Dòng vốn FDI chuyển động liên tục
Tháng 7/2024 vừa qua, trong khuôn khổ chuyến công tác của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính thăm chính thức Hàn Quốc, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và Tập đoàn Hyosung đã ký biên bản ghi nhớ về hợp tác đầu tư. Theo đó, Tập đoàn Hyosung tập trung nguồn lực để thực hiện dự án nhà máy sản xuất hợp chất butanediol sinh học (bio-butanediol hoặc bio-BDO) với tổng vốn đầu tư 730 triệu USD và dự án nhà máy sản xuất sợi carbon 500 triệu USD tại thị xã Phú Mỹ, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.
Sản phẩm của nhà máy tỷ USD này là Bio-BDO - hóa chất được sử dụng làm nguyên liệu để sản xuất sợi spandex. Bên cạnh sợi spandex, các ứng dụng của BDO có thể mở rộng sang lĩnh vực chế tạo nhựa kỹ thuật, bao bì phân hủy sinh học, đế giày dép, hợp chất công nghiệp và nhiều ngành công nghiệp khác.
Hiện, Hyosung đang hợp tác với Geno để ứng dụng công nghệ sinh học tiên tiến cho phép doanh nghiệp này đẩy nhanh tiến độ dự án để có thể sản xuất và kinh doanh thương mại Bio-BDO với công suất 50.000 tấn/năm trong nửa đầu năm 2026 và 200.000 tấn/năm khi nhà máy vận hành đầy đủ.
Ngoài Hyosung, Tập đoàn SK cũng vừa khởi công Nhà máy sản xuất nhựa sinh học nghệ cao Ecovance tại Khu công nghiệp Đình Vũ (Hải Phòng), với tổng vốn đầu tư khoảng 500 triệu USD. Khi đi vào hoạt động ổn định, mỗi năm nhà máy sẽ sản xuất 70.000 tấn sản phẩm nhựa phân hủy sinh học PBAT; 59.500 tấn sản phẩm nhựa phân hủy sinh học PBS và 6.300 tấn sản phẩm dung môi TH (sản phẩm phụ tạo ra trong quá trình sản xuất PBAT).
Bên cạnh đó, ngày 30/9/2024, Công ty TNHH Hóa dầu Long Sơn (LSP), thuộc Tập đoàn SCG, thông báo Tổ hợp hóa dầu tích hợp đầu tiên tại Việt Nam đã chính thức đi vào vận hành thương mại.
Đây là tổ hợp hóa dầu tích hợp hoàn chỉnh đầu tiên và lớn nhất tại Việt Nam với diện tích mặt đất là 464ha và diện tích mặt nước là 194ha (cho hệ thống cảng biển), đặt tại xã Long Sơn, TP. Vũng Tàu. Tổ hợp là một trong những dự án trọng điểm quốc gia với tổng vốn đầu tư lên đến hơn 5 tỷ USD, bao gồm các hạng mục: nhà máy nhiệt phân hỗn hợp (nhà máy olefins) quy mô toàn cầu, các nhà máy polyolefin ứng dụng công nghệ tiên tiến, cụm cảng và bồn bể chuyên dụng, nhà máy tiện ích trung tâm cùng các tiện ích liên quan khác.
Khi đi vào hoạt động, tổ hợp này sản xuất khoảng 1,4 triệu tấn hạt nhựa mỗi năm - nguyên liệu đầu vào để sản xuất nhiều sản phẩm nhựa dùng trong đời sống, sinh hoạt hằng ngày. Sản phẩm từ Tổ hợp sẽ giúp thay thế các sản phẩm polyolefin nhập khẩu, đồng thời tăng khả năng cạnh tranh cho các nhà sản xuất hạ nguồn tại thị trường nội địa.
Tổ hợp hóa dầu Long Sơn được kì vọng sẽ tạo ra sức lan tỏa lớn cho sự phát triển ngành công nghiệp hóa dầu, các ngành công nghiệp hạ nguồn như ô tô, điện tử, thiết bị điện, bao bì và các ngành dịch vụ khác của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.
Tăng cường nội lực
Các doanh nghiệp trong nước cũng không hề chậm chân trên đường đua chung.
Thông tin mới nhất cho biết, Dự án Số 1 - Tổ hợp hóa chất Đức Giang Nghi Sơn của Công ty TNHH MTV Hóa chất Đức Giang Nghi Sơn, công ty con của Tập đoàn Hóa chất Đức Giang sẽ được khởi công xây dựng, lắp đặt thiết bị, chạy thử nghiệm và bàn giao từ quý IV/2024 đến quý I/2026; hoàn thành, đi vào hoạt động tại quý I/2026.
Dự án Số 1 - Tổ hợp hóa chất Đức Giang Nghi Sơn được đặt tại Khu kinh tế Nghi Sơn, tỉnh Thanh Hóa trên khu đất khoảng 30 ha, với quy mô 136.000 tấn hóa chất/năm, tổng vốn đầu tư giai đoạn 1 là 2.400 tỷ đồng theo giấy phép chấp thuận chủ trương ban đầu, được phân làm 3 giai đoạn với tổng mức đầu tư 12.000 tỷ đồng.
Về dự án trên, ông Đào Hữu Huyền - Chủ tịch HĐQT Hóa chất Đức Giang từng đánh giá đây là “át chủ bài” của tập đoàn trong dài hạn khi hoạt động kinh doanh của nhà máy tại Lào Cai đã đến giai đoạn không thể phát triển thêm.
Dự án sản xuất hóa chất cơ bản để phục vụ cho các ngành công nghiệp của Việt Nam, đặc biệt là các hợp chất có dẫn xuất đi từ khí Clo lần đầu tiên được sản xuất tại Việt Nam, mang hàm lượng công nghệ cao như CloraminB, Axit photphit phục vụ cho sát khuẩn và thay thế cho hàng nhập khẩu.
Ngoài ra, ban lãnh đạo Hóa chất Đức Giang cũng chia sẻ dự án sản xuất Alumin tại Đắk Nông có thể sẽ được cấp phép trong 2 - 3 năm tới, hoàn thành xây dựng sau 2 - 3 năm và sẽ đi vào hoạt động trong giai đoạn 2028 - 2030. Với công suất sản xuất 3 triệu tấn Alumin, Tập đoàn có thể đạt doanh thu khoảng 1,5 tỷ USD theo giá Alumin hiện tại, góp phần thúc đẩy tăng trưởng lớn.
Được biết, quy mô khai thác dự án này dự kiến khoảng 14,4 triệu tấn quặng bô xít/năm, 3 nhà máy tuyển quặng sẽ được xây dựng với công suất 5,8 triệu tấn quặng tinh/năm. Tổng mức đầu tư của cả 2 giai đoạn là 57.000 tỷ đồng (tương đương 2,3 tỷ USD). Ước tính dự án đóng góp hơn 4.800 tỷ đồng cho ngân sách tỉnh Đắk Nông hàng năm khi đi vào hoạt động.
Trước đó, tháng 3/2024, tại Hội nghị Công bố Quy hoạch tỉnh Thái Bình thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, UBND tỉnh đã trao quyết định chấp thuận đầu tư cho Dự án Nhà máy sản xuất Amoniac của Tổng công ty Công nghiệp hóa chất mỏ - Vinacomin tại Cụm công nghiệp Thái Thọ (huyện Thái Thụy), thực hiện trên diện tích 175.610 m2, tổng vốn đầu tư gần 6.500 tỷ đồng.
Tháng 4/2024, tại Hội nghị công bố quy hoạch tỉnh Ninh Thuận thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và xúc tiến đầu tư tỉnh Ninh Thuận, UBND tỉnh đã trao bản ghi nhớ đăng ký đầu tư cho Dự án Tổ hợp công nghệ xanh và hóa chất sau muối của Công ty cổ phần Tập đoàn Bim.
Đối với Tập đoàn Hóa chất Việt Nam, động lực tăng trưởng của Tập đoàn đến từ hàng loạt dự án đầu tư xây dựng đang và sẽ triển khai tại các công ty con, như: dự án Đầu tư mở rộng nhà máy sản xuất lốp xe tải Radial nâng công suất lên 1 triệu lốp/năm của Công ty CP Cao su Đà Nẵng; Dự án Nhà máy Hóa chất Nhơn Trạch của Công ty CP Hóa chất Cơ bản Miền Nam; Dự án Đầu tư Nhà máy Ắc quy An Phước của Công ty CP Pin Ắc quy Miền Nam; Dự án Dự án di dời XN Đồng Nai và XN Bình Lợi của Công ty CP Công nghiệp Cao su Miền Nam; Dự án Đầu tư chiều sâu công nghệ, nâng cao chất lượng axít phosphoric và sản xuất phân bón MAP công suất 60.000 tấn/năm của Công ty CP DAP - VINACHEM....
Trong đó, Cao su Đà Nẵng dự kiến sẽ đưa vào hoạt động toàn bộ Giai đoạn 3 - Nhà máy sản xuất lốp Radial trong quý IV/2024, giúp nâng công suất lốp Radial thêm 67% (từ 600.000 lốp/năm lên 1 triệu lốp/năm). Dự án có tổng mức đầu tư 917 tỷ đồng, hiện Giai đoạn 3 đang chờ phê duyệt thiết kế phòng cháy chữa cháy.
Còn Công ty CP Hóa chất Cơ bản Miền Nam cũng cho biết năm nay sẽ tập trung triển khai dự án nhà máy mới tại Khu công nghiệp Nhơn Trạch 6 với tổng mức đầu tư lên tới 2.000 tỷ đồng.
Kỳ vọng động lực phát triển mới
Chiến lược phát triển ngành công nghiệp hóa chất Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040 đặt mục tiêu, phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng công nghiệp ngành hóa chất đạt bình quân từ 10 - 11%/năm và tỷ trọng ngành công nghiệp hóa chất so với toàn ngành công nghiệp đạt khoảng 4 - 5% vào năm 2030; giai đoạn đến năm 2040, tốc độ tăng trưởng công nghiệp ngành hóa chất đạt bình quân từ 7 - 8%/năm và tỷ trọng ngành công nghiệp hóa chất so với toàn ngành công nghiệp duy trì khoảng 4 - 5%.
Đến năm 2030, duy trì mức đáp ứng nhu cầu trong nước đối với các loại phân bón ure, lân, NPK, sản phẩm thuốc bảo vệ thực vật, săm lốp, khí công nghiệp, sơn - mực in thông dụng, chất tẩy rửa, pin thông dụng và phát triển thị trường xuất khẩu. Đáp ứng được một phần nhu cầu trong nước các sản phẩm phân bón sunfat amon. Nâng khả năng đáp ứng nhu cầu trong nước bình quân của các sản phẩm hóa dầu lên 40%, hoạt chất bảo vệ thực vật lên 30%, hóa chất cơ bản lên 70%, cao su kỹ thuật lên 40%, ắc quy lên 75%.
Đến năm 2040, đáp ứng được một phần nhu cầu trong nước các sản phẩm hóa chất cơ bản hữu cơ, sơn đặc chủng, pin - ắc quy công nghệ cao. Nâng khả năng đáp ứng nhu cầu trong nước bình quân của các sản phẩm hóa dầu lên 60%, hoạt chất bảo vệ thực vật lên 50%, hóa chất cơ bản lên 80%, cao su kỹ thuật lên 50%, ắc quy lên 80%.
Phấn đấu nhịp độ tăng trưởng xuất khẩu bình quân 9 - 11%/năm trong thời kỳ 2021 - 2030, giai đoạn 2030 - 2040 tăng trưởng bình quân 7,5 - 9%/năm.
Để đạt được những mục tiêu này, một trong những định hướng quan trọng của ngành hóa chất trong thời gian tới là khuyến khích đầu tư tư nhân vào lĩnh vực hóa chất, tận dụng tối đa nội lực của đầu tư xã hội, phát triển các doanh nghiệp tư nhân trong nước thực sự trở thành một động lực quan trọng cho phát triển công nghiệp hóa chất. Chuyển mạnh chính sách thu hút FDI trong lĩnh vực công nghiệp hóa chất từ số lượng sang chất lượng và có trọng tâm, trọng điểm, khuyến khích các dự án FDI đầu tư vào các lĩnh vực, sản phẩm ưu tiên, các dự án sử dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại, thân thiện môi trường, mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội cao.
Với hàng loạt dự án lớn sắp đi vào hoạt động, ngành hóa chất kỳ vọng sẽ có những bước phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới, nâng cao vị thế của mình theo hướng bền vững, qua đó góp phần giảm phụ thuộc vào nhập khẩu, ổn định nguồn cung nguyên liệu cho chuỗi giá trị nội địa trong bối cảnh thị trường toàn cầu có nhiều biến động khó lường.
Đặc biệt, các dự án cho thấy xu hướng ứng dụng công nghệ hiện đại, tập trung vào sản xuất nguyên liệu xanh sẽ phù hợp với xu hướng xanh hóa của ngành sản xuất, tiêu dùng toàn cầu, gia tăng khả năng cạnh tranh cho sản phẩm hóa chất Việt Nam để tận dụng cơ hội khi nhu cầu tiêu thụ ngày càng tăng từ thị trường nội địa và quốc tế.
