TÓM TẮT:
Hệ thống quản trị theo mục tiêu (Management by Objectives - MBO) là một phương pháp quản lý nhấn mạnh vào việc xác định mục tiêu rõ ràng để cải thiện hiệu suất của tổ chức. MBO giúp nâng cao sự phối hợp giữa các cấp quản lý và nhân viên, tạo động lực làm việc, đồng thời hỗ trợ việc đánh giá hiệu quả công việc một cách minh bạch. Bài báo này nhằm phân tích nguyên tắc, lợi ích, hạn chế và áp dụng MBO trong thực tế doanh nghiệp.
Từ khóa: quản trị theo mục tiêu, quản lý hiệu suất, đánh giá công việc, động lực nhân viên.
1. Đặt vấn đề
Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng và môi trường kinh doanh ngày càng cạnh tranh, các doanh nghiệp cần phải không ngừng đổi mới phương thức quản lý để nâng cao năng suất và tối ưu hóa hiệu quả hoạt động. Việc nghiên cứu và ứng dụng các phương pháp quản trị tiên tiến là điều cần thiết để đảm bảo sự phát triển bền vững và duy trì lợi thế cạnh tranh. Một trong những phương pháp quản trị hiện đại được nhiều doanh nghiệp áp dụng thành công là hệ thống quản trị theo mục tiêu (MBO).
MBO, được Peter Drucker giới thiệu từ những năm 1950 đã chứng minh được tính hiệu quả trong việc định hướng hoạt động của doanh nghiệp dựa trên các mục tiêu cụ thể, rõ ràng và có thể đo lường được. Phương pháp này không chỉ giúp cải thiện hiệu suất làm việc của từng cá nhân và tổ chức, mà còn tạo động lực cho nhân viên, khuyến khích sự tham gia chủ động vào quá trình hoạch định và thực hiện mục tiêu chung. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh các doanh nghiệp cần phải thích ứng nhanh với sự thay đổi của thị trường và liên tục cải tiến để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng.
Vì vậy, việc nghiên cứu và ứng dụng MBO không chỉ mang lại lợi ích về hiệu suất và quản trị mà còn góp phần tạo ra một môi trường làm việc minh bạch, chuyên nghiệp và có tính định hướng cao. Bài viết này phân tích sâu hơn về nguyên tắc hoạt động, lợi ích, hạn chế và cách áp dụng MBO hiệu quả trong doanh nghiệp hiện đại.
2. Tổng quan về MBO
MBO là một phương pháp quản lý hiệu quả giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất bằng cách thiết lập mục tiêu cụ thể cho từng cá nhân, nhóm và tổ chức. Quá trình này bao gồm việc xác định mục tiêu, lập kế hoạch hành động, giám sát tiến độ thực hiện và đánh giá kết quả. Một trong những nguyên tắc quan trọng của MBO là đảm bảo mục tiêu rõ ràng, có thể đo lường và đánh giá được. Ngoài ra, MBO còn khuyến khích sự tham gia tích cực của nhân viên vào quá trình xác định mục tiêu, giúp họ có trách nhiệm hơn trong công việc. Hệ thống này cũng nhấn mạnh vào việc theo dõi và đánh giá hiệu suất dựa trên kết quả đạt được thay vì chỉ tập trung vào quá trình thực hiện.
Lợi ích lớn nhất của MBO là giúp doanh nghiệp đạt được sự tập trung cao độ vào các mục tiêu quan trọng, tránh tình trạng làm việc thiếu định hướng. Khi mỗi nhân viên hiểu rõ nhiệm vụ của mình, họ có thể chủ động sắp xếp công việc để đạt được kết quả tốt nhất. Hơn nữa, việc đo lường và đánh giá hiệu suất thường xuyên giúp doanh nghiệp nhanh chóng phát hiện và khắc phục những vấn đề phát sinh, từ đó cải thiện năng suất chung. MBO cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo động lực cho nhân viên, bởi khi họ tham gia vào quá trình xác định mục tiêu và có cơ hội đóng góp ý kiến, họ sẽ cảm thấy được công nhận và có động lực làm việc hơn. Ngoài ra, dữ liệu từ hệ thống này giúp nhà quản lý có cơ sở vững chắc để ra quyết định chiến lược, điều chỉnh kế hoạch phát triển doanh nghiệp một cách linh hoạt và hiệu quả. Vì những lợi ích này, MBO đã được ứng dụng tại nhiều doanh nghiệp trên thế giới và tại Việt Nam.
3. Thực trạng ứng dụng MBO tại các doanh nghiệp trên thế giới và tại Việt Nam
MBO đã được áp dụng rộng rãi trong nhiều doanh nghiệp trên thế giới và tại Việt Nam. Tuy nhiên, mức độ thành công của phương pháp này phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm văn hóa doanh nghiệp, sự cam kết của lãnh đạo và khả năng thích ứng với đặc điểm kinh doanh riêng của từng tổ chức.
Trên thế giới, MBO đã được triển khai từ những năm 1950 và đến nay vẫn là một phương pháp quản lý phổ biến. Theo báo cáo "Global Human Capital Trends 2022" của Deloitte, khoảng 68% các doanh nghiệp lớn trên toàn cầu áp dụng MBO như một phần của hệ thống quản lý hiệu suất. Những tập đoàn hàng đầu như Google, Intel và General Electric đã sử dụng phương pháp này để đặt ra các mục tiêu chiến lược và đo lường kết quả một cách rõ ràng. Chẳng hạn, General Electric (GE) từ lâu đã sử dụng MBO để cải thiện hiệu suất nhân viên và đảm bảo mọi cấp bậc trong tổ chức đều hướng đến những mục tiêu chung. Một nghiên cứu của Harvard Business Review cũng cho thấy các công ty áp dụng MBO một cách bài bản có thể tăng hiệu suất lên đến 20% so với các công ty không sử dụng phương pháp này.
Tuy nhiên, không phải lúc nào MBO cũng đạt được thành công như mong đợi. Một số doanh nghiệp đã gặp khó khăn trong việc triển khai do thiếu sự linh hoạt hoặc quá tập trung vào mục tiêu ngắn hạn mà bỏ qua các giá trị dài hạn. Ví dụ, một số công ty tại châu Âu khi áp dụng MBO đã nhận thấy nhân viên có xu hướng đặt ra các mục tiêu dễ đạt được để tránh bị đánh giá thấp, dẫn đến việc giảm tính sáng tạo và đổi mới. Theo báo cáo của "McKinsey Global Surveys, 2021: A year in review", khoảng 35% doanh nghiệp tại châu Âu nhận định việc triển khai MBO cứng nhắc có thể làm giảm khả năng đổi mới của tổ chức.
Tại Việt Nam, MBO vẫn chưa được áp dụng rộng rãi ở nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Theo báo cáo "Năng lực quản trị doanh nghiệp Việt Nam 2023" của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), chỉ khoảng 30% doanh nghiệp lớn tại Việt Nam áp dụng MBO như một phương pháp quản lý chính thức. Trong khi đó, tỷ lệ này ở các doanh nghiệp vừa và nhỏ chỉ khoảng 12%. Các tập đoàn đa quốc gia hoạt động tại Việt Nam như Samsung, Unilever và Vinamilk đã ứng dụng MBO để thiết lập mục tiêu cụ thể cho từng bộ phận và cá nhân, giúp cải thiện hiệu suất làm việc và nâng cao tính minh bạch trong quản lý.
Trong những năm gần đây, nhiều doanh nghiệp lớn tại Việt Nam đã bắt đầu áp dụng MBO để cải thiện hiệu suất và nâng cao chất lượng quản trị. Những tập đoàn như Viettel, FPT và Vingroup đã triển khai MBO kết hợp với các phương pháp quản lý hiện đại để đo lường hiệu suất một cách rõ ràng, qua đó tạo động lực cho nhân viên làm việc hiệu quả hơn.
Viettel đã triển khai MBO trong hoạt động quản trị nguồn nhân lực và phát triển kinh doanh. Hệ thống này giúp công ty đặt ra các mục tiêu rõ ràng cho từng phòng ban, đảm bảo rằng nhân viên có thể đo lường được tiến độ công việc. Nhờ áp dụng MBO, Viettel đã cải thiện đáng kể hiệu suất làm việc, giúp công ty mở rộng thị trường ra nhiều quốc gia. FPT cũng là một trong những doanh nghiệp tiên phong trong việc áp dụng MBO kết hợp với các công cụ quản trị hiện đại. Công ty sử dụng MBO để thiết lập mục tiêu trong từng dự án công nghệ, từ đó giúp đội ngũ nhân viên làm việc có định hướng và tập trung hơn. FPT còn kết hợp MBO với KPI (Key Performance Indicators) để đo lường hiệu suất làm việc, giúp tăng năng suất và tối ưu hóa quy trình hoạt động. Vingroup đã áp dụng MBO vào quá trình phát triển các lĩnh vực kinh doanh như bất động sản, công nghệ và thương mại điện tử. Hệ thống này giúp công ty đặt ra các mục tiêu cụ thể trong từng dự án, từ đó tối ưu hóa nguồn lực và giảm thiểu sai sót trong quá trình thực hiện. VinFast - một công ty con của Vingroup - cũng sử dụng MBO để đảm bảo tiến độ sản xuất ô tô và cải thiện chất lượng sản phẩm.
Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn gặp khó khăn khi triển khai MBO do thiếu sự chuẩn bị về quy trình và hệ thống đo lường hiệu suất. Theo khảo sát "Vietnam Talent Trends 2022" của Navigos Group năm 2022, 60% doanh nghiệp Việt Nam gặp khó khăn trong việc đặt mục tiêu phù hợp và theo dõi kết quả do thiếu công cụ quản lý hiệu suất. Bên cạnh đó, văn hóa doanh nghiệp tại Việt Nam vẫn mang nặng tính chất chỉ đạo từ trên xuống, khiến MBO khó phát huy tối đa hiệu quả.
4. Giải pháp thực hiện MBO hiệu quả tại các doanh nghiệp Việt
Giải pháp đầu tiên là việc xác định các mục tiêu rõ ràng, đo lường được và phù hợp với chiến lược phát triển dài hạn của doanh nghiệp. Các mục tiêu này không chỉ phải mang tính chiến lược mà còn phải gắn kết chặt chẽ với các hoạt động cụ thể của từng phòng ban, bộ phận và cá nhân trong tổ chức. Mục tiêu cần được xác định một cách rõ ràng và có thể theo dõi được qua các chỉ số hiệu quả công việc (KPI), giúp các nhân viên dễ dàng hiểu và có hướng đi cụ thể. Việc lãnh đạo doanh nghiệp phải truyền đạt mục tiêu một cách rõ ràng và thống nhất, đảm bảo mọi thành viên đều nhận thức được tầm quan trọng của mục tiêu và cách thức để đạt được chúng.
Giải pháp tiếp theo là xây dựng một hệ thống đánh giá và theo dõi tiến độ thực hiện mục tiêu. MBO yêu cầu doanh nghiệp phải có một hệ thống đánh giá hiệu quả công việc liên tục, giúp các nhà quản lý và nhân viên nhận diện được những điểm mạnh và yếu trong quá trình thực hiện mục tiêu. Điều này không chỉ giúp nhân viên biết được mình đã đạt được mục tiêu đến đâu mà còn giúp họ nhận thức được các vấn đề cần khắc phục. Các nhà quản lý cần có cơ chế phản hồi kịp thời, giúp nhân viên cải thiện công việc một cách nhanh chóng và hiệu quả. Ngoài ra, việc đánh giá và theo dõi tiến độ cũng giúp doanh nghiệp phát hiện sớm những sai sót hoặc vướng mắc, từ đó có biện pháp điều chỉnh kịp thời để đảm bảo tiến độ.
Đào tạo và phát triển nhân lực là yếu tố quan trọng thứ ba trong việc triển khai MBO tại các doanh nghiệp Việt Nam. Nhân viên cần được trang bị các kỹ năng cần thiết để thực hiện các mục tiêu đã đề ra. Điều này có thể thông qua các khóa đào tạo về kỹ năng quản lý, quản lý thời gian, giao tiếp và đặc biệt là các phương pháp thực hiện mục tiêu trong công việc. MBO yêu cầu mỗi cá nhân trong tổ chức phải có trách nhiệm cao đối với công việc và kết quả mà mình tạo ra. Do đó, các khóa học nâng cao kỹ năng chuyên môn và kỹ năng mềm là rất cần thiết để đảm bảo nhân viên có thể hoàn thành các mục tiêu một cách xuất sắc. Ngoài ra, việc khuyến khích các nhân viên tự học hỏi và phát triển bản thân cũng là yếu tố quan trọng để duy trì hiệu quả làm việc lâu dài.
Gắn kết mục tiêu cá nhân với mục tiêu chung của tổ chức là một giải pháp không thể thiếu trong việc triển khai MBO. Mỗi nhân viên cần hiểu rằng mục tiêu cá nhân của mình không tách rời khỏi mục tiêu chung của tổ chức. Do đó, các nhà quản lý cần phải phối hợp chặt chẽ với nhân viên để thiết lập các mục tiêu cá nhân phù hợp với mục tiêu chiến lược của công ty. Sự kết hợp này giúp nhân viên cảm thấy có trách nhiệm hơn trong công việc, từ đó nâng cao sự gắn kết và động lực làm việc. Khi mục tiêu cá nhân được hoàn thành, nhân viên không chỉ cảm thấy tự hào về thành tích của bản thân mà còn đóng góp vào sự phát triển chung của doanh nghiệp.
Một giải pháp khác là việc khen thưởng và công nhận thành tích. MBO không chỉ là việc thiết lập mục tiêu và theo dõi tiến độ mà còn là cách để động viên nhân viên duy trì nỗ lực trong công việc. Việc khen thưởng có thể là hình thức thưởng tài chính, thăng chức, hoặc đơn giản là sự công nhận thành tích trong các cuộc họp. Việc này không chỉ giúp nhân viên cảm thấy tự hào mà còn tạo động lực lớn để họ tiếp tục cống hiến. Công nhận thành tích là cách để khuyến khích những hành động tích cực và hiệu quả trong công việc, từ đó tạo ra một môi trường làm việc tích cực và năng động.
Cuối cùng, doanh nghiệp cần thực hiện việc đánh giá và điều chỉnh mục tiêu định kỳ. MBO không phải là một quá trình cố định mà cần có sự linh hoạt và điều chỉnh trong suốt quá trình thực hiện. Các mục tiêu cần được đánh giá thường xuyên để đảm bảo rằng chúng vẫn còn phù hợp với tình hình thực tế và xu hướng thị trường. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp duy trì sự phát triển ổn định và bền vững trong một môi trường kinh doanh đầy biến động.
5. Kết luận
Hệ thống quản trị theo mục tiêu (MBO) là một phương pháp quản lý hiệu quả giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu suất và tối ưu hóa nguồn lực. Tuy nhiên, để MBO phát huy tối đa tác dụng, doanh nghiệp cần cam kết thực hiện đúng quy trình và có cơ chế giám sát chặt chẽ. Khi được triển khai đúng cách, MBO không chỉ giúp doanh nghiệp đạt được mục tiêu, mà còn tạo ra một môi trường làm việc tích cực và hiệu quả.
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
- Deloitte (2021), Báo cáo "Global Human Capital Trends 2022".
- McKinsey and Company (2021), McKinsey Global Surveys, 2021: A year in review, https://www.mckinsey.com/~/media/mckinsey/featured%20insights/mckinsey%20global%20surveys/mckinsey-global-surveys-2021-a-year-in-review.pdf?utm.
- Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) (2023), Báo cáo "Năng lực quản trị doanh nghiệp Việt Nam 2023".
- Navigos Group năm (2022), Báo cáo "Vietnam Talent Trends 2022".
The application of the Management by Objectives (MBO)
Nguyễn Thị Thu Hiền
Faculty of Economics, Nam Dinh Industrial College
Abstract:
Management by Objectives (MBO) is a strategic management approach that focuses on setting clear, measurable goals to enhance organizational performance. By aligning objectives between managers and employees, MBO improves coordination, increases motivation, and enables transparent performance evaluation. This study explores the core principles of MBO, its benefits, limitations, and practical applications in business, providing insights into how organizations can effectively implement this approach for sustainable growth and efficiency.
Keywords: management by objectives, performance management, job evaluation, employee motivation.
[Tạp chí Công Thương - Các kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ, Số 6 tháng 2 năm 2025]
