Hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển theo pháp luật Việt Nam hiện nay

TÓM TẮT:

Hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển giữ vai trò cốt lõi trong việc phát triển thương mại quốc tế và nội địa của Việt Nam. Bài báo này phân tích toàn diện các quy định pháp luật hiện hành tại Việt Nam về hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển, đặc biệt tập trung vào quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng, điều khoản miễn trừ và giới hạn trách nhiệm của người vận chuyển. Nghiên cứu cũng chỉ ra những thách thức pháp lý trong việc nội luật hóa các công ước quốc tế mà Việt Nam tham gia, từ đó đề xuất các giải pháp cải thiện hệ thống pháp luật, bảo vệ quyền lợi của các bên và thúc đẩy hội nhập quốc tế.

Từ khóa: hợp đồng vận chuyển hàng hóa, vận tải biển, pháp luật Việt Nam, miễn trừ trách nhiệm, Luật Hàng hải. 

1. Đặt vấn đề

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, vận tải biển là phương thức vận chuyển chính cho hàng hóa xuất nhập khẩu. Với vị trí địa lý thuận lợi và bờ biển dài hơn 3.200 km, vận tải biển đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế của Việt Nam. Hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển là công cụ pháp lý điều chỉnh mối quan hệ giữa người vận chuyển và người thuê vận chuyển, từ đó đảm bảo quyền lợi và trách nhiệm của các bên trong quá trình vận chuyển hàng hóa.

Tuy nhiên, pháp luật Việt Nam về hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển hiện nay vẫn tồn tại nhiều hạn chế, không chỉ trong quy định về quyền và nghĩa vụ của các bên, mà còn trong việc xử lý các tranh chấp phát sinh từ hợp đồng. Mặc dù đã có sự tham gia của Việt Nam vào các công ước quốc tế như Quy tắc Hague-Visby (1968) và Quy tắc Hamburg (1978), việc nội luật hóa các quy định này vẫn chưa đầy đủ. Nghiên cứu này nhằm đánh giá thực trạng pháp luật Việt Nam và đưa ra các đề xuất cải tiến để hoàn thiện hệ thống pháp luật về hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển.

2. Tổng quan nghiên cứu

Trên thế giới, hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển đã được quy định trong nhiều công ước quốc tế. Quy tắc Hague-Visby (1968), Quy tắc Hamburg (1978) và gần đây là Công ước Rotterdam (2008) là những tài liệu pháp lý quan trọng được áp dụng rộng rãi. Tuy nhiên, mỗi công ước có những khác biệt đáng kể về quyền và trách nhiệm của các bên liên quan, đặc biệt là về giới hạn trách nhiệm của người vận chuyển.

Tại Việt Nam, các nghiên cứu về hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển đã được thực hiện bởi các học giả như Nguyễn Hữu Nam (2014), Nguyễn Thị Anh Thơ (2016), và Hà Việt Hưng (2017). Những nghiên cứu này đã góp phần phân tích hệ thống pháp luật hiện hành và sự phù hợp của pháp luật Việt Nam với các công ước quốc tế. Tuy nhiên, các nghiên cứu này chưa đi sâu vào thực tiễn áp dụng và những thách thức trong việc giải quyết tranh chấp.

3. Cơ sở lý thuyết

Pháp luật Việt Nam điều chỉnh hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển chủ yếu thông qua Bộ luật Hàng hải Việt Nam 2015 (BLHHVN), Luật Thương mại 2005 (LTM), và Bộ luật Dân sự 2015 (BLDS). BLHHVN điều chỉnh trực tiếp các vấn đề liên quan đến vận chuyển hàng hóa bằng đường biển, từ các điều khoản về quyền và nghĩa vụ của các bên, đến trách nhiệm đối với hàng hóa, và các biện pháp giải quyết tranh chấp.

Về mặt lý thuyết, hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển được coi là hợp đồng có đối tượng đặc thù, liên quan đến việc bảo quản, vận chuyển và giao nhận hàng hóa từ cảng này đến cảng khác. Pháp luật quốc tế và Việt Nam đều quy định về trách nhiệm của người vận chuyển, nhưng ở Việt Nam, quy định về trách nhiệm này còn thiếu sự đồng bộ và chặt chẽ.

4. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích và tổng hợp các quy định pháp luật Việt Nam về hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển. Bên cạnh đó, nghiên cứu còn sử dụng phương pháp so sánh giữa pháp luật Việt Nam và các công ước quốc tế, nhằm đánh giá sự tương thích và tìm ra các khoảng trống cần điều chỉnh. Nghiên cứu cũng sử dụng dữ liệu thực tiễn từ các vụ tranh chấp liên quan đến hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển để minh họa các vấn đề phát sinh trong thực tiễn áp dụng pháp luật.

5. Kết quả và thảo luận

5.1. Quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển

Theo quy định của BLHHVN 2015, quyền và nghĩa vụ của người vận chuyển và người thuê vận chuyển được quy định khá chi tiết, tạo cơ sở pháp lý cho việc điều chỉnh các quan hệ thương mại trong lĩnh vực vận tải biển. Cụ thể, người vận chuyển có trách nhiệm bảo đảm an toàn cho hàng hóa trong suốt quá trình vận chuyển, từ thời điểm nhận hàng tại cảng xuất phát cho đến khi giao hàng tại cảng đến. Điều này bao gồm việc sử dụng tàu và trang thiết bị phù hợp, đảm bảo các điều kiện kỹ thuật để bảo vệ hàng hóa khỏi các nguy cơ hư hỏng hay mất mát. Người vận chuyển cũng phải chịu trách nhiệm đối với các thiệt hại hàng hóa xảy ra trong quá trình vận chuyển, ngoại trừ các trường hợp miễn trừ được quy định rõ ràng, chẳng hạn như khi hàng hóa bị thiệt hại do bất khả kháng hoặc các rủi ro không thể kiểm soát khác.

Tuy nhiên, dù quy định rõ ràng trên lý thuyết, việc thực hiện các quy định này trong thực tiễn lại gặp phải nhiều khó khăn và thách thức. Một trong những vấn đề lớn là sự thiếu rõ ràng và chi tiết trong một số quy định về trách nhiệm bảo quản hàng hóa của người vận chuyển, đặc biệt là khi hàng hóa có tính chất đặc thù, dễ hư hỏng hoặc yêu cầu các điều kiện bảo quản đặc biệt như hàng lạnh, hàng hóa nguy hiểm. Thực tế cho thấy, các vụ tranh chấp về việc giao hàng không đúng thời hạn, hoặc hàng hóa bị hư hỏng trong quá trình vận chuyển do không được bảo quản đúng cách, xảy ra khá phổ biến. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, các quy định pháp luật hiện hành vẫn chưa cung cấp đầy đủ các tiêu chuẩn và hướng dẫn chi tiết về trách nhiệm của người vận chuyển trong việc bảo quản hàng hóa theo loại hàng cụ thể. Điều này dẫn đến sự không rõ ràng trong việc xác định trách nhiệm khi xảy ra thiệt hại, gây khó khăn cho các bên trong việc chứng minh lỗi và yêu cầu bồi thường.

Ví dụ, khi vận chuyển hàng hóa dễ hỏng như nông sản hoặc thực phẩm đông lạnh, người vận chuyển thường phải đảm bảo điều kiện nhiệt độ phù hợp trong suốt quá trình vận chuyển. Nếu nhiệt độ bị sai lệch dẫn đến hư hỏng hàng hóa, người vận chuyển có thể phải chịu trách nhiệm. Tuy nhiên, BLHHVN chưa đưa ra các quy định cụ thể về tiêu chuẩn bảo quản hàng hóa theo từng loại, khiến cho việc xác định mức độ trách nhiệm của người vận chuyển trong những trường hợp này trở nên phức tạp.

Thêm vào đó, vấn đề về việc giao hàng đúng thời hạn cũng là một nguồn gây tranh chấp thường xuyên trong hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển. Trong nhiều trường hợp, hàng hóa không được giao đúng thời gian thỏa thuận, dẫn đến thiệt hại lớn cho người thuê vận chuyển, đặc biệt khi hàng hóa có tính chất thời vụ hoặc giá trị phụ thuộc vào thời điểm giao nhận. Tuy nhiên, BLHHVN không quy định rõ ràng về mức độ chịu trách nhiệm của người vận chuyển trong các trường hợp chậm trễ do lỗi của họ. Việc thiếu các quy định cụ thể về vấn đề này khiến cho việc giải quyết tranh chấp liên quan đến chậm trễ giao hàng gặp khó khăn, vì rất khó để xác định người vận chuyển có vi phạm nghĩa vụ hợp đồng hay không.

Ngoài ra, nghĩa vụ của người thuê vận chuyển cũng là một khía cạnh cần được xem xét kỹ lưỡng hơn trong pháp luật hiện hành. Mặc dù người thuê vận chuyển có nghĩa vụ cung cấp thông tin đầy đủ và chính xác về hàng hóa cho người vận chuyển, như thông tin về loại hàng, đặc tính, điều kiện bảo quản và các yêu cầu đặc biệt khác, nhưng các quy định pháp luật về việc này vẫn còn khá mơ hồ. Chẳng hạn, BLHHVN chưa có các biện pháp chế tài đủ mạnh để xử lý các trường hợp người thuê vận chuyển cung cấp thông tin sai lệch hoặc không đầy đủ, dẫn đến thiệt hại cho hàng hóa trong quá trình vận chuyển. Việc thiếu chi tiết trong quy định về nghĩa vụ của người thuê vận chuyển có thể dẫn đến tình trạng người vận chuyển bị buộc chịu trách nhiệm trong các trường hợp mà lỗi thuộc về người thuê vận chuyển, gây bất lợi cho người vận chuyển trong việc bảo vệ quyền lợi của mình.

Một vấn đề nữa là sự thiếu cơ chế bảo vệ quyền lợi của người vận chuyển khi xảy ra tranh chấp. BLHHVN chưa có các quy định cụ thể về việc xử lý các trường hợp người thuê vận chuyển không thực hiện đúng nghĩa vụ hợp đồng, chẳng hạn như không thanh toán đúng hạn hoặc từ chối nhận hàng mà không có lý do chính đáng. Điều này khiến cho người vận chuyển gặp khó khăn trong việc đòi quyền lợi, dẫn đến sự mất cân bằng trong quan hệ hợp đồng.

Như vậy, dù BLHHVN 2015 đã đưa ra những quy định cơ bản về quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển, nhưng thực tiễn áp dụng lại cho thấy còn nhiều khoảng trống pháp lý cần được lấp đầy. Những khó khăn này xuất phát từ việc thiếu quy định chi tiết, thiếu chế tài cụ thể và sự không rõ ràng trong việc xác định trách nhiệm của các bên trong những tình huống tranh chấp cụ thể. Để hệ thống pháp luật về vận chuyển hàng hóa bằng đường biển tại Việt Nam phát huy hiệu quả tốt hơn, cần thiết phải bổ sung và hoàn thiện các quy định liên quan đến bảo quản hàng hóa, thời gian giao nhận, cũng như nghĩa vụ và trách nhiệm của cả người vận chuyển và người thuê vận chuyển trong các hợp đồng này.

5.2. Miễn trừ và giới hạn trách nhiệm của người vận chuyển

Một trong những vấn đề quan trọng nhất trong hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển là các điều khoản về miễn trừ trách nhiệm của người vận chuyển. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh vận tải biển tiềm ẩn nhiều rủi ro về mặt tự nhiên, kỹ thuật và thương mại. Theo quy định của BLHHVN 2015, người vận chuyển có thể được miễn trừ trách nhiệm trong các trường hợp bất khả kháng (force majeure) hoặc các rủi ro không thể kiểm soát. Những trường hợp bất khả kháng thường, bao gồm các thiên tai như bão, động đất, sóng thần, hoặc các sự kiện chiến tranh, đình công, hành động của chính phủ mà người vận chuyển không thể kiểm soát và không có khả năng ngăn ngừa dù đã thực hiện mọi biện pháp cần thiết.

Tuy nhiên, các điều kiện miễn trừ trách nhiệm này trong pháp luật Việt Nam còn khá hạn chế và chưa được quy định một cách đầy đủ, chi tiết như trong các văn kiện pháp lý quốc tế như Quy tắc Hague-Visby và Quy tắc Hamburg. Quy tắc Hague-Visby (1968) quy định rõ ràng các trường hợp miễn trừ trách nhiệm của người vận chuyển, bao gồm cả việc mất mát hoặc hư hỏng hàng hóa do thiên tai, tai nạn bất ngờ, hoặc thậm chí do lỗi của người thuê vận chuyển. Quy tắc Hamburg (1978) thậm chí còn mở rộng trách nhiệm của người vận chuyển và giảm thiểu các điều khoản miễn trừ, qua đó tăng cường bảo vệ quyền lợi của người thuê vận chuyển.

Trong khi đó, pháp luật Việt Nam chưa có sự thống nhất và đầy đủ trong việc liệt kê các trường hợp miễn trừ trách nhiệm. Điều này không chỉ tạo ra sự mơ hồ cho các bên tham gia hợp đồng, mà còn gây ra khó khăn trong việc giải quyết tranh chấp khi xảy ra thiệt hại hàng hóa. Chẳng hạn, trong một số trường hợp, người vận chuyển có thể viện dẫn lý do bất khả kháng để từ chối trách nhiệm, trong khi người thuê vận chuyển lại có quan điểm ngược lại do không có quy định cụ thể để xác định trường hợp này. Sự thiếu chi tiết và minh bạch này khiến các vụ kiện liên quan đến thiệt hại hàng hóa trở nên phức tạp hơn, khi tòa án hoặc trọng tài phải dựa vào nhiều yếu tố bên ngoài để giải quyết tranh chấp thay vì dựa vào các quy định rõ ràng từ pháp luật.

Bên cạnh đó, một vấn đề đáng chú ý khác là “giới hạn trách nhiệm của người vận chuyển”. Trong pháp luật quốc tế, các công ước như Hague-Visby và Hamburg đều quy định rõ ràng về mức giới hạn trách nhiệm tài chính của người vận chuyển đối với hàng hóa bị mất mát hoặc hư hỏng, thường dựa trên giá trị của hàng hóa hoặc theo đơn vị trọng lượng (ví dụ, số tiền bồi thường cho mỗi kilogram hàng hóa). Điều này nhằm đảm bảo người vận chuyển không phải chịu trách nhiệm vô hạn trong mọi trường hợp, đồng thời bảo vệ lợi ích của cả hai bên trong hợp đồng. Tuy nhiên, tại Việt Nam, quy định về giới hạn trách nhiệm của người vận chuyển lại chưa được đồng bộ và chi tiết. Việc thiếu vắng một khung giới hạn trách nhiệm rõ ràng khiến các bên trong hợp đồng khó khăn trong việc xác định mức độ bồi thường và có thể dẫn đến tranh chấp kéo dài.

Ngoài ra, pháp luật Việt Nam cũng chưa có cơ chế linh hoạt để điều chỉnh các giới hạn này theo từng loại hình vận tải hoặc điều kiện cụ thể, trong khi các công ước quốc tế cho phép điều chỉnh mức trách nhiệm tùy theo thỏa thuận của các bên hoặc loại hàng hóa được vận chuyển. Điều này dẫn đến một số rủi ro cho cả người vận chuyển và người thuê vận chuyển, đặc biệt trong các trường hợp vận chuyển hàng hóa có giá trị cao hoặc dễ hư hỏng.

Do đó, có thể thấy việc thiếu quy định rõ ràng và cụ thể về miễn trừ và giới hạn trách nhiệm trong pháp luật Việt Nam đã và đang gây ra nhiều khó khăn trong việc áp dụng và thực thi, đặc biệt là trong các vụ tranh chấp liên quan đến thiệt hại hàng hóa. Để khắc phục tình trạng này, cần thiết phải hoàn thiện hệ thống pháp luật theo hướng rõ ràng, minh bạch hơn, phù hợp với các thông lệ quốc tế và đáp ứng được nhu cầu thực tiễn của thị trường vận tải biển.

5.3. Giải quyết tranh chấp và cơ chế áp dụng

Ngoài những vấn đề về cơ chế pháp lý, một thách thức không nhỏ trong việc giải quyết tranh chấp liên quan đến hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển tại Việt Nam là năng lực và chuyên môn của các thẩm phán và trọng tài viên. Mặc dù Việt Nam đã có những nỗ lực đáng kể trong việc cải thiện và nâng cao trình độ của đội ngũ cán bộ tư pháp, nhưng khả năng hiểu biết và áp dụng các quy định pháp luật quốc tế liên quan đến vận tải biển vẫn còn những hạn chế nhất định.

Cụ thể, thẩm phán tại các tòa án Việt Nam đôi khi chưa quen thuộc hoặc thiếu kinh nghiệm trong việc áp dụng các điều khoản của công ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, như Công ước Hague-Visby, Công ước Hamburg hay Công ước Rotterdam. Điều này có thể dẫn đến việc giải quyết tranh chấp trở nên thiếu đồng nhất, kéo dài thời gian xét xử và làm giảm hiệu quả của hệ thống tư pháp trong lĩnh vực này. Một số vụ việc liên quan đến vận tải biển quốc tế đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc về các chuẩn mực pháp lý quốc tế và thông lệ thương mại toàn cầu, nhưng thẩm phán lại có thể gặp khó khăn khi phải đối chiếu với hệ thống pháp luật nội địa.

Bên cạnh đó, mặc dù Việt Nam đã tham gia Công ước New York 1958 về công nhận và thi hành phán quyết trọng tài nước ngoài, nhưng việc thi hành các phán quyết này trong thực tế đôi khi bị trì hoãn hoặc không được thực hiện triệt để. Một trong những nguyên nhân là do việc hiểu và áp dụng khái niệm “trật tự công cộng”, một khái niệm pháp lý rộng và có tính chất tương đối, được các thẩm phán sử dụng khi xem xét có nên thi hành phán quyết trọng tài quốc tế tại Việt Nam hay không. Do thiếu sự rõ ràng trong định nghĩa và hướng dẫn chi tiết, khái niệm này có thể bị vận dụng linh hoạt theo nhiều cách khác nhau, làm phát sinh rủi ro không thể tiên liệu cho các bên tham gia tranh chấp, đặc biệt là các doanh nghiệp quốc tế.

Điều này cho thấy mặc dù pháp luật Việt Nam đã có những quy định để tạo điều kiện cho việc giải quyết tranh chấp thông qua các cơ chế như trọng tài và tòa án, nhưng việc áp dụng các quy định này đòi hỏi đội ngũ thẩm phán phải có sự am hiểu sâu rộng về pháp luật hàng hải quốc tế. Để cải thiện tình hình này, Việt Nam cần tiếp tục nâng cao năng lực đào tạo chuyên môn cho thẩm phán và trọng tài viên, đặc biệt là trong lĩnh vực pháp luật thương mại quốc tế và hàng hải. Việc này không chỉ giúp đảm bảo các phán quyết được thực hiện một cách nhanh chóng và chính xác hơn, mà còn góp phần nâng cao tính minh bạch và đồng bộ của hệ thống pháp luật trong lĩnh vực vận tải biển.

Bằng cách tăng cường chương trình đào tạo chuyên sâu và liên tục về pháp luật hàng hải quốc tế, cùng với việc cập nhật các kiến thức mới nhất từ các thông lệ quốc tế, các thẩm phán và trọng tài viên sẽ có khả năng đối phó tốt hơn với các tranh chấp phức tạp liên quan đến vận chuyển hàng hóa bằng đường biển. Điều này sẽ giúp nâng cao chất lượng xét xử, tăng cường niềm tin của doanh nghiệp vào hệ thống pháp luật Việt Nam, đồng thời củng cố vị thế của Việt Nam trong việc hội nhập với thị trường thương mại toàn cầu.

6. Giải pháp và khuyến nghị

6.1. Hoàn thiện quy định về miễn trừ và giới hạn trách nhiệm

Nhằm giảm thiểu các tranh chấp và tăng cường tính minh bạch trong quá trình vận chuyển hàng hóa bằng đường biển, cần thiết phải hoàn thiện các quy định về miễn trừ và giới hạn trách nhiệm của người vận chuyển. Pháp luật Việt Nam cần nội luật hóa đầy đủ và chi tiết hơn các quy định trong các công ước quốc tế, đặc biệt là Quy tắc Hague-Visby và Quy tắc Hamburg. Việc này không chỉ đảm bảo sự thống nhất trong áp dụng mà còn tạo ra sự đồng bộ với hệ thống pháp luật quốc tế, giúp doanh nghiệp Việt Nam dễ dàng tham gia thị trường vận tải quốc tế.

Đặc biệt, các quy định về miễn trừ trách nhiệm cần rõ ràng hơn, chẳng hạn quy định cụ thể về các trường hợp bất khả kháng, thiên tai, hoặc rủi ro không thể kiểm soát. Điều này sẽ giúp giảm thiểu tranh chấp trong quá trình vận chuyển, đồng thời bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cả người vận chuyển và người thuê vận chuyển.

6.2. Tăng cường quy định về bảo vệ quyền lợi của người thuê vận chuyển

Hiện tại, quyền lợi của người thuê vận chuyển hàng hóa bằng đường biển ở Việt Nam chưa được bảo vệ đầy đủ. Pháp luật cần bổ sung các quy định rõ ràng về trách nhiệm của người vận chuyển trong trường hợp hàng hóa bị hư hỏng hoặc mất mát, cũng như các cơ chế bồi thường. Điều này sẽ giúp người thuê vận chuyển có cơ sở pháp lý để đòi bồi thường trong các trường hợp thiệt hại xảy ra.

Hơn nữa, cần có các biện pháp bảo vệ quyền lợi của người thuê vận chuyển trong trường hợp người vận chuyển không thực hiện đúng các cam kết về thời gian và chất lượng giao hàng. Pháp luật Việt Nam có thể tham khảo các quy định trong các công ước quốc tế và áp dụng các biện pháp chế tài mạnh mẽ hơn để tăng tính răn đe.

6.3. Cải thiện cơ chế giải quyết tranh chấp

Trọng tài thương mại và tòa án là hai cơ chế chính để giải quyết các tranh chấp phát sinh từ hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển. Tuy nhiên, cả hai cơ chế này đều gặp phải những hạn chế trong việc giải quyết nhanh chóng và hiệu quả các tranh chấp. Cần cải tiến cơ chế giải quyết tranh chấp, bao gồm việc nâng cao năng lực của các trọng tài viên và thẩm phán trong lĩnh vực hàng hải. Đặc biệt, Việt Nam cần xây dựng các cơ chế giải quyết tranh chấp đặc thù cho các tranh chấp về vận tải biển, tương tự như các trung tâm trọng tài hàng hải tại một số nước phát triển.

Việc tăng cường đào tạo về pháp luật hàng hải cho các cán bộ tư pháp và trọng tài viên cũng là một biện pháp quan trọng để đảm bảo các tranh chấp được giải quyết một cách chính xác và công bằng. Ngoài ra, cần thúc đẩy hợp tác quốc tế trong việc thi hành các phán quyết trọng tài quốc tế, giúp doanh nghiệp Việt Nam tin tưởng hơn khi lựa chọn trọng tài quốc tế làm cơ chế giải quyết tranh chấp.

6.4. Nâng cao tính minh bạch và thống nhất của hệ thống pháp luật

Một trong những vấn đề lớn của hệ thống pháp luật về vận tải biển tại Việt Nam là thiếu tính thống nhất giữa các văn bản pháp luật, như BLHHVN 2015, LTM 2005 và BLDS 2015. Điều này không chỉ gây khó khăn cho các bên liên quan trong việc áp dụng pháp luật mà còn làm giảm tính hiệu quả của hệ thống pháp lý. Việt Nam cần xây dựng một hệ thống pháp luật đồng bộ hơn, trong đó các quy định về vận tải biển phải được quy định rõ ràng và không mâu thuẫn giữa các văn bản luật khác nhau.

Việc hoàn thiện và nâng cao tính minh bạch của các quy định pháp luật cũng là cần thiết. Cần có các quy định chi tiết và rõ ràng hơn về quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển, đặc biệt là trong việc xác định trách nhiệm bồi thường và các trường hợp miễn trừ. Các quy định này phải dễ hiểu và có thể áp dụng một cách hiệu quả trong thực tiễn.

6.5. Đẩy mạnh hợp tác quốc tế và tham gia các công ước quốc tế

Việt Nam đã tham gia vào nhiều công ước quốc tế quan trọng liên quan đến vận tải biển, nhưng việc thực thi và nội luật hóa các quy định này vẫn còn hạn chế. Để nâng cao tính cạnh tranh của ngành Vận tải biển, Việt Nam cần tiếp tục đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong lĩnh vực này, đồng thời nỗ lực tham gia thêm các công ước quốc tế quan trọng như Công ước Rotterdam (2008).

Việc tham gia và nội luật hóa các công ước quốc tế không chỉ giúp Việt Nam cập nhật các quy định pháp lý phù hợp với chuẩn mực quốc tế, mà còn tạo ra một khung pháp lý minh bạch và đồng bộ cho các doanh nghiệp vận tải biển Việt Nam khi tham gia vào thị trường quốc tế. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh thương mại quốc tế ngày càng phát triển và Việt Nam ngày càng mở rộng quan hệ thương mại với các quốc gia khác.

7. Kết luận

Hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển đóng vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động kinh doanh quốc tế của Việt Nam, đặc biệt khi nền kinh tế nước ta ngày càng hội nhập sâu rộng với thế giới. Tuy nhiên, hệ thống pháp luật Việt Nam về hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển hiện nay vẫn còn nhiều bất cập, từ các quy định về trách nhiệm và miễn trừ trách nhiệm của các bên, đến cơ chế giải quyết tranh chấp và việc thi hành các công ước quốc tế.

Để cải thiện hệ thống pháp luật này, Việt Nam cần nỗ lực hoàn thiện các quy định pháp lý theo hướng minh bạch, rõ ràng và phù hợp với chuẩn mực quốc tế. Đồng thời, việc tăng cường hợp tác quốc tế và tham gia các công ước quốc tế quan trọng cũng sẽ góp phần nâng cao tính cạnh tranh của ngành Vận tải biển Việt Nam và bảo vệ tốt hơn quyền lợi của các bên tham gia.