Hội đồng ngũ cốc thế giới (IGC) dự báo sản lượng lúa gạo trên toàn cầu sẽ đạt khoảng 476 triệu tấn trong niên vụ 2014/2015, con số này gần như không đổi so với mức sản lượng cao nhất từng được ghi nhân trong niên vụ 2013/2014. Theo đó, việc sản lượng gạo của Ấn Độ giảm xuống sẽ được bù đắp bằng việc sản lượng gạo của một số quốc gia Châu Á khác tăng lên.
Chỉ số giá gạo trắng xuất khẩu trung bình trên toàn cầu (WRI) từ 1/2011 - 9/2014 (Nguồn: Oryza.com)
IGC ước tính tổng lượng gạo được giao dịch trên toàn cầu trong niên vụ 2014/2015 sẽ tiếp tục đạt mức cao mới 41 triệu tấn với dự báo Trung Quốc sẽ vẫn là nước nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới trong niên vụ 2014/2015. Bên cạnh đó, mức tiêu thụ gạo trên toàn cầu được IGC dự báo sẽ đạt khoảng 481 triệu tấn trong niên vụ 2014/2015, tăng 1% so với niên vụ trước. Tổng lượng gạo dự trữ trên toàn cầu tính đến cuối niên vụ 2014/2015 được dự báo sẽ giảm xuống mức thấp nhất trong vòng 4 năm trở lại đây, xuống còn 103 triệu tấn, giảm 5% so với niên vụ trước.
IGC cũng cho biết thêm với việc kết thúc chương trình thu mua dự trữ gạo vào đầu năm nay, Thái Lan sẽ có khả năng trở thành nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới trong năm 2014. Lượng gạo xuất khẩu của Thái Lan trong niên vụ 2014/2015 được IGC dự báo sẽ đạt 10 triệu tấn, cao hơn 18% so với mức 8,5 triệu tấn của Ấn Độ (dự kiến).
Thái Lan
Trong tháng 10/2014, giá gạo 5% tấm Thái Lan đạt 420 USD/tấn, giảm 3% so với tháng 9/2014 và tăng 2% so với cùng kỳ năm 2013.
Thủ tướng Thái Lan và người đứng đầu Hội đồng hòa bình và trật tự quốc gia Thái Lan đã cùng nhau thảo luận, vạch ra các biện pháp trong ngắn hạn, trung hạn cũng như dài hạn để bảo vệ nông dân Thái Lan khỏi việc giá gạo giảm, nâng cao năng suất lúa gạo.
Thủ tướng Thái Lan cũng thúc giục nông dân nước này tập trung cắt giảm chi phí sản xuất nhằm gia tăng tính cạnh tranh của gạo Thái Lan trên thị trường quốc tế. Theo Thủ tướng Thái Lan, gạo Thái Lan đã mất tính cạnh tranh trên thị trường quốc tế do chi phí sản xuất cao hơn so với các quốc gia khác.
Bên cạnh đó, Bộ Thương mại Thái Lan và Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan (TREA) đã đồng ý cùng thực hiện các biện pháp nhằm đảm bảo giá gạo không giảm xuống trong suốt thời gian vụ thu hoạch tới đây diễn ra.
Hiện lượng gạo tồn trữ của Thái Lan đạt khoảng 18 triệu tấn nhưng chỉ có 10% lượng gạo này đạt tiêu chuẩn, 70% khối lượng gạo có chất lượng dưới chuẩn và 20% lượng gạo không đáp ứng tiêu chuẩn dành cho người. Bộ Tài chính Thái Lan cho biết sẽ công bố mức thiệt hại cuối cùng do chương trình dự trữ lúa gạo của Chính phủ Thái Lan trước đây gây ra. Liên đoàn kế toán chuyên nghiệp Thái Lan ước tính mức giá gạo dự trữ của Thái Lan hiện chỉ đạt 306 USD/tấn, thấp hơn khoảng 153 USD/tấn so với giá trị sổ sách. Chính phủ Thái Lan kỳ vọng sẽ bán hết số gạo tồn trữ trong vòng 3 năm tới.
Trong phiên đấu thầu gạo lần thứ ba được tổ chức vào cuối tháng 10/2013, Bộ Thương mại Thái Lan đã bán được 203.000 trong tổng số 207.000 tấn gạo. Trong hai phiên đấu thầu gạo trước đó, Bộ Thương mại Thái Lan chỉ bán được 140.00 tấn gạo và thu về 1,7 tỷ Baht (tương đương 52,3 triệu USD).
Ấn Độ
Gạo 5% tấm Ấn Độ trong tháng 10/2014 đạt 415 USD/tấn, giảm 2% so với tháng 9/2014 và không đổi so với cùng kỳ năm 2013. Trong tháng 10/2013, mức giá bán buôn trung bình gạo tại Ấn Độ đạt 466 USD/tấn, tăng 11% so với mức 419 USD/tấn trong tháng 9/2014 và tăng 3% so với mức 454 USD/tấn trong cùng kỳ tháng 10/2013. Giá gạo tại Ấn Độ tăng chủ yếu do thị trường bị tác động từ thông tin dự báo sản lượng gạo niên vụ 2014/2015 (tháng 10/2014 – tháng 9/2015) giảm xuống.
Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) dự báo sản lượng gạo của Ấn Độ trong niên vụ 2014/2015 sẽ đạt 102 triệu tấn, giảm 4% so với mức 106,4 triệu tấn trong năm 2013 do mùa mưa đến muộn cùng với đó là lượng mưa thấp hơn mức bình thường.
Tổ chức nông nghiệp và lương thực Liên Hiệp Quốc (FAO) dự báo lượng gạo xuất khẩu của Ấn Độ trong niên vụ 2014/2015 sẽ giảm 20% xuống còn 8,6 triệu tấn so với mức 10,78 triệu tấn trong nuên vụ trước do sản lượng gạo của nước này được dự báo giảm. FAO cũng dự báo sản lượng thóc của Ấn Độ trong năm 2014 sẽ đạt khoảng 156 triệu tấn (tương đương 104,5 triệu tấn gạo xay xát thông thường), giảm 2% so với mức 160 triệu tấn (tương đương 107 triệu tấn gạo xay xát thông thường) trong năm 2013.
Pakistan
Trong tháng 10/2014, gạo 5% tấm Pakistan đạt 400 USD/tấn, giảm 2% so với tháng 9/2014 nhưng tăng 7% so với cùng kỳ năm 2013.
Cơ quan vũ trụ quốc gia Pakistan dự báo sản lượng gạo của Pakistan trong năm tài chính 2014/2015 (tháng 7/2014 – tháng 6/2015) sẽ giảm xuống còn 6,78 triệu tấn do lũ lụt xảy ra trong tháng 8/2014.
Cơ quan thống kê Pakistan cho biết, trong tháng 9/2014, nước này đã xuất khẩu được 221.715 tấn gạo trị giá 132,9 triệu USD, tăng 20% về lượng và 27% về giá trị so với mức184.311 tấn trị giá 104,5 triệu USD trong tháng 8/2014.
FAO dự báo lượng gạo xuất khẩu của Pakistan trong niên vụ 2014/2015 (tháng 5/2014 – tháng 4/2015) sẽ đạt 3,5 triệu tấn, tăng 6% so với mức 3,3 triệu tấn trong niên vụ 2013/2014. Sản lượng thóc của Pakistan trong niên vụ 2014/2015 được FAO dự báo đạt 10,1 triệu tấn (tương đương 6,87 triệu tấn gạo xay xát thông thường), giảm 1% so với mức 10,19 triệu tấn (tương đương 6,93 triệu tấn gạo xay xát thông thường) trong năm 2013.
Campuchia
Trong tháng 10/2014, giá gạo 5% tấm Campuchia đạt 470 USD/tấn, không đổi so với tháng 9/2014 và tăng 4% so với cùng kỳ tháng 10/2013.
Lượng gạo xuất khẩu của Campcuhia trong niên vụ 2013/2014 được FAO dự báo sẽ giảm xuống còn 1 triệu tấn, giảm 9% so với mức 1,09 triệu tấn trong năm tài chính 2012/2013. FAO dự báo sản lượng thóc của Campuchia trong năm 2014 sẽ đạt 9,3 triệu tấn (tương đương 5,76 triệu tấn gạo xay xát thông thường), giảm 1% so với mức 9,39 triệu tấn (tương đương 6 triệu tấn gạo xay xát thông thường) trong năm 2013.
Các nhà xuất khẩu gạo Campuchia trong tháng 10/2014 đã bày tỏ lo ngại về việc Thái Lan trì hoãn bán ra khoảng 2 triệu tấn gạo thuộc vụ thu hoạch sắp tới nhằm giảm sức ép lên giá gạo Thái Lan.
Châu Phi
Hãng tin Reuters cho biết, Chính phủ Bờ Biển Ngà hiện đang đặt mục tiêu tự túc lúa gạo vào năm 2016 và tiến tới xuất khẩu gạo vào năm 2018. Vào thời điểm hiện tại, Bờ Biển Ngà là nước nhập khẩu thuần gạo, gạo nhập khẩu đáp ứng tới 70% nhu cầu sử dụng gạo hàng năm của nước này.
FAO dự báo Madagascar sẽ nhập khẩu tới 235.000 tấn gạo trong niên vụ 2014/2015 (tháng 4/2014 – tháng 3/2015), tăng 56% so với mức 540.000 tấn trong niên vụ 2013/2014. Sản lượng thóc của nước này trong năm 2014 được FAO dự báo đạt 4 triệu tấn (tương đương 2,56 triệu tấn gạo xay xát thông thường), tăng 10% so với mức 3,6 triệu tấn (tương đương 2,3 triệu tấn gạo xay xát thông thường) trong năm 2013.
Chính phủ Nigeria hiện đang tìm cách nâng cao sản lượng gạo trong nước và ban hành lệnh cấm nhập khẩu gạo vào cuối năm 2015.
Trung Quốc
Theo Tổng cục Hải quan Trung Quốc, trong 8 tháng đầu năm 2014, Trung Quốc đã nhập khẩu khoảng 1,65 triệu tấn gạo, tăng 4% so với mức 1,586 triệu tấn trong cùng kỳ năm 2013. Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng đã xuất khẩu được 179.062 tấn gạo trong 8 tháng đầu năm 2014, giảm 51% so với mức 363.161 tấn gạo trong cùng kỳ năm ngoái.
Bất chấp việc đang lượng gạo dự trữ khổng lồ, Tổng công ty dự trữ ngũ cốc Trung Quốc (Sinograin) đã tiến hành thu mua khoảng 4,19 triệu tấn gạo trong niên vụ 2014/2015 nhằm ổn định giá gạo trên thị trường và bảo vệ thu nhập cho người nông dân nước này.
Philippines
Theo Cơ quan thống kê Philippines, sản lượng thóc trong quý III/2014 của Philippines được dự báo đạt khoảng 3,02 triệu tấn, giảm 10,5% so với mức 3,36 triệu tấn trong cùng kỳ năm 2013 nhưng cao hơn 0,5% so với mức dự báo trước đó. Sản lượng thóc của nước này giảm xuống chủ yếu do tác động của bão Glenda. Bên cạnh đó, Bộ Nông nghiệp Philippines dự báo sản lượng gạo của Philippines trong năm 2014 sẽ đạt 19,65 tấn.
Theo dự báo của FAO, Philippines sẽ nhập khẩu khoảng 1,8 triệu tấn gạo trong năm 2014, cao gấp đôi so với năm 2013 do Chính phủ Philippines đang nỗ lực bình ổn giá gạo nội địa và tăng cường lượng gạo dự trữ thông qua việc nhập khẩu gạo. Lượng gạo được Philippines nhập khẩu trong năm 2015 sẽ giảm 6% xuống mức 1,7 triệu tấn, theo FAO.
FAO cũng dự báo sản lượng thóc của Philippines trong năm 2014 sẽ đạt 18,6 triệu tấn, giảm 1% so với mức 18,8 triệu tấn trong năm 2013 do diện tích canh tác giảm 2%.
Cơ quan thống kê nông nghiệp Philippines cho biết, tổng lượng gạo dự trữ của Philippines tính đến ngày 1/9/2014 đạt 1,49 triệu tấn, giảm 13% so với mức 1,72 triệu tấn trong tháng 8/2014 và giảm 3% so với mức 1,53 triệu tấn trong cùng kỳ năm 2013. Lượng gạo nói trên đủ đáp ứng nhu cầu sử dụng gạo của nước này trong 44 ngày.
Myanmar
Trang oryza.com cho biết, Myanamar đã xuất khẩu được 630.071 tấn gạo trong vòng 6 tháng đầu năm tài chính 2014/2015, cao gấp đôi mức 300.000 tấn trong cùng kỳ năm trước. Bên cạnh đó, việc Trung Quốc chính thức cấm nhập khẩu gạo từ Myanmar qua biên giới trong tháng 8/2014 đã khiến lượng gạo xuất khẩu của Myanmar sang Trung Quốc giảm mạnh; từ mức 3.500 tấn/ngày xuống còn 25 tấn/ngày.
