 12 của Nghị định số 73/2016/NĐ-CP: Điều 12 của Nghị định số 73/2016/NĐ-CP quy định về hồ sơ yêu cầu bảo hiểm và quy trình giải quyết bồi thường. Tuy nhiên, các quy định này vẫn còn chưa đủ cụ thể, dẫn đến tình trạng các doanh nghiệp bảo hiểm áp dụng khác nhau, gây khó khăn cho người tham gia bảo hiểm. Việc sửa đổi Điều 12 cần tập trung vào các nội dung sau: cCụ thể hóa yêu cầu về hồ sơ yêu cầu bảo hiểm: hHiện nay, quy định về hồ sơ yêu cầu bảo hiểm còn khá chung chung, gây khó khăn cho người tham gia bảo hiểm trong việc chuẩn bị các tài liệu cần thiết. Cần bổ sung các quy định chi tiết hơn về các loại giấy tờ, chứng từ cần thiết để yêu cầu bảo hiểm. Ví dụ, đối với bảo hiểm tài sản, cần quy định rõ ràng về các giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản, giấy tờ chứng minh thiệt hại, và các chứng từ liên quan khác. Đơn giản hóa quy trình giải quyết bồi thường: qQuy trình giải quyết bồi thường hiện nay còn phức tạp và kéo dài, gây khó khăn cho người tham gia bảo hiểm. Cần sửa đổi các quy định để đơn giản hóa quy trình này, bao gồm rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, giảm bớt các thủ tục không cần thiết, và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và giải quyết khiếu nại. Ví dụ, quy định rõ ràng về thời hạn tối đa để doanh nghiệp bảo hiểm phải phản hồi khi nhận được hồ sơ yêu cầu bồi thường, thời hạn hoàn thành việc thẩm định và thanh toán bồi thường.
Thứ hai, điều chỉnh Thông tư số 50/2017/TT-BTC: Thông tư số 50/2017/TT-BTC hướng dẫn thi hành một số điều của Nghị định số 73/2016/NĐ-CP, nhưng hiện tại vẫn còn một số mâu thuẫn với các quy định khác của Luật Kinh doanh bảo hiểm. Việc điều chỉnh Thông tư này cần tập trung vào các nội dung sau: lLoại bỏ các mâu thuẫn trong quy định: cCần rà soát và loại bỏ các mâu thuẫn giữa Thông tư số 50/2017/TT-BTC và các quy định khác của Luật Kinh doanh bảo hiểm. Ví dụ, nếu Luật Kinh doanh bảo hiểm quy định thời hạn giải quyết bồi thường là 30 ngày, nhưng Thông tư lại có quy định khác, cần điều chỉnh Thông tư để đảm bảo sự nhất quán. Bổ sung các hướng dẫn chi tiết: cCần bổ sung các hướng dẫn chi tiết về quy trình giải quyết bồi thường, bao gồm các bước cụ thể từ khi nhận hồ sơ yêu cầu bồi thường đến khi hoàn thành thanh toán bồi thường. Điều này giúp các doanh nghiệp bảo hiểm thực hiện đúng quy trình và người tham gia bảo hiểm dễ dàng theo dõi tiến trình giải quyết khiếu nại của mình. Tăng cường trách nhiệm của doanh nghiệp bảo hiểm: cCần quy định rõ ràng hơn về trách nhiệm của các doanh nghiệp bảo hiểm trong việc giám sát và quản lý rủi ro, đảm bảo việc báo cáo định kỳ và minh bạch thông tin. Ví dụ, bổ sung quy định về việc doanh nghiệp bảo hiểm phải công khai thông tin về tình hình tài chính, kết quả hoạt động kinh doanh, và các biện pháp giám sát rủi ro.
Thứ ba, sửa đổi và bổ sung Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022: cCập nhật các quy định về quản lý rủi ro và thanh tra, giám sát: Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022 cần được sửa đổi để cập nhật các quy định về quản lý rủi ro và thanh tra, giám sát. Điều này bao gồm việc quy định rõ ràng hơn về trách nhiệm của các cơ quan quản lý trong việc giám sát hoạt động của các doanh nghiệp bảo hiểm, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong việc giám sát và xử lý vi phạm. Tăng cường bảo vệ quyền lợi của người tham gia bảo hiểm: Luật Kinh doanh bảo hiểm cần bổ sung các quy định cụ thể để tăng cường bảo vệ quyền lợi của người tham gia bảo hiểm. Điều này bao gồm việc quy định rõ ràng hơn về quyền và nghĩa vụ của người tham gia bảo hiểm, các biện pháp bảo vệ quyền lợi của người tham gia bảo hiểm trong trường hợp có tranh chấp, và các cơ chế giải quyết tranh chấp hiệu quả.
Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin: Luật Kinh doanh bảo hiểm cần khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và giám sát hoạt động bảo hiểm. Điều này sẽ giúp nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu thủ tục hành chính và thời gian giải quyết khiếu nại, đồng thời tăng cường tính minh bạch và tin cậy trong hệ thống bảo hiểm.
Những giải pháp trên nhằm mục tiêu hoàn thiện khung pháp lý về bảo hiểm tài sản, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực thi các quy định pháp luật, bảo vệ quyền lợi của người tham gia bảo hiểm và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực bảo hiểm. Việc thực hiện các biện pháp này không chỉ giúp giảm thiểu các bất cập hiện nay mà còn góp phần phát triển thị trường bảo hiểm tài sản một cách bền vững và minh bạch hơn.
4. Kết luận
Trong bối cảnh kinh tế phát triển mạnh mẽ, bảo hiểm tài sản đã trở thành một công cụ quan trọng để bảo vệ tài sản của cá nhân và doanh nghiệp trước các rủi ro. Tuy nhiên, hệ thống pháp luật về bảo hiểm tài sản tại Việt Nam vẫn còn nhiều bất cập, gây khó khăn cho việc thực thi và quản lý hiệu quả. Bài viết đã phân tích thực trạng pháp luật hiện hành về bảo hiểm tài sản, dựa trên các quy định pháp luật mới nhất, đồng thời đưa ra các bình luận và đánh giá rõ ràng về những quy định này. Pháp luật về bảo hiểm tài sản tại Việt Nam hiện nay được quy định trong Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022 và các văn bản dưới luật như Nghị định số 73/2016/NĐ-CP và Thông tư số 50/2017/TT-BTC. Các văn bản này đã quy định chi tiết về quyền và nghĩa vụ của các bên liên quan trong hợp đồng bảo hiểm tài sản, điều kiện bảo hiểm, mức phí bảo hiểm, và quy trình giải quyết khiếu nại, bồi thường. Mặc dù đã có những quy định chi tiết, nhưng thực tiễn áp dụng vẫn gặp nhiều khó khăn do thiếu sự đồng bộ và nhất quán giữa các quy định, cũng như sự hạn chế trong công tác thanh tra, giám sát và quy trình giải quyết khiếu nại, tranh chấp.
Để khắc phục những bất cập này, việc hoàn thiện khung pháp lý về bảo hiểm tài sản là rất cần thiết. Cụ thể, cần sửa đổi Điều 12 của Nghị định số 73/2016/NĐ-CP để cụ thể hóa hơn các yêu cầu về hồ sơ yêu cầu bảo hiểm và quy trình giải quyết bồi thường. Bên cạnh đó, Thông tư số 50/2017/TT-BTC cần được điều chỉnh để loại bỏ các mâu thuẫn và đảm bảo sự nhất quán với các quy định khác của Luật Kinh doanh bảo hiểm. Hơn nữa, Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022 cũng cần được sửa đổi và bổ sung để cập nhật các quy định về quản lý rủi ro, thanh tra, giám sát, bảo vệ quyền lợi của người tham gia bảo hiểm và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý.
Những giải pháp này nhằm mục tiêu hoàn thiện khung pháp lý về bảo hiểm tài sản, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực thi các quy định pháp luật, bảo vệ quyền lợi của người tham gia bảo hiểm và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực bảo hiểm. Việc thực hiện các biện pháp này không chỉ giúp giảm thiểu các bất cập hiện nay mà còn góp phần phát triển thị trường bảo hiểm tài sản một cách bền vững và minh bạch hơn.
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
- Quốc hội (2022). Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022.
- Chính phủ (2016). Nghị định số 73/2016/NĐ-CP về kinh doanh bảo hiểm.
- Bộ Tài chính (2017). Thông tư số 50/2017/TT-BTC hướng dẫn thi hành một số điều của Nghị định số 73/2016/NĐ-CP.
- Russin & Vecchi (2021). Insurance Law and Regulation in Vietnam. Available at: https://www.amchamhanoi.com/wp-content/uploads/2024/06/Insurance-Law-Regulation-in-Vietnam.pdf.
- Baker McKenzie (2022). Vietnam: New Insurance Business Law. Available at: https://insightplus.bakermckenzie.com/bm/financial-institutions_1/vietnam-new-insurance-business-law.
- Mondaq (2021). Insurance Law & Regulation in Vietnam. Available at: https://www.mondaq.com/insurance/432318/insurance-law-regulation-in-vietnam.
Improving Property Insurance Law in Vietnam
Completing the Legal Framework for Property Insurance in Vietnam Today
MASTER. DUONG QUANG NHAN
Ba Thanh Company Limited
Abstract:
This article analyzes the current legal framework for property insurance in Vietnam, highlighting both the achievements and the limitations of existing regulations. It identifies the shortcomings and challenges in the implementation of property insurance laws and proposes solutions to improve the legal framework and enhance the effectiveness of state management in this sector. The proposed solutions include amending and supplementing legal provisions, strengthening inspection and supervision, as well as raising awareness and skills of insurance participants.
Keywords: property insurance law, property insurance, state management, legal improvement.
[Tạp chí Công Thương - Các kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ, Số 16 tháng 6 năm 2024]
