[eMagazine] Sơn Động: Hành trình vươn lên từ huyện nghèo đến điểm sáng nông thôn mới

Huyện Sơn Động (Bắc Giang) đang trở thành một điểm sáng trong chương trình Nông thôn mới (NTM) khi gắn kết chặt chẽ phát triển sản phẩm OCOP với hạ tầng năng lượng. Nhờ đầu tư đường sá, điện lưới và nâng cao chất lượng OCOP, địa phương này không chỉ nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp mà còn mở rộng kênh tiêu thụ, góp phần chuyển đổi kinh tế nông thôn một cách toàn diện.

Sơn Động đang triển khai mạnh mẽ chương trình OCOP (Mỗi xã một sản phẩm) đối với các sản phẩm đặc trưng vùng cao. Theo chuyên trang Nông thôn du lịch tỉnh Bắc Giang, huyện phấn đấu đến hết năm có ít nhất 20 sản phẩm được chứng nhận OCOP 3 sao trở lên.

Tính đến tháng 6/2024, số liệu cho thấy Sơn Động đã có 18 sản phẩm đạt OCOP 3 sao thuộc các nhóm đồ uống có cồn, thực phẩm tươi sống và thực phẩm chế biến. Đặc biệt, đến tháng 10/2024 toàn huyện đã có 21 sản phẩm OCOP.

Một số sản phẩm điển hình bao gồm mật ong rừng Sơn Động, người dân nuôi ở vùng rừng cao, măng mai khô, nấm lim xanh Tây Yên Tử, rượu men lá Như Bảo…

Việc gắn “sao OCOP” đã giúp các sản phẩm này mở rộng thị trường, kể cả du lịch: theo Ban du lịch Sơn Động, sản phẩm OCOP được bày bán tại các điểm di tích, thu hút du khách trải nghiệm, mua làm quà lưu niệm.

Ngoài ra, huyện cũng hỗ trợ các chủ thể OCOP chuyển đổi số: hướng dẫn lập website, bán sản phẩm qua sàn thương mại điện tử, truy xuất nguồn gốc, nâng cao khả năng tiếp cận thị trường hiện đại.

Chương trình NTM kết hợp OCOP ở Sơn Động không chỉ nhằm tạo giá trị hàng hóa mà còn là công cụ giảm nghèo hiệu quả. Theo báo Bắc Giang, sau đợt rà soát năm 2024, huyện Sơn Động đã giảm 1.107 hộ nghèo, còn 2.179 hộ, chiếm 10,31% tổng số hộ - tương đương giảm 5,28% so với năm trước.

Việc phát triển OCOP góp phần tạo sinh kế cho người dân: các hộ nuôi ong, trồng dược liệu, sản xuất rượu truyền thống… được tiếp cận kỹ thuật, vốn và thị trường, từ đó có thu nhập ổn định hơn. Khi người dân tham gia OCOP, họ không chỉ thu hoạch thô mà còn có cơ hội chế biến, đóng gói, gắn nhãn hiệu từ đó cho phép giá trị gia tăng cao hơn so với sản xuất nông nghiệp truyền thống.

Một trụ cột rất quan trọng trong chiến lược phát triển NTM gắn với OCOP là hệ thống điện lưới nông thôn. Mặc dù không có số liệu riêng cho Sơn Động công bố công bố online, nhưng ở quy mô tỉnh và quốc gia, việc phủ điện nông thôn đã được đẩy mạnh và đóng vai trò thiết yếu.

Theo báo cáo của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), đến cuối năm 2023, tỷ lệ hộ dân có điện trên toàn quốc đạt 99,74%, trong đó tỷ lệ hộ nông thôn có điện đạt 99,60%, và 100% xã có điện lưới quốc gia. Đây là nền tảng cơ bản để các chuỗi OCOP - chế biến, bảo quản, đóng gói hoạt động hiệu quả.

Tại Bắc Giang, ngành điện đã thực hiện nhiều dự án nâng cấp trạm biến áp, đường dây trung - thấp áp để đảm bảo điện ổn định cho sản xuất nông nghiệp và các cụm công nghiệp tiểu thủ công nghiệp. Những dự án này giúp giảm sự cố, tăng độ tin cậy điện cho các hộ sản xuất OCOP, hỗ trợ việc ứng dụng công nghệ chế biến và bảo quản.

Khi nguồn điện ổn định, các chủ thể OCOP có thể sử dụng tủ lạnh bảo quản, máy móc sơ chế, hệ thống đóng gói nhỏ giúp giữ chất lượng sản phẩm lâu hơn, giảm lãng phí, đồng thời mở cửa cho các thị trường xa. Điện cũng là điều kiện để triển khai ứng dụng số như truy xuất nguồn gốc, quản trị sản xuất, kinh doanh trực tuyến, nâng cao năng lực cạnh tranh cho sản phẩm OCOP.

Ông Thắng cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển điện nông thôn: “Điện ổn định là điều kiện tiên quyết để các chủ thể OCOP đầu tư thiết bị bảo quản, máy sơ chế nhỏ. Chỉ khi có điện tốt thì mới có thể nâng chất lượng sản phẩm, mở rộng thị trường, kể cả xuất khẩu nhỏ lẻ”.

Sơn Động là một minh chứng sống động cho việc xây dựng Nông thôn mới không chỉ là làm đường, làm trường, làm nhà, mà là tạo dựng một hệ sinh thái sản xuất - tiêu thụ - năng lượng. Với gần 21 sản phẩm OCOP, tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh và hệ thống điện ngày càng tin cậy, địa phương đang bước vào giai đoạn “nâng chất”: từ số lượng sản phẩm OCOP, chuyển sang giá trị cao hơn, thị trường xa hơn và phát triển bền vững hơn.

Chiến lược gắn OCOP với NTM và điện là hướng đi thông minh: khi người dân có thu nhập tốt hơn, có kỹ năng sản xuất và chế biến, “ngôi làng OCOP” sẽ phát triển thực chất, không chỉ để tồn tại mà để vươn lên. Đây là mô hình có thể nhân rộng cho các huyện miền núi khác trong cả nước khi điều kiện hạ tầng và thị trường được kết nối bài bản.