[Emagazine] Sớm xây dựng Trung tâm phát triển nguyên phụ liệu dệt may, da giày

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan vừa công bố, trong 10 tháng, nhập khẩu nhóm hàng nguyên phụ liệu cho ngành dệt may, da giày đạt 22,82 tỷ USD, tăng mạnh 44,2% (tương ứng tăng 6,99 tỷ USD) so với cùng kỳ năm trước. Riêng tháng 10, cả nước chi 2,42 tỷ USD nhập khẩu nhóm hàng nguyên phụ liệu dệt may, da giày tăng 3,2% so với tháng 9.

 

Thống kê cũng cho thấy, trong 10 tháng qua, mặt hàng có kim ngạch lớn nhất là vải các loại đạt 12,27 tỷ USD, tăng 14,7%; nguyên phụ liệu dệt may da giày đạt 5,88 tỷ USD, tăng 19,3%; bông các loại đạt 2,42 tỷ USD, tăng 2,7%; xơ sợi dệt các loại đạt 2,24 tỷ USD, tăng 24,4%.

Xuất khẩu ngành hàng dệt may và giày dép trong 10 tháng qua tăng trưởng đáng ghi nhận. Trong đó, xuất khẩu nhóm hàng dệt may đạt 30,57 tỷ USD, tăng 10,5% (tương ứng tăng 2,9 tỷ USD) so với cùng kỳ năm trước. Còn đối với mặt hàng giày dép, kim ngạch xuất khẩu 10 tháng đạt 18,57 tỷ USD, tăng 12,9% (tương ứng tăng 2,12 tỷ USD) so với cùng kỳ năm trước.

Vừa qua, ngày 5/9/2024, Bộ Công Thương tổ chức Hội nghị giao ban Xúc tiến thương mại với Hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 8/2024 với chủ đề “Trao đổi về Đề án thành lập Trung tâm thương mại quốc tế và phát triển nguyên, phụ liệu ngành thời trang. Vai trò của cơ quan thương vụ Việt Nam ở nước ngoài”.

Theo báo cáo của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và Tạp chí World Footwear, Việt Nam là quốc gia xuất khẩu da giầy lớn thứ hai và xuất khẩu hàng dệt may lớn thứ ba thế giới.

Mặc dù, kim ngạch xuất khẩu ngành dệt may, da giày chiếm tỷ lệ cao trong tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cả nước, nhưng giá trị đóng góp của các doanh nghiệp trong nước vẫn còn hạn chế. Thực tế cho thấy, ngành dệt may, da giày Việt Nam vẫn tập trung ở khâu gia công, khả năng tạo giá trị gia tăng thấp. Nguồn nguyên, vật liệu và phụ kiện chủ yếu nhập khẩu từ thị trường ngoài nước như Trung Quốc, Hàn Quốc và các nước ASEAN khác.

Đại diện Cục Công nghiệp cho biết, việc phụ thuộc lớn vào nguồn nguyên phụ liệu nhập khẩu có thể gây ảnh hưởng lớn tới tình hình phát triển chung của toàn ngành thời gian tới, khi nhiều nhiều quốc gia trên thế giới (Hoa Kỳ, EU) hướng tới mục tiêu Net Zero 2050 đang đặt ra các quy định khắt khe về kiểm soát nguồn cung, bắt buộc sản phẩm đáp ứng tỷ lệ xuất xứ nội khối cao.

Việc áp dụng quy định về quy tắc xuất xứ nêu trong các Hiệp định thương mại tự do (như EVFTA) để mặt hàng dệt may, da giày tận dụng lợi thế về miễn giảm thuế nhập khẩu vào thị trường Việt Nam đang tác động lớn cho doanh nghiệp nội địa và doanh nghiệp FDI sản xuất hướng tới xuất khẩu tại Việt Nam. Do đó, việc phát triển nguồn nguyên phụ liệu ngành dệt may, da giày là rất cần thiết.

Chiến lược phát triển công nghiệp Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035 ban hành theo Quyết định số 879/QĐ-TTg ngày 9/6/2014 đã xác định dệt may, da giày là hai trong số bảy ngành công nghiệp ưu tiên của Việt Nam.

Tháng 12 năm 2023, Hiệp hội Da giày – Túi xách Việt Nam và Hiệp hội Dệt May Việt Nam đã có văn bản gửi Bộ Công Thương về việc xin ý kiến chủ trương xây dựng Trung tâm giao dịch phát triển nguyên, phụ liệu ngành thời trang Việt Nam.

Việc xây dựng Trung tâm này phù hợp với định hướng phát triển nguồn cung nguyên, phụ liệu ngành dệt may, da giầy tại Quyết định số 1643/QĐ-TTg ngày 29/12/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển ngành Dệt may và Da giầy Việt Nam đến năm 2030 tầm nhìn 2035 và Nghị quyết số 115/NQ-CP ngày 06/8/2020 của Chính phủ về các giải pháp thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên thăm nhà máy Dệt may TNG (Thái Nguyên)

Dự kiến, Trung tâm sẽ được xây dựng từ nguồn vốn xã hội hóa và tập trung triển khai thực hiện các hoạt động chính, như quy tụ các nhà cung ứng sản phẩm nguyên phụ liệu phục vụ sản xuất dệt may, da giày trong nước và nước ngoài trưng bày và giới thiệu sản phẩm nhằm rút ngắn thời gian tìm kiếm nguồn cung, giá cả cạnh tranh.

Ngoài ra, hỗ trợ doanh nghiệp trong công tác truy xuất nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm nguyên phụ liệu dệt may-da giày nhằm chuẩn hóa và minh bạch thị trường giao dịch; Triển khai hoạt động kết nối, giao thương và triển lãm sản phẩm, công nghệ sản xuất nguyên phụ liệu dệt may-da giày; Thực hiện các hoạt động đánh giá, kiểm nghiệm chất lượng sản phẩm nguyên phụ liệu dệt may-da giầy, đồng thời vận hành kênh thông tin cập nhật xu hướng, công nghệ sản xuất nguyên phụ liệu dệt may-da giày nhằm hỗ trợ, thúc đẩy hoạt động sản xuất nguyên phụ liệu trong nước.

Thời gian qua, Cục Công nghiệp đã làm việc với 02 Hiệp hội và cho ý kiến về việc hoàn chỉnh chi tiết Đề án thành lập Trung tâm như việc thống nhất tên gọi, vị trí, quy mô, hình thức, nguồn vốn, đánh giá tác động…

Ông Trương Văn Cẩm - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas) cho biết, việc thành lập Trung tâm thương mại Quốc tế và phát triển nguyên phụ liệu ngành thời trang là rất cần thiết để hỗ trợ cho các doanh nghiệp chuyển sang hình thức xuất khẩu cao hơn cũng như nhằm giảm dần việc gia công và đảm bảo việc truy xuất nguồn gốc.

Đại diện Vitas cho rằng việc đề xuất thành lập Trung tâm không phải là vấn đề mới, song đến nay việc triển khai vẫn chưa thành công. Đơn cử, một số doanh nghiệp đã đầu tư, xây dựng nguyên phụ liệu nhưng chưa thu được kết quả cao, có đơn vị phải đóng cửa sau một thời gian hoạt động.

Ông Trương Văn Cẩm thông tin thêm, hiện xuất khẩu hàng dệt may và da giày nước ta đang ngày càng hồi phục tốt hơn và sẽ tiếp tục khả quan trong những tháng cuối năm, nhất là các thị trường chủ lực như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc... Kéo theo đó là nhu cầu nhập khẩu nguyên phụ liệu tăng mạnh. "Hiện nhiều doanh nghiệp ngành may đã có đơn hàng sản xuất tới hết quý I - II/2025 nên doanh nghiệp vẫn sẽ tiếp tục gia tăng nhập khẩu "đầu vào" trong thời gian tới", ông Cẩm nhấn mạnh. 

Ông Nguyễn Đức Thuấn - Chủ tịch Hiệp hội Da giày-Túi xách Việt Nam (Lefaso) cho biết, để tiếp tục phát triển ngành dệt may, da giày trong giai đoạn sắp tới, cần có những giải pháp đột phá để nâng cấp chuỗi giá trị ngành nhằm tạo ra những lợi ích bền vững. Để làm được điều này, cần phải thúc đẩy phát triển hoạt động của thị trường cung ứng nguyên phụ liệu theo hướng quy mô, chuẩn hóa và minh bạch.

Từ đó giúp các doanh nghiệp trong ngành, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa nâng cao tính năng động, hiệu quả, có cơ hội vươn lên và tham gia vào chuỗi cung ứng ngành.

Trên cơ sở đó, ông Thuấn kiến nghị xây dựng khu trung tâm giao dịch phát triển nguyên phụ liệu và đổi mới sáng tạo ngành thời trang Việt Nam tại Bình Dương.

Chia sẻ kinh nghiệm từ nước ngoài, ông Đỗ Ngọc Hưng - Tham tán Thương mại, Trưởng cơ quan Thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ ủng hộ việc xây dựng Trung tâm giao dịch phát triển nguyên phụ liệu để thúc đẩy sản xuất nguyên phụ liệu trong nước, tăng tỷ lệ nội địa hóa cho sản phẩm thời trang Việt Nam; đồng thời thúc đẩy xuất khẩu dệt may, da giày.

Về thành lập trung tâm cung ứng của ngành, ông Đỗ Ngọc Hưng đề nghị các hiệp hội trong ngành công nghiệp dệt may, da giày thời trang căn cứ thực tiễn, dự báo xu hướng tương lai, xác định chức năng, vị trí mô hình của trung tâm cung ứng cho ngành thời trang đảm bảo trung tâm hình thành, hoạt động hiệu quả, có khả năng thích ứng với sự thay đổi rất nhanh của ngành này từ công nghệ, mô hình chuỗi sản xuất, quản lý, cũng như các yêu cầu cao từ thị trường, người tiêu dùng, các quy định của các nước nhập khẩu.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng nhấn mạnh, da giày-dệt may Việt Nam đã có chỗ đứng quan trọng trên bản đồ thế giới, tuy nhiên giờ đang chịu sự cạnh tranh từ nhiều nước, đặc biệt những thách thức từ xu hướng tiêu dùng xanh, quy định mới của một số thị trường nhập khẩu. Chúng ta không thể gia công mãi được mà cần làm chủ nguồn nguyên phụ liệu và các khâu thiết kế…

Việc xây dựng Trung tâm thương mại quốc tế và phát triển nguyên, phụ liệu ngành thời trang là vấn đề đáng lẽ phải làm từ rất lâu nhưng giờ vẫn chưa làm được. Vì thế, chúng ta cần đẩy mạnh triển khai nhanh việc xây dựng đề án một cách cụ thể, gồm các giai đoạn hoạt động, kiến nghị cơ chế chính sách…

Về nhiệm vụ cụ thể, Thứ trưởng Phan Thị Thắng giao cho Hiệp hội Da giày là cơ quan chủ trì, kết hợp với Hiệp hội Dệt may và các hiệp hội khác viết Đề án rõ ràng hơn. Trong đó chia ra các giai đoạn cụ thể (tiền khả thi, nghiên cứu mô hình, định hướng...) và xác định rõ về thẩm quyền của hiệp hội, các Bộ ngành có liên quan, địa phương. Về nguồn lực, đề nghị Hiệp hội Da giày chủ động. Về cơ chế chính sách đào tạo nguồn nhân lực cần nghiên cứu rõ và kỹ để đề xuất thêm những chính sách phù hợp.

"Hiện nay Bộ Công Thương có hệ thống các trường, việc đào tạo ra nguồn nhân lực không hề khó nhưng đào tạo như thế nào và phối hợp với các địa phương ra sao, điều này rất cần đề xuất cụ thể", Thứ trưởng nhấn mạnh và cho biết thêm, sau khi có Đề án cụ thể, rõ ràng, sẽ giao cho Cục Công nghiệp là đơn vị chủ trì, các Vụ thị trường trong nước, ngoài nước, cùng với Cục Xuất nhập khẩu, Cục Xúc tiến thương mại, Cục phòng vệ thương mại,… tập hợp lại các góp ý để sớm thành lập Trung tâm. 

Thứ trưởng cũng khẳng định Bộ Công Thương sẵn sàng đồng hành cùng Hiệp hội để phát triển Trung tâm này, đồng thời đề nghị Hiệp hội có đề xuất về Nhóm nghiên cứu hoặc Tổ nghiên cứu để làm việc với Cục Công nghiệp (đơn vị chủ trì) một cách có hiệu quả. Về phía các Thương vụ nước ngoài, cần góp ý, đề xuất các mô hình làm tốt của nước bạn và tham mưu cho nước nhà để sớm phát triển Trung tâm thương mại quốc tế và phát triển nguyên, phụ liệu da giày, túi xách và dệt may.