[eMagazine] TOMECO: Chọn lối đi riêng để vươn ra biển lớn

Hơn 30 năm trước, khi khái niệm “chuỗi cung ứng toàn cầu” hay “công nghiệp hỗ trợ” còn khá xa lạ với nhiều doanh nghiệp Việt Nam, một doanh nghiệp cơ khí mang tên TOMECO đã âm thầm gây dựng nền tảng từ những sản phẩm quạt công nghiệp đầu tiên. Sau hơn 30 năm phát triển, những sản phẩm mang thương hiệu TOMECO đã hiện diện tại khoảng 20 quốc gia, đồng hành cùng các tập đoàn hàng đầu như General Electric (GE) hay Greens Combustion, trở thành một trong những minh chứng rõ nét cho khả năng “vươn ra biển lớn” của doanh nghiệp cơ khí Việt Nam.

Khởi nguồn là một doanh nghiệp cơ khí, TOMECO đã tích lũy hơn 30 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu, thiết kế và chế tạo thiết bị công nghiệp, đặc biệt là quạt công nghiệp, dịch vụ quạt công nghiệp và sản phẩm OEM cơ khí. Trải qua quá trình phát triển, TOMECO không chỉ dừng lại ở một nhà máy đơn lẻ mà đã hình thành hệ sinh thái với công ty mẹ và các công ty thành viên như TOMECO An Khang, Công nghiệp hỗ trợ TOMECO, Dịch vụ cơ điện TOMECO, TOMECO Miền Nam, với hơn 200 nhân sự và trên 5.000 công trình tin dùng trong nước.

Chính nền tảng tích lũy lâu dài về kỹ thuật, quản trị và thị trường đã tạo cho doanh nghiệp một “bệ phóng” vững chắc trước khi bước vào hành trình hội nhập sâu với các chuỗi giá trị toàn cầu.

TOMECO lựa chọn vươn ra thị trường quốc tế trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang tái cấu trúc mạnh mẽ, các yêu cầu về tiêu chuẩn, môi trường, năng lượng sạch ngày càng khắt khe, và cạnh tranh đến từ những nền công nghiệp đã có lịch sử đầu tư hàng chục, hàng trăm năm.

Với các doanh nghiệp vừa và nhỏ như TOMECO, thách thức không chỉ nằm ở quy mô vốn, mà còn ở năng lực R&D, khả năng đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, chất lượng nguồn nhân lực, cũng như việc xây dựng thương hiệu công nghiệp Việt Nam trên bản đồ thế giới.

Ông Lê Quý Thành - Phó Giám đốc Công ty, Giám đốc Nhà máy Công ty CP Công nghiệp hỗ trợ TOMECO chia sẻ rằng, ở cấp độ doanh nghiệp, những sức ép này được cảm nhận rất rõ: doanh nghiệp buộc phải tính toán lại chiến lược cạnh tranh, phân khúc thị trường, cách tiếp cận tiêu chuẩn và con đường đầu tư công nghệ nếu muốn tồn tại và đi xa.

Dù đối diện nhiều sức ép, TOMECO cũng nhìn thấy những lợi thế mà doanh nghiệp Việt Nam có thể khai thác: vị trí địa lý thuận lợi, nằm gần các trung tâm sản xuất lớn của châu Á; mạng lưới các hiệp định thương mại tự do (FTA) giúp tiếp cận thị trường rộng mở hơn; lực lượng lao động trẻ, khả năng tiếp thu nhanh công nghệ và thích ứng tốt với yêu cầu mới.

Tuy vậy, lợi thế chỉ thực sự trở thành sức mạnh khi doanh nghiệp chọn được “đường đi” phù hợp. Thay vì chạy đua vào các phân khúc sản xuất loạt lớn, giá rẻ - nơi ưu thế thuộc về những nhà sản xuất khổng lồ, TOMECO lựa chọn cách đi khác: định vị mình trong phân khúc sản phẩm công nghệ chiều sâu, tiêu chuẩn cao, mang hàm lượng kỹ thuật lớn và được tối ưu cho từng bài toán cụ thể của khách hàng.

Theo ông Lê Quý Thành, TOMECO chủ động không tham gia cuộc chơi ở những thị trường “quá rộng, quá rẻ, quá tốn kém” về đầu tư thiết bị. Thay vào đó, doanh nghiệp tập trung vào thế mạnh cốt lõi: năng lực kỹ thuật, kinh nghiệm thiết kế - chế tạo, khả năng triển khai giải pháp và quản lý dự án. Đó cũng là cơ sở để TOMECO có thể đối thoại bình đẳng với các đối tác toàn cầu trên “ngôn ngữ tiêu chuẩn”, thứ ngôn ngữ chung của hệ thống sản xuất quốc tế.

Chiến lược của TOMECO có thể tóm lược ở bốn trụ cột: chọn phân khúc thị trường phù hợp, tập trung giá trị kỹ thuật, tự thiết kế - tối ưu giải pháp và xây dựng uy tín bằng chất lượng dài hạn.

Thứ nhất, doanh nghiệp xác định rõ phân khúc sản phẩm có yêu cầu kỹ thuật cao, tiêu chuẩn nghiêm ngặt, thay vì đua theo khối lượng. Điều này vừa phù hợp với quy mô, vừa tận dụng tối đa thế mạnh chuyên môn của đội ngũ kỹ sư và công nhân lành nghề.

Thứ hai, TOMECO không đi theo tư duy “gia công thuần túy”, mà luôn nỗ lực hiểu sâu sản phẩm của khách hàng từ chức năng, đặc tính kỹ thuật đến điều kiện vận hành, để có thể đưa ra tư vấn, đề xuất cải tiến và đóng góp giá trị chuyên môn ngược lại cho đối tác.

Thứ ba, doanh nghiệp chú trọng hoạt động R&D, tự thiết kế, tối ưu hóa từng giải pháp kỹ thuật, từng cấu hình thiết bị cho những dự án cụ thể. Thay vì bán “một chiếc quạt”, TOMECO bán giải pháp thông gió, xử lý khí, hoặc cụm chi tiết tối ưu cho dây chuyền công nghệ, qua đó tạo ra sự khác biệt khó sao chép.

Thứ tư, TOMECO xây dựng uy tín không phải từ những đơn hàng nhất thời, mà từ sự ổn định chất lượng trong suốt thời gian dài, chấp nhận hy sinh lợi ích ngắn hạn để theo đuổi những chuẩn mực khắt khe hơn, hướng tới lợi ích dài hạn trên thị trường quốc tế.

Nhờ lựa chọn chiến lược đúng, TOMECO từng bước khẳng định năng lực trong chuỗi cung ứng của các tập đoàn toàn cầu. Sản phẩm của doanh nghiệp đã phục vụ hàng ngàn công trình công nghiệp, thương mại và hạ tầng trọng điểm trong nước, đồng thời xuất khẩu sang khoảng 20 quốc gia, trong đó có Mỹ, Anh, Australia, Đức và nhiều nước khu vực.

Một trong những dấu ấn quan trọng là hợp tác với General Electric, tập đoàn đa quốc gia hàng đầu thế giới. Từ năm 2011, TOMECO bắt đầu xuất khẩu tại chỗ vào khu chế xuất GE, cung cấp quạt công nghiệp và linh phụ kiện cho máy phát điện sức gió, với sản lượng hiện tại lên tới hơn 20.000 sản phẩm mỗi năm.

Những sản phẩm mang thương hiệu kỹ thuật Việt Nam đã được lắp đặt trong các hệ thống tuabin gió xuất khẩu toàn cầu, điều mà trước đây khó ai nghĩ một doanh nghiệp cơ khí trong nước có thể đảm đương. Đây là bước ngoặt đưa TOMECO bước chân vào “sân chơi” năng lượng tái tạo thế giới.

Một câu chuyện hợp tác tiêu biểu khác là với Greens Combustion, công ty hàng đầu của Anh trong lĩnh vực công nghệ đốt cho ngành dầu khí. Từ năm 2013 đến nay, TOMECO liên tục sản xuất các cụm chi tiết vòi đốt dầu cho đối tác này.

Đặc thù của các đơn hàng Greens Combustion là sản lượng không lớn nhưng yêu cầu kỹ thuật cao, nhiều chủng loại, thiết kế riêng cho từng dự án. Nghĩa là, TOMECO phải tùy chỉnh quy trình thiết kế, gia công, kiểm soát chất lượng cho gần như từng mã sản phẩm. Đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội để doanh nghiệp hoàn thiện hệ thống quản lý và nâng chuẩn kỹ thuật lên mức tương thích với tiêu chuẩn châu Âu.

Từ trải nghiệm thực tiễn, TOMECO đúc rút nhiều bài học cho chính mình và cũng là thông điệp gửi tới cộng đồng doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam:

Một là, không nhất thiết phải chạy đua sản lượng để vươn ra thế giới; điều quan trọng là chọn đúng phân khúc, đúng khách hàng và mang những gì tinh túy nhất của mình ra cạnh tranh.

Hai là, doanh nghiệp Việt hoàn toàn có thể đi bằng con đường công nghệ chiều sâu, thay vì chỉ nhận gia công giá rẻ; khi sở hữu tri thức và năng lực thiết kế, chúng ta có tiếng nói khác hẳn trong chuỗi giá trị.

Ba là, Con người, tiêu chuẩn và chất lượng là nền tảng bền vững cho mọi chiến lược hội nhập; trong đó, con người, với tư duy, kỷ luật, trách nhiệm, luôn phải là yếu tố được đặt lên hàng đầu.

Từ một doanh nghiệp cơ khí nội địa, TOMECO đã trở thành nhà cung cấp giải pháp và thiết bị công nghiệp có chỗ đứng trong chuỗi cung ứng của nhiều tập đoàn quốc tế, xuất khẩu sản phẩm đến khoảng 20 thị trường trên thế giới.

Hành trình vươn ra biển lớn ấy chưa có điểm dừng, nhưng những dấu ấn đã có đủ để khẳng định: doanh nghiệp cơ khí Việt Nam hoàn toàn có thể định vị năng lực, tạo dấu ấn riêng nếu biết lựa chọn hướng đi khác biệt, kiên trì nâng chuẩn và đặt niềm tin vào sức sáng tạo của chính mình.

Hành trình của TOMECO, vì thế, không chỉ là câu chuyện của một thương hiệu quạt công nghiệp, mà còn là hình ảnh thu nhỏ của khát vọng “làm chủ công nghệ, tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu” của ngành cơ khí và công nghiệp hỗ trợ Việt Nam trong giai đoạn hội nhập mới.