Các liên minh tàu biển toàn cầu tái cấu trúc
Trong năm 2024, hai hãng tàu lớn nhất thế giới là MSC (Thuỵ Sĩ) và Maersk (Đan Mạch) đã tuyên bố chấm dứt việc hợp tác với nhau do các khác biệt về chiến lược. Cụ thể, MSC chú trọng tăng quy mô đội tàu nhưng Maersk tập trung vào việc trở thành nhà cung cấp dịch vụ logistics tích hợp.
Điều này kéo theo Liên minh hãng tàu 2M vốn có lịch sử lâu đời nhất trong số các liên minh tàu biển hiện nay, giữa hai tập đoàn trên tan rã; đồng thời, gây ra một loạt thay đổi trong ngành vận tải container thế giới.
Ngay sau đó, Maersk và Hapag-Lloyd (Đức) - hãng container lớn thứ 5 thế giới chính thức hợp tác với nhau để thành lập Liên minh tàu biển Gemini, chính thức đi vào hoạt động kể từ tháng 2/2025. Liên minh mới sẽ bao gồm đội tàu 290 tàu có tổng sức tải 3,4 triệu TEU (60% đến từ Maersk và 40% còn lại đến từ Hapag-Lloyd).
Đồng thời, Hapag-Lloyd rời bỏ Liên minh hãng tàu THE Alliance. Điều này khiến các hãng tàu còn lại trong liên minh này, gồm ONE (Nhật Bản), Yang Ming (Đài Loan, Trung Quốc) và HMM (Hàn Quốc) thành lập liên minh mới với tên gọi Premier Alliance, có hiệu lực 05 năm kể từ tháng 2/2025.
Theo đó, sau năm 2025 thì Premier Alliance sẽ là liên minh hãng tàu nhỏ nhất trên thị trường hàng hải toàn cầu, có thị phần nhỏ hơn cả một mình hãng tàu MSC độc lập.
Ngược lại, Liên minh Ocean gồm các hãng tàu CMA-CMG (Pháp), COSCO (Trung Quốc) và Evergreen (Đài Loan, Trung Quốc) với tổng sức chở lên đến 6 triệu TEU trở thành liên minh lớn nhất thị trường, vượt trội các các đối thủ khác.
Đặc biệt, Liên minh Ocean trở thành bên thống trị 2 tuyến hàng hải quan trọng bậc nhất thị trường là châu Á - châu Âu và xuyên Thái Bình Dương. Các hãng tàu thành viên cũng vừa ký kết gia hạn hợp tác liên minh đến năm 2032.
Về phía Gemini, liên minh này sẽ cắt giảm số lần ghé cảng trên các tuyến chính và thay vào đó sử dụng nhiều cảng nội khu ở mỗi khu vực để chuyển hàng hóa ra các cảng trung tâm chính.
Như vậy từ tháng 2/2025, thị trường vận tải container qua đường biển trên toàn cầu sẽ có 04 đối thủ cạnh tranh gồm 03 liên minh và 01 hãng tàu lớn MSC.
Tác động đến loạt doanh nghiệp cảng biển Việt Nam
Sự thay đổi liên minh các hãng tàu sẽ xác định lại các tuyến thương mại và phân bổ lại công suất của các hãng tàu, do đó ảnh hưởng lên chuỗi cung ứng toàn cầu và định vị lại các cảng trung chuyển để phù hợp với liên minh mới.
Đáng chú ý, Premier Alliance và MSC vừa thiết lập quan hệ đối tác trong việc khai thác các tuyến thương mại Á - Âu (09 tuyến), mở đường cho cuộc cạnh tranh mới với Liên minh Gemini, Liên minh Ocean.
Như Tạp chí Công Thương đã phân tích, việc các liên minh hãng tàu thay đổi sẽ tác động đáng kể đến động lực tăng trưởng và chiến lược kinh doanh của nhiều cảng biển tại Việt Nam, đặc biệt là cụm cảng Hải Phòng và cụm cảng Cái Mép - Thị Vải (Bà Rịa - Vũng Tàu), nhất là các cảng nước sâu do phần lớn sản lượng đến từ các liên minh hãng tàu.
Trong đó, cụm cảng Cái Mép - Thị Vải được kỳ vọng sẽ gia tăng thêm các tuyến đi Mỹ khi các liên minh mới đẩy mạnh khai thác các tuyến thương mại xuyên Thái Bình Dương.
Mới đây, Liên minh Gemini đã lựa chọn Cảng Quốc tế Cái Mép (CMIT) tại cụm cảng Cái Mép - Thị Vải làm cảng chính duy nhất tại Việt Nam. Theo đó, các chuyến tàu của liên minh sẽ ưu tiên dừng và làm hàng tại đây, giúp gia tăng khối lượng container, hàng hoá thông qua Cảng Quốc tế Cái Mép.
Cảng Quốc tế Cái Mép do liên doanh của Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam - CTCP (mã cổ phiếu MVN), Công ty Cổ phần Cảng Sài Gòn (mã cổ phiếu SGP), và APM Terminals (nhà khai thác cảng container hàng đầu của Đan Mạch) làm chủ đầu tư. Do đó, động thái trên được kỳ vọng sẽ tác động tích cực đến kết quả kinh doanh của Hàng hải Việt Nam và Cảng Sài Gòn.
Bên cạnh đó, Cảng Gemalink do liên doanh giữa Tập đoàn Gemadept và CMA Terminals thuộc hãng tàu CMA-CGM (Pháp) làm chủ đầu tư dự kiến cũng sẽ hưởng lợi từ việc hình thành Liên minh Ocean. Cảng Gemalink là cảng nước sâu quy mô lớn nhất tại cụm cảng Cái Mép - Thị Vải.
Hiện CMA-CGM đang là đơn vị cung cấp sản lượng chính cho Cảng Gemalink và có cam kết ưu tiên tăng số chuyến ghé cảng trong thời gian tới.
Trong khi đó, áp lực cạnh tranh giữa các cảng tại cụm cảng Hải Phòng dự kiến sẽ tăng lên đáng kể trong thời gian tới.
Cụ thể, Công ty Cổ phần Cảng Hải Phòng (mã cổ phiếu PHP) và TIL trực thuộc hãng tàu MSC đã thành lập liên doanh để khai thác hai Bến container quốc tế số 3, 4 thuộc dự án Cảng cửa ngõ quốc tế Lạch Huyện, Hải Phòng. Theo đó, MSC có thể chuyển các tuyến dịch vụ tại các cảng khác trong khu vực về Cảng Lạch Huyện kể từ quý 1/2025.
Đồng thời, MSC đã ký các thỏa thuận hợp tác với liên minh tàu biển Premier Alliance và hãng tàu ZIM nhằm tăng sản lượng hàng hoá tại khu vực Cảng Lạch Huyện. Các thoả thuận này tập trung chủ yếu vào việc khai thác các tuyến dịch vụ kết nối Việt Nam đến Trung Quốc và Bờ Tây Hoa Kỳ.
Các động thái này sẽ giúp thúc đẩy kết quả kinh doanh của Cảng Hải Phòng nhưng sẽ tác động đáng kể đến hoạt động khai thác của các doanh nghiệp cảng biển còn lại trong khu vực.
