Điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu được miễn trừ giấy phép hoạt động điện lực
Tại dự thảo mới nhất Nghị định của Chính phủ quy định cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu, Bộ Công Thương đã nêu rõ 2 trường hợp đối tượng áp dụng.
Đối với điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu không đấu nối với hệ thống điện quốc gia, được ưu tiên phát triển không giới hạn công suất.
Đối với điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu có đấu nối với hệ thống quốc gia, tổ chức, cá nhân có thể lựa chọn phát hoặc không phát sản lượng điện dư (nếu có) của điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu vào hệ thống điện quốc gia.
Tổ chức, cá nhân căn cứ quy mô, sản lượng điện tiêu thụ, nhu cầu sử dụng điện để thực hiện đăng ký công suất phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu bảo đảm công suất đề nghị phát triển nhỏ hơn hoặc bằng tổng phụ tải hiện có tại thời điểm đăng ký.
Điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu có công suất đặt trên 1,0 MW và lựa chọn phát sản lượng điện dư vào hệ thống điện quốc gia phải lắp đặt hệ thống thông tin giám sát công suất từ xa và kết nối thông tin với đơn vị điều độ điện lực tại khu vực để phối hợp giám sát, đảm bảo vận hành an toàn hệ thống điện quốc gia.
Về chính sách khuyến khích, điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu phát triển theo kế hoạch thực hiện quy hoạch phát triển điện lực quốc gia được xác định là phù hợp với quy định tại khoản 1 Điều 11 Luật Điện lực được sửa đổi, bổ sung tại khoản 6 Điều 1 Luật số 24/2012/QH13.
Điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu được miễn trừ giấy phép hoạt động điện lực theo quy định của pháp luật hiện hành.
Công trình xây dựng có lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu không phải thực hiện điều chỉnh, bổ sung đất năng lượng và công năng theo quy định của pháp luật.
Khuyến khích các tổ chức, cá nhân kết hợp điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu với đầu tư, lắp đặt, vận hành hệ thống lưu trữ điện để lưu trữ sản lượng điện dư phục vụ nhu cầu sử dụng điện tại chỗ, tiết kiệm, hiệu quả.
Tổ chức, cá nhân phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu được giải quyết hồ sơ theo cơ chế một cửa liên thông quy định tại Nghị định này.
Tổ chức, cá nhân phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu tự chứng nhận theo quy định của pháp luật việc sử dụng năng lượng tái tạo.
Thanh toán 10% sản lượng điện trên tổng sản lượng điện dư phát lên lưới
Đáng chú ý, Dự thảo lần này đã bổ sung quy định về việc bán điện dư lên lưới đối với các dự án điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu.
Theo đó, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) thanh toán 10% sản lượng điện trên tổng sản lượng điện dư phát lên hệ thống điện quốc gia được ghi nhận bởi hệ thống đo đếm điện năng mua bán với khách hàng.
Giá mua bán điện dư phát lên hệ thống điện quốc gia trong năm 2024 là 671 đồng/kWh. Giá này sẽ điều chỉnh hàng năm theo quyết định của Bộ Công Thương sau khi có đề xuất của EVN nhằm bảo đảm khuyến khích phù hợp trong từng thời kỳ phát triển của hệ thống điện quốc gia.
Lý giải về đề xuất quy định này, Bộ Công Thương cho biết có 3 phương án để xác định điện dư không dùng hết được bán lên lưới điện quốc gia.
- Phương án 1: Điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu sẽ bị khống chế công suất phát điện dư lên lưới điện quốc gia không quá 10% công suất lắp đặt, việc này có thể thực hiện bằng giải pháp lắp đặt bổ sung thiết bị điều khiển công suất phát (Limit export).
- Phương án 2: Điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu được thanh toán 10% sản lượng điện trên tổng sản lượng điện dư phát lên lưới điện quốc gia được ghi nhận bởi hệ thống đo đếm điện năng mua bán với khách hàng.
- Phương án 3: Điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu được thanh toán 10% sản lượng trên tổng sản lượng điện khách hàng mua từ lưới điện quốc gia được ghi nhận bởi hệ thống đo đếm điện năng mua bán với khách hàng.
Trong đó, phương án 1 bám sát ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà. Tuy nhiên, việc lắp đặt thêm thiết bị Limit export sẽ làm tăng chi phí đầu tư của người sử dụng điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu làm hạn chế khuyến khích đầu tư, đồng thời phát sinh thêm việc nghiệm thu, theo dõi, giám sát cài đặt, vận hành thiết bị này theo đúng quy định.
Phương án 2 đơn giản trong thực hiện, tiết kiệm chi phí đầu tư của người sử dụng hơn Phương án 1. Còn phương án 3 đơn giản trong thực hiện, tiết kiệm chi phí đầu tư của người sử dụng như Phương án 2. Tuy nhiên, Phương án 3 có sản lượng điện dư được thanh toán nhiều hơn Phương án 2.
Để bảo đảm tính khuyến khích, đơn giản trong thực hiện, tiết kiệm chi phí đầu tư nhưng vẫn đảm bảo không xảy ra tiêu cực và lãng phí nguồn lực xã hội, Bộ Công Thương đề xuất thực hiện theo Phương án 2.
Về xác định giá mua bán điện dư, Bộ Công Thương nêu ra 3 phương án:
- Phương án 1: Áp dụng bằng bình quân giá điện năng theo chi phí tránh được hàng năm do Bộ Công Thương ban hành. Phương án này đơn giản, dễ thực hiện, phù hợp với hiện trạng của hệ thống đo đếm hiện nay mà không cần tốn thêm chi phí nâng cấp đảm bảo thanh toán theo thị trường điện, đặc biệt là những hộ tiêu thụ điện nhỏ; đúng với bản chất của việc bán điện dư, không cam kết công suất do vậy không khuyến khích trả chi phí công suất tránh được trong trường hợp này.
- Phương án 2: Lấy bằng giá biên thị trường điện (SMP) từng giờ (không bao gồm giá CAN) và trừ đi chi phí phân phối trên 01 kWh. Lý do phải loại trừ chi phí phân phối như sau: EVN đã đầu tư lưới phân phối để cấp điện cho khách hàng. Do vậy, EVN phải thu hồi để bù lại một phần chi phí phân phối không thu hồi được trong quá trình khách hàng sử dụng điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu mà không mua điện của EVN. Phương án này đảm bảo tính thị trường hơn phương án 1, có thể áp dụng cho cả bán điện dư trong cơ chế DPPA không sử dụng lưới điện quốc gia. Tuy nhiên, việc thực hiện theo phương án 2 sẽ rất phức tạp, khối lượng tính toán tăng lên rất nhiều lần so với phương án 1 vì phải tính toán từng chu kỳ giao dịch theo thị trường điện và sẽ phải tốn thêm nhiều chi phí để nâng cấp hệ thống đo đếm đáp ứng theo thị trường, đặc biệt là những hộ tiêu thụ điện nhỏ (chi phí trang bị hệ thống đo đếm tăng gấp 8 đến 10 lần hiện nay).
- Phương án 3: Hiện nay không có phương pháp nào phù hợp để xây dựng một giá mua điện dư, do đó không có đủ lý luận để lấy giá mua điện dư phát lên lưới điện quốc gia theo phương án 1 hay phương án 2. Để đơn giản trong thực hiện, đề xuất trước mắt tạm áp dụng giá mua điện dư phát lên lưới từ 600 đến 700 đồng/kWh. Giá này sẽ được xem xét, điều chỉnh (nếu có) hàng năm để đảm bảo khuyến khích phù hợp với từng thời kỳ phát triển của hệ thống điện quốc gia.
Bộ Công Thương cho biết, với tính toán theo số liệu của năm 2023, cả 3 phương án đều cho kết quả tương đương nhau, xấp xỉ từ 600 đến 700 đồng/kWh. Tuy nhiên, phương án 3 có tính đơn giản, dễ thực hiện và tiết kiệm được chi phí đầu tư của EVN nên đề xuất thực hiện theo Phương án 3, với giá đề xuất là 671 đồng/kWh (theo EVN tính toán chi phí tránh được bình quân năm 2023).
