JICA: Hỗ trợ ODA cần thay đổi để phù hợp với bối cảnh mới tại Việt Nam

Phát biểu tại cuộc Họp báo thường niên của Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) sáng 17/10/2019, ông Konaka Tetsuo - Trưởng đại diện Văn phòng JICA Việt Nam nhận định, 6 tháng đầu năm 2019, kinh tế vĩ mô của Việt Nam đã cho thấy mức tăng trưởng tương đối ổn định.

“Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) chính thức có hiệu lực từ đầu năm 2019, cùng với Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - EU (EVFTA) và Hiệp định Bảo hộ Đầu tư Việt Nam – EU (EVIPA) đã được ký kết vào tháng 6/2019 sẽ thúc đẩy Việt Nam hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới”, ông Konaka Tetsuo cho biết.

Cùng với đó, quan hệ Nhật Bản - Việt Nam tiếp tục phát triển hết sức thuận lợi. Tháng 6 vừa qua, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã có chuyến tham dự Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới - G20 và thăm Nhật Bản. Một số đoàn địa phương Nhật Bản cũng đã có các chuyến thăm, làm việc để tìm kiếm cơ hội hợp tác tại các tỉnh, thành của Việt Nam.

Điều này cho thấy Nhật Bản và Việt Nam không chỉ quan hệ ở cấp Chính phủ, quốc gia mà các địa phương hai nước cũng đang có nhiều hoạt động trao đổi thương mại, đầu tư.

Tuy nhiên, theo đại diện JICA, mặc dù nhiều dự án ODA mới về Hợp tác Kỹ thuật, Viện trợ không hoàn lại do JICA thực hiện đã được ký kết và đang triển khai thuận lợi, nhưng bên cạnh đó vẫn còn nhiều vấn đề tồn đọng chưa được giải quyết như: một số dự án vốn vay ODA đã được ký kết từ năm 2018 vẫn chưa thể thực hiện hay vấn đề chậm thanh toán trong các dự án đang triển khai,…

“Đây không chỉ là khó khăn đối với JICA và ODA Nhật Bản, mà là vấn đề chung của tất cả các tổ chức quốc tế và các nhà tài trợ song phương khác”, ông Konaka Tetsuo nhấn mạnh.

Nhằm giải quyết tình trạng này, tháng 6/2019, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đã chủ trì cuộc họp Ủy ban Chỉ đạo ODA (ODA Steering Committee) để tập trung làm rõ các vấn đề trong thực hiện các dự án ODA, cho thấy quyết tâm của Chính phủ Việt Nam trong việc thúc đẩy triển khai các dự án này.

Bên cạnh đó, có nhiều động thái tích cực được kỳ vọng sẽ mang lại những chuyển biến mới, ảnh hưởng đến việc thực hiện các dự án ODA tại Việt Nam như tỷ lệ nợ công so với GDP của Việt Nam đã giảm đáng kể và Chính phủ bắt đầu quan tâm đến cải thiện hiệu suất trong chi tiêu công, sửa đổi các quy định liên quan đến ODA.

Theo ông Konaka Tetsuo, cùng với những chuyển biến mạnh mẽ trong cục diện chính trị, kinh tế thế giới, đặc biệt là chiến tranh thương mại Mỹ - Trung và bối cảnh Việt Nam tăng trưởng vượt trội, hỗ trợ ODA của Nhật Bản cũng cần phải thay đổi để phù hợp với tình hình mới.

Trong thời gian tới, Chính phủ Việt Nam sẽ thúc đẩy việc xây dựng Chiến lược Phát triển Kinh tế - Xã hội (SEDS) đến năm 2030 và Kế hoạch Phát triển Kinh tế - Xã hội (SEDP) đến năm 2025.

Tương thích với Chiến lược này, JICA cũng chú trọng đến Dự án hỗ trợ các chiến lược dài hạn như việc ký kết Biên bản Hợp tác với Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam (VASS) hay Biên bản Hợp tác ba bên với Tổ chức Xúc tiến Thương mại Nhật Bản (JETRO) và UBND tỉnh Nghệ An trong nửa đầu năm 2019 vừa qua.

Thông qua các hợp tác này, JICA sẽ hỗ trợ xây dựng kế hoạch ở cấp trung ương và địa phương, phối hợp với các đơn vị, tổ chức liên quan và huy động toàn bộ nguồn lực để tìm kiếm cơ hội xây dựng những dự án phù hợp.

Song song với đó, JICA cũng đồng thời thực hiện nhiều hình thức hỗ trợ mới như Hợp tác với Ngân hàng Thế giới (WB) trong “Chương trình chia sẻ kiến thức phát triển mô hình chăm sóc người cao tuổi”; tổ chức Hội thảo đầu tư cơ sở hạ tầng theo hình thức Hợp tác công - tư (PPP), Hỗ trợ xây dựng chính phủ điện tử và củng cố an ninh mạng…

Năm 2020 đánh dấu mốc quan trọng khi Việt Nam sẽ tiếp nhận vai trò Chủ tịch luân phiên ASEAN và là thành viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, đóng góp tích cực thúc đẩy hòa bình, an ninh, phát triển và tiến bộ trên thế giới.

“Trong bối cảnh đó, Việt Nam không còn chỉ tập trung giải quyết các vấn đề của mình nữa mà còn cần phát huy vai trò tiên phong trong các vấn đề mang tính toàn cầu như: Biến đổi khí hậu, Bảo hiểm Y tế Toàn cầu (UHC), Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs)”, đại diện JICA nhấn mạnh.

JICA sẽ tiếp tục thực hiện các dự án hợp tác phát triển nhằm giải quyết các vấn đề không chỉ ở Việt Nam mà trên phạm vi khu vực và quốc tế, theo chiến lược “Khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương mở và tự do” và chính sách “Cơ sở hạ tầng chất lượng cao” của Chính phủ Nhật Bản.

Từ tháng 4/2019 - 9/2019, JICA đã triển khai 28 dự án vốn vay ODA, với tổng giá trị vốn vay giải ngân đạt 8,798 tỷ yên.

Cùng với đó, hoàn thành 1 dự án hợp tác kỹ thuật, đang triển khai 33 dự án trong đó có 2 dự án mới và đang tiếp tục triển khai 4 dự án viện trợ không hoàn lại.

Đáng chú ý, có tới 51 dự án chương trình đề xuất từ các doanh nghiệp Nhật Bản đang được JICA triển khai, cùng với 4 dự án đã hoàn thành, trong đó có 19 dự án mới. Song song với đó, JICA cũng đang thực hiện 25 chương trình đối tác phát triển khác nhau, với 3 dự án đã hoàn thành.