Quyết định này là cơ sở để Bộ Công Thương, các Bộ, ngành liên quan triển khai các hoạt động nhằm đấu tranh chống các hành vi gian lận xuất xứ, tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp làm ăn chân chính xuất khẩu vào các thị trường có FTA với nước ta..
Trên cơ sở đề xuất của Bộ Công Thương, ngày 31 tháng 12 năm 2019, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 119/NQ-CP về một số biện pháp cấp bách để tăng cường quản lý nhà nước trong lĩnh vực phòng chống gian lận xuất xứ, chuyển tải hàng hóa bất hợp pháp.
Nghị quyết 119 nêu rõ, mục tiêu tổng quát nhằm ngăn chặn, không để xảy ra các hành vi gian lận xuất xứ hàng hóa, chuyển tải bất hợp pháp trong hoạt động xuất nhập khẩu, chủ động phát hiện, xử lý nghiêm các vụ việc nếu có; thúc đẩy phát triển sản xuất trong nước, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của các nhà sản xuất Việt Nam; duy trì tăng trưởng xuất khẩu theo hướng bền vững; thu hút hợp tác, đầu tư nước ngoài vào các dự án công nghệ cao, có giá trị gia tăng cao, có tác động lan tỏa, kết nối chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu.
Đồng thời nâng cao hiệu quả của quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, đặc biệt là triển khai các Hiệp định FTAs thế hệ mới, bảo đảm thực hiện nghiêm túc và hiệu quả cam kết trong các khuôn khổ đa phương và các Hiệp định thương mại tự do đã ký kết; bảo vệ quyền và lợi ích của Việt Nam trong thương mại quốc tế.
Hoàn thiện hệ thống pháp lý về xuất xứ hàng hóa và kiểm tra, xác minh xuất xứ hàng hóa để triển khai có hiệu quả các hoạt động ngăn chặn, xử lý nghiêm các hành vi gian lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp, lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại; tăng cường năng lực bộ máy giám sát, kiểm tra để triển khai có hiệu quả các giải pháp chống gian lận xuất xứ hàng hóa, chuyển tải bất hợp pháp, lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại.
Chủ động kiểm tra, điều tra, xác minh để phát hiện các hành vi vi phạm, gian lận xuất xứ hàng hóa, chuyển tải bất hợp pháp, lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại, xử lý nghiêm minh các vụ việc được phát hiện; tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục để ngăn chặn, phòng ngừa không để xảy ra các vụ việc gian lận xuất xứ hàng hóa, chuyển tải bất hợp pháp trong hoạt động xuất nhập khẩu; đẩy mạnh hợp tác quốc tế để phối hợp ngăn chặn và xử lý các vụ việc gian lận xuất xứ hàng hóa, chuyển tải bất hợp pháp trong hoạt động xuất nhập khẩu.
Ngay sau khi Nghị quyết được ban hành, Bộ Công Thương đã xây dựng và ban hành chương trình hành động của Bộ đồng thời đề nghị các Bộ, ngành khác khẩn trương xây dựng chương trình hành động để tổ chức thực hiện.
Để triển khai các nhiệm vụ giao trong Đề án, Nghị quyết, trong thời gian qua Bộ Công Thương đã thực hiện các công việc sau:
Ban hành Kế hoạch hành động của Bộ Công Thương để triển khai Đề án 824, trong đó chú trọng vào công tác theo dõi, giám sát và cảnh báo với những mặt hàng có nguy cơ cao, đồng thời lên kế hoạch tiếp tục triển khai kiểm tra thực tế các trường hợp nghi ngờ lẩn tránh xuất xứ, thắt chặt việc cấp Giấy chứng nhận xuất xứ (đối với các thị trường đòi hỏi C/O), tăng cường hợp tác với các nước liên quan trong các hoạt động chống lẩn tránh bất hợp pháp, gian lận xuất xứ...
Trên cơ sở Quyết định số 316/QĐ-TTg ngày 1 tháng 3 năm 2020 của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương xây dựng hệ thống theo dõi tình hình xuất nhập khẩu của một số ngành hàng quan trọng với các đối tác có kim ngạch lớn, đồng thời phân tích dữ liệu và thông tin từ các nguồn khác nhau, từ đó nhận diện nguy cơ hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam bị điều tra, áp dụng biện pháp PVTM cũng như hàng hóa nhập khẩu gia tăng đột biến, gây thiệt hại cho sản xuất trong nước.
Bộ Công Thương đã ban hành Danh mục hàng hóa cảnh báo sớm theo Đề án 824 gồm 13 mặt hàng xuất khẩu sang 3 thị trường Hoa Kỳ, EU và Ca-na-đa. Danh sách này sẽ được cập nhật thường xuyên. Danh sách này cũng sẽ được mở rộng cả về mặt hàng và thị trường tùy theo tình hình thực tiễn.
Danh sách sản phẩm được Bộ Công Thương công khai trên trang tin điện tử của Bộ tại địa chỉ: www.moit.gov.vn, các doanh nghiệp, hiệp hội, cơ quan, tổ chức cá nhân có nhu cầu tìm hiểu có thể truy cập để lấy thông tin hoặc liên hệ với Bộ Công Thương để trao đổi các vấn đề liên quan khác.
Một nội dung khác là chủ động cung cấp thông tin cho các đối tác thương mại lớn (như Hoa Kỳ, EU) về công tác phòng chống lẩn tránh biện pháp PVTM, gian lận xuất xứ và trao đổi với các cơ quan liên quan của Hoa Kỳ đề xuất xây dựng cơ chế cung cấp thông tin, phối hợp giữa hai bên trong quá trình đấu tranh với hành vi lẩn tránh thuế, gian lận xuất xứ.
Bộ Công Thưỡng cũng đã sửa đổi, ban hành một số văn bản pháp luật để hạn chế nguy cơ lẩn tránh, gian lận xuất xứ, gian lận thương mại trong hoạt động xuất nhập khẩu (nghiên cứu, xây dựng Thông tư quy định khai báo tự nguyện thông tin về năng lực sản xuất gỗ dán xuất khẩu; Ban hành Thông tư số 27/2019/TT-BCT ngày 15 tháng 11 năm 2019 quy định về danh mục phế liệu tạm ngừng kinh doanh tạm nhập, tái xuất, kinh doanh chuyển khẩu.
Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng chủ động tổ chức các đoàn kiểm tra, xác minh xuất xứ hàng hóa đối với các vụ việc lốp ô tô, thép cán mạ phủ sơn, tôm, pin mặt trời xuất khẩu sang EU. Sau khi kiểm tra các trường hợp nghi vấn, làm rõ thông tin, Bộ Công Thương đã có các kiến nghị và chuyển các đơn vị liên quan xử lý và phối hợp với các cơ quan điều tra của EU trong tất cả các vụ việc điều tra.
Đây là những giải pháp thiết thực để ứng phó với vấn đề gian lận xuất xứ hàng hóa trong bối cảnh Việt Nam hội nhập sâu rộng. Đặc biệt với sự tham gia vào các hiệp định thương mại tự do (FTA) như Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) hay Hiệp định FTA với Liên minh châu Âu (EVFTA), với Vương Quốc Anh (UKVFTA) hàng loạt nhóm sản phẩm ngành hàng xuất khẩu sang các thị trường quan trọng đều đã chứng kiến tốc độ tăng trưởng rất mạnh, duy trì ở mức 2 con số như điện tử, đồ gỗ, thủy sản,…
