Việt - Nhật: Đẩy mạnh xây dựng chuỗi liên kết trong lĩnh vực chế biến thực phẩm

Cơ cấu xuất nhập khẩu mang tính bổ sung, không cạnh tranh

Ông Lê Hoàng Tài - Phó Cục trưởng Cục Xục tiến thương mại cho biết, trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 vẫn diễn biến phức tạp, sự kiện này sẽ hỗ trợ doanh nghiệp hai nước kết nối, trao đổi về khả năng hợp tác, chuẩn bị sẵn sàng khi dịch bệnh được kiểm soát.  

Giới thiệu về thị trường Nhật Bản, ông Tạ Đức Minh - Tham tán thương mại, Đại sứ quán Việt Nam tại Nhật Bản cho biết, Việt Nam và Nhật Bản có cơ cấu xuất nhập khẩu mang tính bổ sung, không cạnh tranh trực tiếp. Nhật Bản có nhu cầu nhập khẩu hàng nông, lâm, thủy sản, thực phẩm chế biến, hàng tiêu dùng… Trong khi Việt Nam lại có lợi thế cạnh tranh lớn về xuất khẩu các sản phẩm này.

Không những vậy, với dân số hơn 125 triệu người, Nhật Bản là thị trường có sức tiêu thụ lớn đối với các sản phẩm nông thủy sản - thực phẩm nhập khẩu từ nước ngoài. Những mặt hàng Nhật Bản có nhu cầu nhập nhiều hiện nay là cá và sản phẩm chế biến từ cá, tôm, lươn, thịt và những sản phẩm từ thịt, đậu nành, sản phẩm từ ngũ cốc, rau quả tươi và chế biến, cà phê… Việt Nam được đánh giá có thế mạnh về những mặt hàng trên và có khả năng cung ứng tốt cho thị trường Nhật Bản.

Bên cạnh đó số lượng người dân đến từ các nước châu Á sinh sống và làm việc tại Nhật Bản cũng lên tới 10 triệu người, trong đó số lượng người Việt Nam tăng rất nhanh trong những năm qua (với khoảng gần 500.000 người trong năm 2020). Do vậy hàng nông thủy sản - thực phẩm nhập khẩu từ Việt Nam ngày càng được biết đến rộng rãi, được cả người Nhật, người Việt và người dân các nước châu Á khác đón nhận nồng nhiệt và có lượng tiêu thụ tốt tại thị trường này.

“Đó là những tiền đề cho thấy hàng nông thủy sản, thực phẩm Việt Nam còn rất nhiều tiềm năng để xuất khẩu hơn nữa sang Nhật Bản trong thời gian tới”, Tham tán Tạ Đức Minh chia sẻ.

Cùng chung quan điểm, ông Keisuke Kobayashi - Phó Trưởng đại diện JETRO Hanoi cho biết, Việt Nam và Nhật Bản là những đối tác thương mại quan trọng của nhau trong nhiều năm trở lại đây. Trong bối cảnh đại dịch Covid-19, hai nước vẫn duy trì được mối quan hệ xuất nhập khẩu ổn định.

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan Việt Nam, trong 11 tháng năm 2021, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam với Nhật Bản đạt 38,4 tỷ USD, tăng 7% so với cùng kỳ năm 2020. Về đầu tư, trong 11 tháng năm 2021, vốn đầu tư của Nhật Bản vào Việt Nam tăng 54% so với cùng kỳ năm 2020. Việc hai nước cùng là thành viên của nhiều Hiệp định FTA gồm: VJEPA, AJCEP, CPTPP, RCEP…, tạo ra nhiều cơ hội mở rộng hợp tác thương mại hơn nữa, đặc biệt là tăng cường xuất nhập khẩu và có cơ hội cùng tham gia vào chuỗi cung ứng của khu vực và thế giới.

Với vai trò là Tổ chức xúc tiến thương mại của Nhật Bản tại Việt Nam, JETRO luôn sẵn sàng hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam mở rộng mạng lưới kinh doanh với các doanh Nhật Bản đặc biệt trong lĩnh vực chế biến thực phẩm.

Đầu tư, xây dựng chuỗi liên kết sản xuất

Chia sẻ kinh nghiệm hợp tác, đầu tư tại thị trường Việt Nam trong lĩnh vực chế biến thực phẩm, đại diện Công ty Kome của Nhật Bản - đơn vị trực tiếp nhập khẩu các sản phẩm nông thủy sản, sản phẩm chế biến từ Việt Nam và phân phối trên 800 điểm bán, hệ thống siêu thị tại thị trường Nhật Bản cho hay, trong 2 năm qua, Kome đã nhập khẩu lần đầu với hơn 170 đầu mục sản phẩm từ Việt Nam bao gồm các mặt hàng thực phẩm, đồ uống, gia vị, rau củ quả và hải sản đông lạnh.

Đại diện Công ty Kome thông tin, Nhật Bản cũng như vấn đề mà những nước phát triển là phải đối mặt, đó là tình trạng giảm, già hóa dân số. Do thiếu lực lượng lao động trong tương lai nên các ngành như nông nghiệp buộc các nhà sản xuất Nhật Bản đang có xu hướng tìm kiếm những nhà máy sản xuất tại nước ngoài như Việt Nam để có thể đáp ứng cho thị trường nội địa. Đây cũng là cơ hội để doanh nghiệp nông thủy sản Việt Nam nhận định và tìm kiếm cơ hội hợp tác sản xuất.

Những năm gần đây thị trường người tiêu dùng Nhật Bản chú trọng nhiều hơn tới thực phẩm có lợi cho sức khỏe nên những sản phẩm như sữa đậu nành, đồ uống từ rau quả, sữa chua, dầu dừa, dầu cọ. Các sản phẩm có hàm lượng calo, hàm lượng đường thấp có xu hướng được khách hàng quan tâm và lựa chọn nhiều hơn.

Bên cạnh những thuận lợi nêu trên, đại diện Công ty Kome cũng cho rằng, tiêu chuẩn nhập khẩu vào thị trường Nhật Bản có các quy định về thành phần nguyên liệu, chất phụ gia được sử dụng khác với tiêu chuẩn của thị trường Việt Nam. Do vậy, doanh nghiệp này khuyến cáo, nhà máy sản xuất chế biến nông thủy sản Việt Nam cần hợp tác chặt chẽ với các nhà nhập khẩu để nắm rõ quy trình kiểm định, cung cấp đầy đủ thông tin về thành phần gây dị ứng, chất phụ gia được sử dụng dù ở tỉ lệ nhỏ, thông tin hàm lượng dinh dưỡng để đảm đủ tiêu chuẩn trước khi tiến hành xuất khẩu.

Không chỉ vậy, Nhật Bản cũng xem xét kỹ các quy trình sản xuất đối với từng loại mặt hàng. Kèm theo đó là các chứng nhận ISO, HACCP… Vì thế, đây cũng là yếu tố mà doanh nghiệp Việt cần đầu tư hệ thống sản xuất và chuẩn bị trước để có được các tiêu chuẩn, chứng nhận an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc.

“Để Việt Nam tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu và đạt được mục tiêu xuất khẩu nông sản bền vững thì cần thêm sự đầu tư, tham gia và liên kết nhiều hơn giữa các hộ nông dân, doanh nghiệp sản xuất và doanh nghiệp nhập khẩu”, đại diện Công ty Kome lưu ý.

Mặt khác, Tham tán thương mại, Đại sứ quán Việt Nam tại Nhật Bản cho rằng, Nhật Bản là thị trường nổi tiếng khó tính, có quy định kiểm dịch khắt khe, với nhiều tiêu chuẩn cao về điều kiện trồng trọt hay chăn nuôi, điều kiện xử lý, đóng gói bao bì, dán nhãn, xử lý sâu bệnh và dịch hại, kiểm dịch động thực vật và cấp giấy chứng nhận… Một số tiêu chuẩn về vệ sinh an toàn thực phẩm của Nhật Bản còn ở mức độ cao hơn nhiều so với tiêu chuẩn tương tự của Mỹ, Úc hay các nước châu Âu. Do vậy, một khi hàng Việt Nam đã thâm nhập được vào thị trường Nhật thì sẽ tạo được thương hiệu về việc đảm bảo chất lượng, có điều kiện thuận lợi để thâm nhập vào những thị trường khác.

Tuy vậy kể cả thâm nhập thành công rồi nhưng để giữ được thị trường lâu dài, bền vững là việc không hề đơn giản. Do vậy, doanh nghiệp cần phải thực hiện liên kết đồng bộ từ khâu trồng trọt – chăn nuôi, xử lý, bảo quản, vận chuyển và xuất khẩu để đảm bảo chất lượng hàng nông thủy sản khi tới tay người tiêu dùng Nhật Bản vẫn giữ được chất lượng hay độ tươi ngon như ban đầu.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp xuất khẩu cần cố gắng đảm bảo giá thu mua, giá bán và giá xuất khẩu nông sản ổn định nhằm đảm bảo sự ổn định của thị trường (do người Nhật khá nhạy cảm với những sự thay đổi thất thường về giá cả của hàng hóa) cũng như đảm bảo sự cạnh tranh lành mạnh giữa các nhà nhập khẩu.

Ngay sau phiên hội nghị, đã diễn ra chương trình giao thương với khoảng 30 doanh nghiệp Việt Nam và doanh nghiệp Nhật Bản. Theo ban tổ chức, buổi giao thương đã diễn ra thành công với 20 phiên giao thương nhỏ.